Göbeklitepe ya da Göbekli Tepe, Şanlıurfa il merkezinin yaklaşık olarak 22 km. kuzeydoğusunda, Örencik Köyü yakınlarında yer alan dünyanın bilinen en eski kült yapılar topluluğudur.

Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan arkeolojik alan, kazıların başladığı 1995 yılından bu yana bilim insanlarının uygarlığın kökeni üzerine düşünüş biçimini değiştirdiği ve belki de tüm insanlığın tarihini baştan yazabileceği için büyük önem taşıyor. Dekoratif yontulmuş taşları ve T biçimli sütunlarıyla 12 bin yıllık dairesel yapılar, Tarım Devrimi'nden ve hatta çanak-çömlek yapımının icadından bile daha eski. 

Bu kadar eskiye dayandıkları için de tarımın uygarlığa yol açtığı fikri altüst oldu. Araştırmacılar daha önce, avcı-toplayıcıların yerleşik düzene geçip ürün yetiştirmesi sonucu ortaya çıkan gıda fazlasının karmaşık toplumların kurulmasına yol açtığını düşünüyorlardı. 

Göbekli Tepe bu yaygın anlayışı tekrar tartışmaya açıyor. 1995 yılından itibaren kazının başkanlığı yapan Alman arkeolog Klaus Schmidt, 2014 yılındaki ölümüne kadar, bu yaygın inanışın gerçekte yaşananlara tamamen zıt olabileceğini öne sürmüştü. Yapıları inşa etmek için gerekli işgücü, çalışanlara yiyecek –ve belki de içecek– sağlama yolu olarak tarımın gelişmesine yol açmış olabilirdi. 

Arkeologlar, Göbekli Tepe’de sürekli yerleşim olduğuna dair şimdiye kadar herhangi bir kanıt bulmuş değil. Yeni bir tahmine göre burası bölgesel bir toplanma yeriydi. Güney yönündeki dağların ve yaylaların manzarasına hakim bir tepe üzerine kurulmuştu. 

Kazıda görevli Alman Arkeoloji Enstitüsü arkeologlarından Jens Notroff, “O dönemlerde, gen havuzunu yenilemek ve bilgi alışverişi yapmak için insanların belli aralıklarla buluşması gerekiyordu,” diye konuşuyor. “Bu simgesel bir yapı. Burada toplanmış olmaları tesadüf değil.” 

Göbekli Tepe’deki kaya sütunların, sembollerin ve binaların daha küçük uyarlamaları, buraya 200 kilometre mesafedeki başka yerleşimlerde ortaya çıkarılmış. Adeta Göbekli Tepe katedral, diğerleriyse yerel birer kilise. Avcı-toplayıcılar buluşmak, tapınmak, yeni anıtsal yapılar inşa etmek ve zenginliklerini sergilemek amacıyla şölenler düzenlemek için uzun yolculuklarla buraya geliyorlardı muhtemelen. 

Daha fazla bilgi icin: http://www.nationalgeographic.com.tr/makale/kesfet/dunyanin-en-eski-tapinagi-gobekli-tepe-yenileniyor/2716