08-11-2016, 16:32
Bilişim Tarihi Konu Dizimizin bu haftaki konusuna hoşgeldiniz. Daha önce yaptığım, ancak çok yüzeysel kalan ve diğer Amiga modellerinin de olduğu bir Amiga konusu vardı. Onu spoiler'de bulabilirsiniz. Bu konu bir nevi bir Amiga 500 incelemesi olacak.
Commodore Amiga
Amiga 1000
1985 yılında piyasaya çıkan Amiga 1000, o zamanın uzay mekiği olarak sayılabilecek bu makine, hem grafik, hem de ses olarak devrinin hiçbir bilgisayarının veremediklerini 1.285 Dolar'a veriyordu (2016: 2800$). 12 Bit renk derinliği (4096 Renk), 28 KHZ Stereo ses verebilecek özellikleri vardı. 90'ların ortasına kadar hiçbir PC'de (x86 mimarili günümüz standardı.) ses kartı yoktu.
Genel sistem özellikleri:
İşlemci: Motorola 68000 7 MHZ (İçinde 32 bit çalışıyor, ama dışarıyla 16 bit veriyolu üzerindenn konuşuyor.)
Bellek: 256 KB RAM, 256 KB ROM (Sadece okunabilir bellek.), 8 KB Boot ROMu.
Depolama birimi: 1 adet dahili 3.5 İnç Disket yuvası.
Grafik: 12 Bit (4096 renk) renk paleti (Halfbrite modeunda paletten seçilen 32 ya da 64 renk, Hold and Modify modunda ise 4096 renk gösterebilmektedir.) NTSC sürümünde 320x200 ya da 320x400, PAL modunda ise 320x256 ya da 320x512. 16 renk görmek şartı ile 640x200 ve üstü çözünürlüğe çıkabilirsiniz.
İşletim Sistemi: AmigaOS 1.0
Amiga 2000
Mart 1987'de satışa çıkan Amiga 2000, Amiga 1000'in daha yenilenmiş halidir. Temel olarak Amiga 1000 ile özellikleri aynıdır. 1495$'a satışa çıkmıştır (2016: 3100$).
Sistem Özellikleri:
İşlemci: Motorola 68000 7MHZ
Bellek: 1 MB RAM, 9 MB'a kadar destekliyor. 256 ya da 512 KB ROM.
Grafik: Grafik çipi aynı olmakla beraber, 640x480 çözünürlükte'de 4 renk destekliyor.
Depolama: 1 Adet 3.5 inç Disket sürücü ile beraber gelmektedir, Amiga 2000HD modelinde ise ayrıca SCSI Sabit disk ile gelmektedir. Boş bir 5.25 slotu vardır. Buraya 5.25 disket ya da CD sürücü takabilirsiniz.
Genişleme slotları: 2 adet 8 bit, 2 adet 16 Bit ISA slotu, 5 adet 16 bit Amiga Zorro slotu, 1 adet CPU genişleme slotu.
İşletim sistemi: AmigaOS 1.2 ya da AmigaOS 2.0
Amiga 500
Ekim 1987'de Commodore'un ev kullanıcısı için ürettiği ev bilgisayarıdır. Tasarım olarak 80'lerin ev bilgisayarı estetiğini taşımaktadır. Çıkış fiyatı 699$'dır (2016: 1500$).
Sistem özellikleri:
İşlemci: Motorola 68000 7 MHZ
Bellek: 512 KB RAM (9 MB en fazla.)
Grafik: Amiga 1000 ile aynı.
Depolama: 1 adet 3.5 Disket sürücü
İşletim sistemi: AmigaOS 1.2/1.3
Amiga 3000
Amiga 3000, Haziran 1990'da 3300$'dan satışa çıkmıştır. Daha çok bellek ve daha gelişmiş işlemci ile gelmektedir. Ve 16 Bit'ten 32 Bit'e geçilmiştir
Sistem Özellikleri:
İşlemci: Motorola 68030 işlemci, 16 MHZ'den 25 MHZ'ye kadar sürümleri vardır. 32 bit bir işlemcidir.
Bellek: 2 MB Belleği, 512 KB ROM'u vardır.
Grafik: Grafik özellikleri temel olarak Amiga 2000 ile aynıdır.
Ses: 4 Kanal PCM ses, 2 kanal stereo.
Depolama: 2 adet 3.5 Disket sürücü ile geliyor, ayrıca 40 ile 100 arası 3.5 SCSI Sabit disk destekliyor.
İşletim sistemi: AmigaOS 2.0 ya da AmigaOS 1.3
Genişleme portları: 2 adet 16 Bit ISA slotları,1 adet işlemci genişleme yuvası, 4 adet 32 bit Zorro yuvası.
Amiga 4000
Amiga 4000, 1992 yılında çıkan, diğer Amiga'lara göre grafiksel özellikleri daha gelişmiştir. Kullanılan yeni AGA (Advanced Graphics Architecture) çipi daha çok grafiksel imkan sunmaktadır.
Sistem Özellikleri:
İşlemci: 32 bit 25 MHZ Motorola 68EC30 ya da 68040
RAM: 2 MB'Den 18 MB'ye kadar. Modele göre değişiyor. 512 KB ROM
Grafik: AGA Çipi, 24 Bit Renk paleti (16.8 Milyon renk.), İndekslenebilir modda 256 renk, Hold and Modify modda ise 262,144 renk gösterebilmektedir.
Ses: Amiga 3000 ile aynıdır.
Depolama: 3.25 Disket sürücü içinde gelmektedir, boş bir 5.25 disk yuvası vardır (CD sürücü için.). Ayrıca 3.5 inç IDE Sabit disk desteklemektedir.
Genişleme Portları: 4 adet 32 bit Zorro 3 portu, 1 adet işlemci genişleme portu, 3 adet de 16 bit ISA slotu vardır.
İşletim sistemi: AmigaOS 3.0
Commodore CDTV
Amiga CDTV 1991 yılında ev kullanıcısı için piyasaya sürülen kişisel bilgisayar ve ev eğlence sistemidir. Çıkış fiyatı 999$'dır (2016: 1736$).
Sistem Özellikleri:
İşlemci: Motorola 68000 7 MHZ
Bellek: 1 MB RAM, 512 KB ROM
Grafik: Amiga 1000 çipiyle aynı.
Ses: Amiga 1000 ile aynı.
Depolama: CD-ROM sürücü.
İşletim Sistemi: AmigaOS 1.3
Amiga 600
Amiga 600 1992'de Amiga 500 gibi klavyeli bir kasa üstüne yapılmıştır. nümerik klavye barındırmadığından Amiga 500'den daha küçüktür. 500$ fiyat etiketi vardır.
Sistem Özellikleri:
İşlemci: 7MHZ Motorola 68000 işlemci
Bellek: 1 MB RAM (6 MB'ye kadar arttırılabilir.), 512 KB ROM.
Grafik: Amiga 3000 ile aynı.
Depolama: 1 adet 3.5 Disket sürücü, Amiga 600HD modelinde 20 veya 40MB Sabit disk.
İşletim Sistemi: AmigaOS 2.0
Amiga 1200
Amiga 1200 1992 yılında Amiga 600 ve Amiga 500 gibi klavyeli bir kasa üstüne yapılmıştır. Çıkış fiyatı 400$ civarındadır.
Sistem Özellikleri:
İşlemci: 14 MHZ Motorola 68EC20
Bellek: 2 MB RAM, 512KB ROM
Grafik: Amiga 4000 ile aynı.
Ses: Amiga 3000 ile aynı.
Depolama: 3.5 Disket sürücü ile geliyor, 3.5 inç IDE Sabit disk desteği var.
İşletim sistemi: AmigaOS 3.0/3.1
Amiga CD32
Amiga CD32, CD-ROM Tabanlı bir 32 bit oyun konsoludur. Commodore'un son ürünlerindendir. 1 seneden az üretilmiştir.
Sistem Özellikleri:
İşlemci: Motorola 68EC20 işlemci
Bellek: 2 MB RAM, 1 MB sistem ROM'u, 1 MB oyun kayıtları için EPROM.
Grafik: AGA chipset, Amiga 4000 ile aynı.
Ses: Amiga 1000 ile aynı.
Depolama: 5.25 CD-ROM sürücü
İşletim sistemi: AmigaOS 3.1
Amiga 1000
1985 yılında piyasaya çıkan Amiga 1000, o zamanın uzay mekiği olarak sayılabilecek bu makine, hem grafik, hem de ses olarak devrinin hiçbir bilgisayarının veremediklerini 1.285 Dolar'a veriyordu (2016: 2800$). 12 Bit renk derinliği (4096 Renk), 28 KHZ Stereo ses verebilecek özellikleri vardı. 90'ların ortasına kadar hiçbir PC'de (x86 mimarili günümüz standardı.) ses kartı yoktu.
Genel sistem özellikleri:
İşlemci: Motorola 68000 7 MHZ (İçinde 32 bit çalışıyor, ama dışarıyla 16 bit veriyolu üzerindenn konuşuyor.)
Bellek: 256 KB RAM, 256 KB ROM (Sadece okunabilir bellek.), 8 KB Boot ROMu.
Depolama birimi: 1 adet dahili 3.5 İnç Disket yuvası.
Grafik: 12 Bit (4096 renk) renk paleti (Halfbrite modeunda paletten seçilen 32 ya da 64 renk, Hold and Modify modunda ise 4096 renk gösterebilmektedir.) NTSC sürümünde 320x200 ya da 320x400, PAL modunda ise 320x256 ya da 320x512. 16 renk görmek şartı ile 640x200 ve üstü çözünürlüğe çıkabilirsiniz.
İşletim Sistemi: AmigaOS 1.0
Amiga 2000
Mart 1987'de satışa çıkan Amiga 2000, Amiga 1000'in daha yenilenmiş halidir. Temel olarak Amiga 1000 ile özellikleri aynıdır. 1495$'a satışa çıkmıştır (2016: 3100$).
Sistem Özellikleri:
İşlemci: Motorola 68000 7MHZ
Bellek: 1 MB RAM, 9 MB'a kadar destekliyor. 256 ya da 512 KB ROM.
Grafik: Grafik çipi aynı olmakla beraber, 640x480 çözünürlükte'de 4 renk destekliyor.
Depolama: 1 Adet 3.5 inç Disket sürücü ile beraber gelmektedir, Amiga 2000HD modelinde ise ayrıca SCSI Sabit disk ile gelmektedir. Boş bir 5.25 slotu vardır. Buraya 5.25 disket ya da CD sürücü takabilirsiniz.
Genişleme slotları: 2 adet 8 bit, 2 adet 16 Bit ISA slotu, 5 adet 16 bit Amiga Zorro slotu, 1 adet CPU genişleme slotu.
İşletim sistemi: AmigaOS 1.2 ya da AmigaOS 2.0
Amiga 500
Ekim 1987'de Commodore'un ev kullanıcısı için ürettiği ev bilgisayarıdır. Tasarım olarak 80'lerin ev bilgisayarı estetiğini taşımaktadır. Çıkış fiyatı 699$'dır (2016: 1500$).
Sistem özellikleri:
İşlemci: Motorola 68000 7 MHZ
Bellek: 512 KB RAM (9 MB en fazla.)
Grafik: Amiga 1000 ile aynı.
Depolama: 1 adet 3.5 Disket sürücü
İşletim sistemi: AmigaOS 1.2/1.3
Amiga 3000
Amiga 3000, Haziran 1990'da 3300$'dan satışa çıkmıştır. Daha çok bellek ve daha gelişmiş işlemci ile gelmektedir. Ve 16 Bit'ten 32 Bit'e geçilmiştir
Sistem Özellikleri:
İşlemci: Motorola 68030 işlemci, 16 MHZ'den 25 MHZ'ye kadar sürümleri vardır. 32 bit bir işlemcidir.
Bellek: 2 MB Belleği, 512 KB ROM'u vardır.
Grafik: Grafik özellikleri temel olarak Amiga 2000 ile aynıdır.
Ses: 4 Kanal PCM ses, 2 kanal stereo.
Depolama: 2 adet 3.5 Disket sürücü ile geliyor, ayrıca 40 ile 100 arası 3.5 SCSI Sabit disk destekliyor.
İşletim sistemi: AmigaOS 2.0 ya da AmigaOS 1.3
Genişleme portları: 2 adet 16 Bit ISA slotları,1 adet işlemci genişleme yuvası, 4 adet 32 bit Zorro yuvası.
Amiga 4000
Amiga 4000, 1992 yılında çıkan, diğer Amiga'lara göre grafiksel özellikleri daha gelişmiştir. Kullanılan yeni AGA (Advanced Graphics Architecture) çipi daha çok grafiksel imkan sunmaktadır.
Sistem Özellikleri:
İşlemci: 32 bit 25 MHZ Motorola 68EC30 ya da 68040
RAM: 2 MB'Den 18 MB'ye kadar. Modele göre değişiyor. 512 KB ROM
Grafik: AGA Çipi, 24 Bit Renk paleti (16.8 Milyon renk.), İndekslenebilir modda 256 renk, Hold and Modify modda ise 262,144 renk gösterebilmektedir.
Ses: Amiga 3000 ile aynıdır.
Depolama: 3.25 Disket sürücü içinde gelmektedir, boş bir 5.25 disk yuvası vardır (CD sürücü için.). Ayrıca 3.5 inç IDE Sabit disk desteklemektedir.
Genişleme Portları: 4 adet 32 bit Zorro 3 portu, 1 adet işlemci genişleme portu, 3 adet de 16 bit ISA slotu vardır.
İşletim sistemi: AmigaOS 3.0
Commodore CDTV
Amiga CDTV 1991 yılında ev kullanıcısı için piyasaya sürülen kişisel bilgisayar ve ev eğlence sistemidir. Çıkış fiyatı 999$'dır (2016: 1736$).
Sistem Özellikleri:
İşlemci: Motorola 68000 7 MHZ
Bellek: 1 MB RAM, 512 KB ROM
Grafik: Amiga 1000 çipiyle aynı.
Ses: Amiga 1000 ile aynı.
Depolama: CD-ROM sürücü.
İşletim Sistemi: AmigaOS 1.3
Amiga 600
Amiga 600 1992'de Amiga 500 gibi klavyeli bir kasa üstüne yapılmıştır. nümerik klavye barındırmadığından Amiga 500'den daha küçüktür. 500$ fiyat etiketi vardır.
Sistem Özellikleri:
İşlemci: 7MHZ Motorola 68000 işlemci
Bellek: 1 MB RAM (6 MB'ye kadar arttırılabilir.), 512 KB ROM.
Grafik: Amiga 3000 ile aynı.
Depolama: 1 adet 3.5 Disket sürücü, Amiga 600HD modelinde 20 veya 40MB Sabit disk.
İşletim Sistemi: AmigaOS 2.0
Amiga 1200
Amiga 1200 1992 yılında Amiga 600 ve Amiga 500 gibi klavyeli bir kasa üstüne yapılmıştır. Çıkış fiyatı 400$ civarındadır.
Sistem Özellikleri:
İşlemci: 14 MHZ Motorola 68EC20
Bellek: 2 MB RAM, 512KB ROM
Grafik: Amiga 4000 ile aynı.
Ses: Amiga 3000 ile aynı.
Depolama: 3.5 Disket sürücü ile geliyor, 3.5 inç IDE Sabit disk desteği var.
İşletim sistemi: AmigaOS 3.0/3.1
Amiga CD32
Amiga CD32, CD-ROM Tabanlı bir 32 bit oyun konsoludur. Commodore'un son ürünlerindendir. 1 seneden az üretilmiştir.
Sistem Özellikleri:
İşlemci: Motorola 68EC20 işlemci
Bellek: 2 MB RAM, 1 MB sistem ROM'u, 1 MB oyun kayıtları için EPROM.
Grafik: AGA chipset, Amiga 4000 ile aynı.
Ses: Amiga 1000 ile aynı.
Depolama: 5.25 CD-ROM sürücü
İşletim sistemi: AmigaOS 3.1
Commodore Amiga 500
Tipi: Ev Bilgisayarı
Çıkış Tarihi: 1987
Çıkış Fiyatı: 699$ (1500$ 2018 İtibari ile.)
Selefi: Amiga 1000
Halefi: Amiga 600 ve Amiga 500+
Teknik Özellikleri
İşlemci: Motorola 68000 7 MHZ
Bellek: 256 KB-1MB (Genişletilebilir)
Grafik: 736x567'de 16, 368x567'de 64 Renk desteği (4096 Renklik bir palet içinden)
Ses: Stereo 8 Bit/6 bit ses desteği.
İşletim Sistemi: AmigaOS, Kickstart ROM
Amiga 500, Commodore'un Amiga serisi bilgisayarlarının en yaygın olan modelidir. 16 Bit bilgisayar devrinin önemli bilgisayarlarındandır. İlk olarak multimedya özelliklerini son kullanıcıya taşımış ve GUI'yi daha yaygın hale getirmiştir. Gelişmiş ses ve video özellikleriyle ABD'ye kıyasla Avrupa içinde bilgisayar olarak IBM PC'lere, oyun cihazı olarak da SEGA-Nintendo çatışmasına bir alternatif olmuştur.
Geliştirilmesi
Amiga serisinin başlangıcı 1982'de Atari'den ayrılan birtakım mühendisin "Amiga Corporation"u kurması ile başlar. Bu ekip, yeni bir bilgisayar üzerine çalışmaya başlar. Bu, Dönemin diğer bilgisayarlarının aksine GUI'si, gelişmiş grafikleri olan profesyonel bir bilgisayar olacaktı. 1983'de bilgisayarın "Lorraine" isimli prototipi biter ve 1984 CES'inde görücüye çıkar. Ancak 1983 Video oyun krizinin etkileri devam ettiği için ilgi az olur. Sonunda Atari, Amiga'ya ilgi gösterir, Lorraine'nin bir oyun konsolu olmasını ister. İşler yavaş gittiği ve Amiga'nın parası bitmek üzere olduğu için bir anlaşma yapılır; bu anlaşmaya göre Atari Amiga'ya 500.000$ kredi verecek, 1 ay içinde ödemezse Lorraine'nin bütün haklarını alacaklardı.
Loraine Prototipi
O sıralarda ise günde 1 milyon dolar kaybeden Atari'yi satın alan eski Commodore CEO'su Jack Tramiel arkasında tonla Commodore Mühendisini de getirmişti. Commodore'un kendisi ise mühendis sıkıntısından ötürü ileride ne yapacaklarını bilmiyorlardı. Commodore Amiga'ya ilgi göstermeye başlar ve Atari ile yapılan 24 Milyon dolarlık bir anlaşma sonucu Commodore Amiga firmasının tüm haklarını satın alır ve Amiga üzerinde çalışmaya başlar. Donanımı tamamlayıp AmigaOS'u geliştirirler ve 1985'de Amiga 1000 piyasaya çıkar.
Amiga 1000
Piyasada kabul edilebilir bir başarı yakalayan Amiga 1000 ve daha sonra çıkan 2000'in ardından Commodore, eskiyen Commodore 64'e halef olarak yeni bir ev bilgisayarı çıkartmak ister ve Amiga 500'ü tasarlar ve 1987'de piyasaya çıkartır.
Amiga 500
Teknik Özellikleri
Amiga 500 Anakartı
Amiga'lar dönemlerine göre nispeten üstün özelliklere sahip olmuştur. 6 Bit renk desteği, stereo PCM destekli ses özellikleri olan OCS ile daha cazibleli bir bilgisayar olmuştur. Bu çipleri ve diğer elemanları tanımak gerekirse:
İşlemci
Amiga 500, 1000'de de olduğu gibi Motorola 68000 kullanmaktadır. Bu işlemci 16 Bit olup 7 MHZ hızında çalışmaktadır.
Bellek
256 KB'dan 1 MB'a kadar RAM'li modeller sunan Amiga 500, üzerindeki genişleme portu ile daha fazla RAM'e olanak vermektedir. Amiga'nın belleği Fast-RAM ve Chip RAM olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
OCS (Original Chip Set)
OCS, Amiga'ya ekstra bütün özelliklerini veren çipsettir. Agnus, Paula ve Denise adında üç çipin birleşiminden meydana gelir.
Fat Agnus: Amiga'nın İşlemci ve diğer devre elemanları ile bağlantısını kuran çiptir. İlk Agnus'a göre 512KB'dan daha fazla belleğe erişebildiği için "Fat Agnus" denmiştir.
Denise: Amiga'nın grafik çipidir. PAL'de 320×256, 640×256, 640×512, NTSC'de 320×200, 640×200, 640×400 çözünürlükte 64 renge kadar gösterebilmektedir. Ancak Hold-And Modify denilen bir mod ile 4096 rengin tamamını ekranda gösterebilmek mümkündür. Bu modun özelliği, Profesyonel çizim programlarında ekranda maksimum rengi göstermeyi amaçlar.
Paula: Amiga'nın Ses ve girdi çıktı işlerini halleden çip Paula'dır. 8-Bit PCM sampling destekleyen, 65 ses seviyesi ile dönemin ilerisinde ses özellikleri olmuştur.
Workbench ve Kullanım Deneyimi
Amiga, Mouse ve 3.5 GUI destekli işletim sistemi ile yenilikçi bir bilgisayar olmuştur. Bilgisayar ilk açılınca sizi "Kickstart" ROM ekranı ile karşılıyor. Burada sistem sizden bir disket takmanızı istemektedir çünkü Amiga 500'ün içinde bir sabit disk yok, harici bir HDD desteği var ancak yaygın değil. Aşağıda bahsedeceğim hızlandırıcılar ile güncel bir HDD eklemek mümkün. Elinizde bir Workbench disketi var ise takıyoruz. Amiga 500, modlanmamış ya da güncellenmemiş ise 1.3 Kicksart ve Workbench ile çalışıyor.
Workbench yüklendiğinde bu şekilde bir ekran geliyor. Pencereler var, içlerinde de programlar. Workbench 1.3 sürümü bu görülen. Ancak içinde çok fazla program yok.
Bu programlara bakacak olursak:
Not Defteri: Sıradan bir not defteri. Not almaya yarıyor.
Saat: Workbench'in şık bir saat uygulaması var. Dijital ve Analog olarak ayarlanabiliyor.
Hesap Makinesi: Workbench 1.3 basit bir hesap makinesine sahip.
Say: En ilgi çekici program bu bence Amiga'daki. Pek bir işlevselliği yok ancak cihazın ses özelliklerini gözler önüne seriyor. Yazdığınızı sese döken bir program.
Onun dışında kalan programlar yazıcıyı kontrol etmeye ve ayar yapmaya yarıyor.
Oyunlar
Amiga, çok önemli oyunlar görmüş, bunlara ev sahipliği yapmıştır. Her ne kadar 90'ların 3D dünyasına ayak uyduramamışsa da, o döneme kadar nice oyunlar oynattırmıştır. Bunların bazıları şunlar:
Lemmings
Silkworm
Alien Breed
Sensible Soccer
Cannon Fodder
Amiga'nın Sonu ve Efsanesi
Commodore Business Machines, 1994 yılına geldiğinde iflas bayrağını çekmişti. Buna sebep olan sebeplerden biri Amiga'nın da sonunun gelmesiydi. Amiga serisi, 1993 yılında Çıkan Amiga 1200 ve 4000 ile rakiplerinden önde olmasına rağmen PC'de olmayan bir şeye sahipti. 3D grafikler, Doom gibi oyunlar. Amiga 2 boyutlu işlemleri en iyi şekilde çalıştırmak için tasarlanmıştı. Gelişmiş Sprite'lar, geniş renk desteği buna örnektir. Ancak o dönem bütün rakipler 3D hızlandırıcılı bilgisayarlar, oyun konsolları üretirken Commodore, Amiga ile batmıştır. Amiga ile beslenen yapımcıların çoğu başka platformlara geçmiştir. Ancak, Amiga serisi halefi Commodore 64'e göre üretiminin bitiminden sonra da destek görmüştür. Commodore battıktan sonra Amiga 1200'lerin üretimi Escom tarafından 2 sene daha devam ettirilmiş, daha sonra da başkaları tarafından PowerPC tabanlı Amigalar yapılmıştır. Amiga rakiplerinden geride kaldığından beri ticari ya da yarı ticari hızlandırıcı kartlar yapılmıştır. Bu kartlar Amiga'lara ek özellikler katmakla beraber, sistemi daha hızlı çalıştırmaktaydı. Bu sayede Amiga'ya bazı Doom klonları yapılmıştır. Bu gün Amiga kullanmak isterseniz WinUAE emülatörü ile istediğiniz bir Amiga modelini kurabilirsiniz. Eğer gerçek bir donanıma bakacaksanız 200$'dan başlayan hızlandırıcı kartları ve GOTEK gibi disket emülatörleri var.