10-11-2019, 03:08
Akitanyalı Eleanor, geç dönem Ortaçağının en etkileyici ve güçlü isimlerinden birisidir. Dönemin siyasi çehresinde, sanatında ve edebiyatında önemli izler bırakmıştır. 1137 ila 1204 seneleri arasında Akitanya Düşesliği yapmış olan Eleanor, 1137 ila 1152 seneleri arasında Fransa Kraliçesi, 1154 ila 1189 seneleri arasında ise İngiltere Kraliçesi unvanını taşımış, 1189'dan sonra torunlarının evliliklerini yöneterek Avrupa'da politik ve sosyal güce sahip olmaya devam etmiştir.
Yükselişi
Eleanor 1122 senesinde Akitanya Dükü 10. William ve karısı Aenor de Chatellerault'un kızı olarak dünyaya geldi. İsmi (Alienor - Alia Aenor) "diğer Aenor" anlamına gelmektedir. Akitanya Dükü 10. William babasının şairlik yeteneklerine sahip olmasa da, edebiyata ilgi duyan biriydi ve Eleanor ile kız kardeşi Petronilla'nın eğitimine büyük önem verdi. 1130 senesinde annesi ve abisi Aigret hayatını kaybetti.
10. William kızının içerisinde bulunacağı sıkıntılı durumun farkındaydı. Akitanya "Loira nehrinden Pirenelere, Auvergne ovalarından batıdaki okyanusa, Fransa'nın Kralının topraklarından dahi daha geniş ve daha güzel" bir yerdi. Ortaçağda bu şekilde varis konumuna gelen kadınların kaçırılıp zorla evlendirilerek topraklarına el konulmasına sıklıkla rastlanırdı. Bu sebeple ölüm döşeğindeyken saray görevlilerinden Fransa Kralı 6. Louis'ten (aynı zamanda Şişman Louis olarak da bilinir) kendisine uygun bir koca bulunana kadar kızının korunmasını talep etti. 3 ay sonra Eleanor Louis'in oğlu 7. Louis ile evlendirildi.
Fransa Kraliçesi Eleanor
7. Louis'in kral olması beklenmiyordu ve bu sebepten çocukluğundan beri ruhban sınıfıyla iç içe bir hayat sürmüştü. Abisi Philip'in 1131 senesinde beklenmedik bir biçimde ölmesi onu Fransa Krallığının varisi konumuna getirdi. Louis hatırı sayılır herhangi bir eğitimden geçmemişti ve tecrübesizdi, hayatının büyük bir kısmını manastırlarda geçirmişti. Öte yandan Eleanor sürekli bir biçimde babasıyla birlikte seyahat etmiş, çok daha eğitimli ve tecrübeli bir isimdi.
7. Louis İkinci Haçlı Seferine katılma kararı aldığında Eleanor da sıradışı bir biçimde ona eşlik etmeye karar verdi. Louis için haçlı seferi Champagne Kontuyla girdiği savaşta katledilen Vitry halkının kefaretiyken, Eleanor için haçlı seferi büyük bir maceradan ibaretti. Louis ordu komutası ve lojistik gibi meselelerde becerikli biri değildi. Eleanor tarihçiler tarafından sıklıkla sanki kutsal topraklara değil de bir baloya gidiyormuş gibi görünmesi sebebiyle eleştirilmiştir. Yanına 300 hizmetçi kız almış, askerlere eşyalarını taşıtmıştır. Tüm bunlara rağmen tarihçiler Eleanor'un kocasına oranla çok daha becerikli bir lider olduğu ve askerler tarafından daha çok saygı gördüğü konusunda hemfikirdir.
Eleanor'un amcası Raymond de Potiers'in bulunduğu Antakya'ya doğru yol alırken Honaz Dağı yakınlarında Eleanor komutası altındaki birliklere ilerleme emri verirken, Louis kendi askerlerine durup geceyi geçirmek üzere kamp kurma emri verdi. Haçlı güçlerini gözetleyen Selçuklu ordusu saldırıya geçerek Louis'in ordusunun büyük bir kısmını ortadan kaldırdı. Louis bir rahip gibi giyinmiş olması ve ağaçların arasına saklanması sayesinde kurtulmayı başardı.
Antakya'ya vardıklarında sanki Eleanor ülkenin hükümdarı, Louis ise sanki onun hizmetçilerinden biri gibiydi. Raymond ve Eleanor sefer hakkında Louis'in dahil olmadığı görüşmeler gerçekleştiriyordu ve Raymond Louis'e Kudüs'e ulaşma hedefinden vazgeçip, kendisine Halep'i fethetmesi için yardım etmesi konusunda baskı yapıyordu.
7. Louis'in Eleanor'a olan hayranlığı zaman içerisinde yerini nefrete bıraktı. Eleanor kan bağına sahip oldukları gerekçesiyle evliliklerinin sona erdirilmesini istediğinde Louis ilk başlarda reddetse de sonraları buna razı oldu. Kutsal topraklarda yaşanan birkaç facianın daha ardından Fransa'ya dönen ikili 1152 senesinde ayrıldı.
İngiltere Kraliçesi Eleanor
Eleanor Fransa Kralından ayrılmasından sadece birkaç hafta sonra Normandiya Dükü Henry ile evlendi. Henry 2 sene sonra İngiltere Kralı oldu bu da Eleanor'u İngiltere Kraliçesi konumuna getirdi. Eleanor Henry'i Louis gibi elinde oynatamıyordu. Henry'nin dillere destan huysuzluğu ve fevri hareketleri bu konuda Eleanor'un işini daha da zorlaştırıyordu. Üstüne üstlük Kralın Rosamund Clifford isminde soylu bir kadınla ilişki yaşaması konusundaki şeffaflığı kraliçeyi ciddi bir biçimde aşağılamaktaydı.
Eleanor da bu duruma etrafını şairler ve sanatçılarla doldurup Henry'i görmezden gelerek yanıt verdi. Kendisinin Bernard de Ventadour ile ilişki yaşadığı da iddia edilmektedir. İngiltere Kraliçeliği esnasında zamanının büyük bir kısmını üzerlerinde Henry'e nazaran daha sağlam bir nüfuz sahibi olacağını bildiği çocukları üzerine yoğunlaştırdı.
1170 senesinde Eleanor Henry'den de ayrılıp atalarının toprağı olan Poitiers'e geri döndü. Eleanor'un çocukları arasında favorisi olan Richard ve ilk evliliğinden olan kızı Marie onu takip etti. Akitanya Düşesi olarak düklüğün meseleleriyle ilgilenen Eleanor sanatı ve edebiyatı destekledi. Bu dönem içerisinde klasik saray aşkı eserleri kaleme alındı, bu eserlerde "cesur şövalye tarafından kurtarılan esir edilmiş prenses" gibi konular işlendi. Bazı tarihçilere göre bu eserlerde dönemin mezhep çatışmalarından izler bulunmaktaydı, prenses Katolik Kilisesi tarafından esir alınmış tanrıça Sophia, cesur şövalyeler ise Katharlardı.
İsyan ve Esaret
1173 senesinde Eleanor ve Henry'nin en büyük oğlu "Genç Henry" babasına karşı bir isyan başlattı. Bu isyana Genç Henry'nin babasına karşı olan nefretini kullanan soylular sebep olmuştu. 18 ay süren isyan nihayetinde bozguna uğradı. Sir William Marshal dönemin en iyi şövalyesiydi ve Eleanor'a sonsuz bir sadakat besliyordu. İsyan girişiminde Genç Henry'nin yanında yer alması bazı tarihçiler tarafından isyanın Eleanor tarafından planlandığı düşüncesini oluşturmuştur.
İsyanı onun planlayıp planlamadığı bilinmese de, isyanı desteklediği bilinmektedir ve 1174 senesinde isyanın başarısız olmasının ardından Eleanor Henry tarafından esir alınmıştır. Sonraki 16 sene içerisinde Eleanor Henry'nin farklı kaleleri arasında gelgit yapmış, 1189 senesinde Henry'nin ölümü üzerine serbest kalmıştır. Kral Henry öldüğünde Genç Henry çoktan dizanteriden hayatını kaybetmişti, bu sebeple 1. Richard tahta geçti. Richard tahta geçtikten kısa bir süre sonra Üçüncü Haçlı Seferine katılıp ülkenin yönetimini Eleanor'a emanet etti.
Her ne kadar kralın naibi olsa da, Eleanor kendisine İngiltere Kraliçesi şeklinde seslenilmesini istemiş, resmi belgelerde bu şekilde yer almıştır. Haçlı seferlerinin anlamsız bir serüvenden ibaret olduğu kanaatine varan Eleanor tüm dikkatini son dönemlerde ilk kocasının ülkesi olan Fransa ile çalkantılı ilişkiler yaşayan ve bundan negatif bir biçimde etkilenen İngiltere'nin yönetimine odaklamıştı. Fransa'da ilk kocası 7. Louis 1180 senesinde hayatını kaybetmiş ve 7. Louis'in ikinci evliliğinden olan 2. Filip tahta geçmişti. 2. Filip, Eleanor'un oğlu Richard ile Akre'de karşılaşmış, bu karşılaşma iki devlet ilişkisi açısından pek iyi sonuçlanmamıştır.
Aslanyürekli Richard'ın haçlı seferinde Kutsal Roma İmparatoru 6. Henry tarafından esir alındığı dönemlerde Filip Eleanor'un çocuklarından John ile birlikte hareket ederek kaybedilen Plantagenet topraklarını yeniden Fransa'ya bağlama planları yapmaktaydı. Bu dönemde Eleanor başarılı bir biçimde soyluların Richard'a sadık kalmasını sağlamış, Richard için fidye toplayıp 1194 senesinde oğlunun serbest bırakılmasını sağlamıştır. Richard özgürlüğünü elde ettikten 5 sene sonra muharebede hayatını kaybetmiştir.
1200 senesinin Mayıs ayında tahta geçen John, Fransa Kralı Filip ile barış antlaşması yapmış, bu antlaşma çerçevesinde Eleanor'un torunu Blanche'yi Filip'in aynı zamanda Aslan Louis olarak da bilinen oğlu 8. Louis ile evlendirmiştir. Eleanor 1204 senesinde Fontevraud'da doğal bir biçimde hayatını kaybettiğinde İngiltere ve Fransa arasında Blanche'nin evliliğiyle sağlanan barış çoktan sona ermişti. John'un hükümdarlığı tarih sahnesinde Eleanor'un hayatta yapmayacağı diplomatik hatalar silsilesi şeklinde yer almış, bu hatalar nihayetinde 1213 senesindeki İngiltere - Fransa savaşını tetiklemiştir. Bu savaşta İngiltere 2. Henry ve Eleanor'un evliliği sonrası kurulan "Anjevin İmparatorluğu"nun hatırı sayılır bir kısmını Fransa'ya kaybetmiştir.