+- Strategyturk Forumları (https://forum.strategyturk.com)
+-- Forum: Genel Forumlar (https://forum.strategyturk.com/forum-genel-forumlar)
+--- Forum: Tarih Forum (https://forum.strategyturk.com/forum-tarih-forum)
+---- Forum: Tarih Ansiklopedisi (https://forum.strategyturk.com/forum-tarih-ansiklopedisi)
+---- Konu Başlığı: Modern Tarih: Leon Troçki (1879 -1940) (/konu-modern-tarih-leon-trocki-1879-1940)
Leon Troçki (1879 -1940) - cemal - 06-12-2019
Leon Troçki Kimdir?
TROÇKI
TROÇKI
İlk Evliliğini Aleksandra Sokolovskaya ile yapan Lev'in Sibiryaya sürülmesine hüküm getirildi. Karısı da azılı bir komünist olduğu için Sibiryaya beraber sürüldüler. Sürgün yıllarında iki tane kız çocukları oldu. Zinaida ve Nina. O dönem Rusyada değişimin nasıl gerçekleştirilmesi gerektiği bir tartışma konusuydu. Bir taraf işçilere haklar verilmesi yaşam standartlarının iyileştirilmesi gerektiğini savunurken öteki kesim monarşi'nin devrilmesi ve daha radikal bir değişimin gerçekleştirilmesini savunuyordu. Lev sürgün yıllarında ikinci fikrin savunucusu olan Lenin'in çıkardığı Iskra isimli yeraltı gazetesinde yazmaya başladı. 1902 senesindeyse bir trene sızarak gizlice Sibiryadan kaçtı. Kaçarken geride bıraktığı ailesi ise bir süre sonra kendi başlarında kaçmayı başardılar. İki kızı da evlenip aile kurdu ama ömürleri çok uzun olmadı. Nina tüberküloz yüzünden yatakta kanlar kusarak ölerken ikinci kızı Zinaida ikinci evliliğinden olan oğlunu yanına alıp kızını Rusyada bırakarak sürgündeki babasının peşinden Berline geldi. Berlinde bulunduğu süre içerisinde kendisinde de bulunan tüberküloz hastalığı iyice ilerleyince. Depresyona giren ve öleceğinin farkına varan Zinaida intihar etmiştir.
Ülkeden kaçan Lev Londraya gitti. Orada Lenin, Julius Martov ve Georgi Piekhanov ile tanıştı. Kısa bir zaman içerisinde de Iskra'nın lider yazarlarından biri haline geldi.
Yahudi kökeni yüzünden devrimsel çalışmalarının sekteye uğrayacağını anlayınca adını tutuklu bulunduğu hapishanede bir gardiyan olan Trotsky'nin adı ile değiştirdi.
1903 yılında Londrada düzenlenen Kongrede Rus Sosyal Demokratik İşçi Partisi ikiye ayrıldı. Lenin'in ideallerini destekleyenler Bolşevik Martov'u destekleyenler ise Menşevik olarak anılmaya başladı. Aradaki fark Bolşeviklerin merkezileşmiş bir devlet yapısı, güçlü parti ve disiplini savunması Menşeviklerin ise daha özgürlükçü ve uzlaşmacı politikalarda ısrar etmesiydi. İlk başta Menşeviklerin safına katılan Troçki 1904 yılında Menşeviklerin Rus Liberallerle anlaşma sağlama arzusu ve Lenin'e karşı olan düşmanlıklarından ötürü aralarından ayrıldı. 1904-1917 seneleri arasında görece tarafsız kalmış işçi partisini oluşturan çeşitli fraksiyonların kendi aralarında bir uzlaşma sağlaması için uğraş vermiştir. Aynı dönem içerisinde ''Permanent Revolution'' teorisini de geliştirmeye başladı. Yurtdışında ikinci evliliğini yapıp iki erkek çocuğu sahibi oldu.
1905 senesinde başlayan işçi grevleri hızlıca büyümüş. Petrograd'ı gösteriler sarmıştı. Hükümetin baskısından bıkan halk hem yemek ile hemde baskının kaldırılması talebi ile Çarın sarayına dayandı. Saray Muhafızlarının kalabalığa ateş açmasıyla 'Kanlı Pazar' olarak anılacak o günde binden fazla Rus sivil hayatını kaybetti.
Kanlı Pazar olaylarından sonra Rusyaya dönen Trotsky çok vakit kaybetmeden başkente geldi. Burada hem Bolşeviklerle hemde Menşeviklerle birlikte çalıştı. Ama iki ay sonra Finlandiyaya kaçmak zorunda kaldı. Finlandiyada bulunduğu süre içerisinde teorisini geliştirmeye devam etti.
'Teoriye göre hali hazırda endüstrileşmiş kapitalist toplumların endüstrileşmeye komünist olarak başlayan toplumların ulaşabileceği seviyeye asla varamayacağını ortaya koymuştur. Bu yüzden Sosyalistlerin asla gerçekleşmeyecek devrimler için Avrupada uğraşmak yerine köylü toplumlara odaklanmaları gerektiğini savunmuştur.'
Birkaç ay sonra Moskova'da başlayan yeni dalga grevler başkente sıçradı. Ekim ayında Petrograd'a dönen Troçki aynı gün içerisinde Petrograd işçileri tarafından seçilmiş bulunan İşçi Konseyinin toplantısına katıldı. Bina'nın içinde ve dışında bulunan 200 bin işçiye konuşma yaptı.
Parvus ile birlikte 'Russian Gazzetta'yı devralan Troçki gazetenin tirajını 500 binin üzerine çıkardı. Petrograd Sovyetinin başında bulunan Khrustalev-Nosar'ın tutuklanmasından sonra fiilen Sovyetin liderliğini devraldı. Petrograd Sovyeti fiilen 200 bin işçi tarafından seçilmiş 400 delegeden oluşan küçük bir meclis şeklindeydi. Menşevikler tarafından idare ediliyordu. 2 aralık tarihinde Çarlık hükümetinin aşırı borçlanmasına karşı bildiri yayınlayan Sovyet ertesi gün Çarlık yanlısı askerler tarafından kuşatılıp dağıtıldı. Trokçi ise tekrar tutuklanıp Sibiryaya sürgüne gönderilmişti.
İki sene sonra tekrar yurtdışına kaçan Trokçi önce tekrar Londraya gitti. Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisinin beşinci kongresine katıldıktan sonra Viyanaya taşındı. Orada bulunduğu süre içerisinde Avusturyalı ve Alman Sosyal Demokratlarla beraber çalıştı. Adolf Joffe ile yakın arkadaş oldular. Adolf kendisini Psikanaliz ile tanıştırdı. 1908 senesinde Pravda'ya katılması için bir davetiye aldı. O dönemlerde Pravda Rus Sosyal Demokratlar için basılan çok az sayıda baskısı olan onlarında çok daha azı Rus sınırlarının içerisine sızdırılabilen bir gazeteden ibaretti. Bolşevik Merkezi Komite ile Menşevikler Pravda üzerinden tekrar barışmak ve birleşmeye çalışmalarına rağmen başarısız oldular. Gerekli finansal desteği bulamayan Pravda'da basılmayı bıraktı. 1912 senesinde Bolşeviklerin Pravda adı altında tamamiyle kendi editoryal kontrollerinde yeni bir gazete çıkarmaya başlamaları Trokçi'yi çileden çıkarmıştı. Aralarının soğuk olduğu bu dönemde Trokçi Menşevik liderlerden birisine Lenin ve adamlarını yeren bir mektup yazdı.Çarlık Gizli Polisi tarafından ele geçirilen mektup seneler sonra 1924 yılında kendisinin siyasi rakipleri arşivden çıkarılıp aleyhine kullanılacaktı.
Bolşeviklerle Menşevikleri birleştirme çabaları sürekli olarak başarısız olan Trokçi New York'a yerleşti ve Şubat Devrimi gerçekleştirilip Çar devrilene kadar orada yaşadı.
Rusyaya dönmeye çalışırken İngilizler tarafından tutuklanıp Alman esirlerin bulunduğu bir kampa kapatıldı. Konuşmalarıyla Alman denizciler arasında hızla popülerleşen Trokçi tam tersine Alman subaylar tarafından vatanseverlik karşıtı bulunup İngilizlere şikayet edildi ve konuşma yapması yasaklandı.
Rus dış işleri bakanının halk kitlelerini biraz olsun sakinleştirmek adına İngilizlerden kendisini bırakmasını talep edince Rusyaya geri dönebildi. Bolşeviklerle birlikte hareket etsede direkt olarak onlara katılmadı. Bolşevikler çoğunluğu elde edince Merkezi Komiteye katıldı. Başlattığı askeri ayaklanma ile Aleksandr Kerenski'nin yönettiği Geçiçi hükümeti devirdikten sonra bölgedeki hükümete sadık Kazak güçlerini püskürttü.
Bolşevik iktidarı kurulduktan sonra Dış İşleri Komiseri olan Troçki Almanlarla yapılan Brest-Litowsk görüşmelerine başkanlık etti. Görüşmeleri uzatabildiği kadar uzatıp ondan sonrasında antlaşma masasından kalktı. Almanların sunduğu şartları kabul etmeyi reddetti.Lenin'e rağmen antlaşmayı imzalamayı reddetmişti. Evet, Kızıl Ordu'nun çok zayıf ve Almanlarla savaşamayacak halde olduğunun farkındaydı ama Almanyada başlayacak bir isyanın olayların seyrini değiştirebileceğini ümit ediyordu. Almanlar ordusu tekrar ilerlemeye başlayıp herhangi bir isyan olmayınca Trokçi inadından vazgeçti. Dış işleri komiserliğinden istifa edip antlaşmanın önündeki son engeli ortadan kaldırdı. Almanyada beklediği devrimin gerçekleşmesine daha bir sene vardı.
Almanların herhangi bir direniş görmeksizin ilerleyişi Kızıl Ordu'nun ne kadar zayıf olduğunu ortaya koymuştu. Yeni Rejimin karşıtları bu zayıflıktan faydalanmayı umuyorlardı. Ordu'nun reform edilmesi gerektiğini fark eden Troçki Ordu ve Donanma İşleri Komiserliğini oluşturdu.
Kızıl Ordunun yeniden yapılandırılması sürecinde eski çarlık dönemi subayların görevlerine tekrar getirilmelerinin gerekliliğini savundu.
Ordu'nun sadece sadık devrimcilerden oluşması gerektiğini düşünen diğer komutanlar görevlerinden istifa ettiler.
Çok zaman geçmeden Sibiryadan Kıta Rusya'sına dönen Çekoslovak tugayların isyanıyla başlayan süreç Rus iç savaşını ateşlemişti. Yeni rejimde rahatsız olan eski subaylar ve kızıl ordudan ayrılıp kendilerine katılan birliklerle beraber Beyaz Ordu olarak anılacaklardı. Seferberlik başlatan Troçki Kızıl Ordu'nun mevcudunu 5 ayda 300 binden 1 milyonun üzerine çıkardı. Ordudaki yaygın firarlar ve disipsizlinsizliğin çözülmesi için tek çözüm olarak ölüm cezasını gördü. Eğer bir birlik cephe hattını terk ederse. Önce subayları ardından her 10 askerden biri infaz ediliyordu. Bu dönemde Troçki zırhlı treni ile bir cephe hattından ötekine hareket etmiş. Askerlere ateşli konuşmalar yapmış gerektiği yerde infazları bizzat kendisi yaptırmıştı.
Kızıl Terörü sahada uygulayan kişi olmuştur.
Kızıl Ordunun asker mevcudu ertesi sene 3 milyonu aşmıştı ve 16 cephede birden savaşıyorlardı. Alexandr Kolchak'ın ilkbahar taaruzu püskürtülmüştü. Kızıl Ordu Ural dağlarını aşıp dağılmış Beyaz ordu birliklerini kovalamak istiyordu.Ama güneyde General Anton Denikin'in liderliğindeki Beyaz güçler önemli kazanımlar elde etmişlerdi.
Vacietis'in doğudaki taaruzun durdurulup ordunun güneye yönelmesi isteğine destek verdi. Troçki'nin bu isteğine karşı doğu ordularının komutanları şiddetle karşı çıkıyorlardı. Merkezi Komite toplantısında bundan faydalanan Stalin Troçki'nin planının iptal edilmesine destek verdi.
Ordudaki otoritesini yitiren Troçki ve 5 temmuzda istifa dilekçesini verdi ama istifası politbüro tarafından reddedildi.Kendisi geçiçi bir görevle güneye yollandıktan sonra planına destek verdiği güney orduları komutanı sovyet-karşıtı komplo kurduğu gerekçesiyle tutuklandı.
Vacietis'in doğudaki taaruzun durdurulup ordunun güneye yönelmesi isteğine destek verdi. Troçki'nin bu isteğine karşı doğu ordularının komutanları şiddetle karşı çıkıyorlardı. Merkezi Komite toplantısında bundan faydalanan Stalin Troçki'nin planının iptal edilmesine destek verdi.
Ordudaki otoritesini yitiren Troçki ve 5 temmuzda istifa dilekçesini verdi ama istifası politbüro tarafından reddedildi.Kendisi geçiçi bir görevle güneye yollandıktan sonra planına destek verdiği güney orduları komutanı sovyet-karşıtı komplo kurduğu gerekçesiyle tutuklandı.
Birkaç ay içerisinde kızıl ordunun sibirya taaruzu başarısız olmuştu. Beyaz Ordu üç bir yandan ilerliyordu. Hem Moskova'nın hemde Petrograd'ın kapılarına dayanmışlardı. Lenin Petrograd'ın terk edilip Moskova'nın savunmasına odaklanılması gerektiğini savundu. Buna karşı çıkan Troçki Petrograd düşerse Estonya ve Finlandiya'nın savaşa katılacağını düşünüyordu. Bu düşüncesinde Stalinden destek gören Troçki Lenin'in inadını kırmayı başarıp Petrograd'a gitti. Şehre vardığında demoralize olmuş birliklerle karşılaştı. Gerektiğinde bizzat kaçan askerleri durdurdu ve şehrin savunmasını tekrar organize etti. Beyaz ordu birliklerini Estonyaya doğru püskürtüp savaşamayacak hale getirdi.
1920'de Beyaz Ordunun yenilip iç savaşın fiilen sona ermesiyle birlikte yönetim dikkatini ekonomiye vermeye başlandı. Troçki Savaş Komünizminin artık fesh edilmesi gerektiğini yoksa ekonominin daha fazla dayanamacağını savunsada teklifi Lenin tarafından reddedildi. Savaşın bitmediği artık savunmadan çıkıp saldırıya geçme vakitlerinin geldiğini savunan Lenin. Stalin'in Polonya saldırısını destekledi. Her ne kadar Troçki Polaklarla bir barış imzalamaları gerektiğini savunsada teklifi reddedildi.Sahada kendisinin harekat emirlerini uygulamayı reddeden Stalin ve 1919'da Troçki'nin güçten düşmesini kullanarak orduya soktuğu komutanları Polaklar tarafından ağır bir yenilgiye uğratıldı.
Ekonomi'nin 1921 senesinde neredeyse çökme noktasına gelmesiyle birlikteyse Lenin Savaş Komünizmini rafa kaldırdı.
Ekonomi hususunda kendisi Rusya'nın ne pahasına olursa olsun endüstrileştirilmesi gerektiğini savunuyordu. Stalin'in daha sonra uygulayacağı ekonomik planların temelini atmıştır.
İlerleyen yıllarda sağlığı gittikçe kötüye giden Lenin iktidardaki gücünü yavaşça Stalin'e kaybediyordu.
Stalin'le Troçki'nin görüşleri birbirinden çok farklıydı. Stalin güçlü bir bürokrasi ve merkezileşmiş bir devletin temellerini atarken. Troçki işçiler tarafından seçilmiş yerel işçi konseyleri(sovyetlerden) oluşan bir birlik istiyordu.
Hem Lenin'in hastalığı ilerlemesiyle hemde Troçki siyaset oyununu kitabına göre oynamadığı için Stalin zamanla bürokratik ve askeri çevrelerde kendisine sadık olan insanlar buldu. Kendisine sadık olmayan insanların yerine ise yenilerini yerleştirdi. Lenin'le bu yüzden araları açılmış olsada artık felç geçiren ve sonrasında1924 yılında ölen Lenin'in hiçbir şeyi değiştirebilecek gücü yoktu. Troçki yavaşça devletteki gücünü yitirdi. 1925 senesinde Komiserliği elinden alındı,1926 senesinde Politbüro üyeliği elinden alındı, 1927 senesinde Komünist Partiden atıldı ve ertesi sene Almata'ya sürüldü.1929 senesindeyse kendi kurduğu Devletten sürülüp önce Türkiyeye sonra Fransaya yerleşti. Fransız-Sovyet antlaşması sonrasında ülkeyi terk etmek zorunda kalıp Meksikaya geçti. Kalan ömrünü burada tamamladı.
Troçki Devrimin hiçbir zaman durmayacağını ve diğer ülkelerdeki komünistlerin desteklenmesi gerektiğini savunuyordu.Stalin ise Rus Bürokrasisini koruma güdüsüyle hareket etti.Bu açıdan Devrimin yıkmak için yapıldığı bürokratik ve baskın rejim farklı bir adla tekrar kuruldu.Ayrıca Stalin sadece diğer ülkelerdeki komünistleri desteklememekle kalmamış. Troçki'nin fikirlerine sempati duyan yabancı komünistleri NKVD ajanlarıyla öldürtmüştür.
1940 senesinde Stalin tarafından kendisini öldürmek için gönderilen bir NKVD ajanı tarafından baltayla saldırıya uğrayıp yaraları yüzünden ertesi gün vefat etti. İkinci eşinden olan iki oğlu da NKVD ajanları tarafından genç yaşlarında öldürüldü.
Ekonomi hususunda kendisi Rusya'nın ne pahasına olursa olsun endüstrileştirilmesi gerektiğini savunuyordu. Stalin'in daha sonra uygulayacağı ekonomik planların temelini atmıştır.
İlerleyen yıllarda sağlığı gittikçe kötüye giden Lenin iktidardaki gücünü yavaşça Stalin'e kaybediyordu.
Stalin'le Troçki'nin görüşleri birbirinden çok farklıydı. Stalin güçlü bir bürokrasi ve merkezileşmiş bir devletin temellerini atarken. Troçki işçiler tarafından seçilmiş yerel işçi konseyleri(sovyetlerden) oluşan bir birlik istiyordu.
Troçki Devrimin hiçbir zaman durmayacağını ve diğer ülkelerdeki komünistlerin desteklenmesi gerektiğini savunuyordu.Stalin ise Rus Bürokrasisini koruma güdüsüyle hareket etti.Bu açıdan Devrimin yıkmak için yapıldığı bürokratik ve baskın rejim farklı bir adla tekrar kuruldu.Ayrıca Stalin sadece diğer ülkelerdeki komünistleri desteklememekle kalmamış. Troçki'nin fikirlerine sempati duyan yabancı komünistleri NKVD ajanlarıyla öldürtmüştür.
1940 senesinde Stalin tarafından kendisini öldürmek için gönderilen bir NKVD ajanı tarafından baltayla saldırıya uğrayıp yaraları yüzünden ertesi gün vefat etti. İkinci eşinden olan iki oğlu da NKVD ajanları tarafından genç yaşlarında öldürüldü.
Extra: Lenin ve Stalin Devrimin Babaları tapılacak figürler olarak görülürken Troçki açıkca eleştirilebilen tartışabilen bir insan olarak görülüyordu. Yani insan olarak bu yüzden liderliği devralacak bir karizma elde edemedi.
Extra2: Stalin'in paranoyası Troçki ile sınırlı kalmıyor Blitzkrieg teorisyeni olarak bilinen Rus General Tuhaçevski de o dönemde idam edilenler arasında. Kendisi Alman savaş makinesinin zırhlı birliklerle saldıracağını tahmin edip ona göre savaştan önce planlar hazırlamıştı.