Türk tarihçiliğinin efsane ismi Zeki Velidi Togan, Abdülkadir İnan ile birlikte 1922 yılında Horasan topraklarına doğru yola çıkarlar. Seyahat esnasında, bir seyyah, edebiyatçı ve doğabilimci olan Ebu Dülef Mis’ar bin Mühelhil el-Hazrecî Yenbuî’nin Sâmânoğulları döneminde kaleme alınan bir eserini bulurlar: İran Seyahatnamesi (Rihle fî Vasati Asiya).

Ebu Dülef Samanoğullarından en güçlü hükümdarı II. Ahmed oğlu II. Nasr'ın zamanında (Hicrî 300 - 331, Milâdi 914 - 944) Çin'e elçilik göreviyle gönderdiği kişidir. Buhara'dan Çin’e kadar bir seyahat etmiş ve bu fırsatla birçok Türk boylarının bulundukları yerlerden geçmiştir. Kendisi günümüzde İran, Afganistan, Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye sınırlarında bulunan topraklar üzerinde seyahat etmiş, bu coğrafyaların tarihinden efsanelerine, madenlerinden şifalı bitkilerine, âdetlerinden yaşayışlarına dek notlarını eşsiz bir üslupla kaleme almış çok önemli bir seyyah. İran Seyahatnamesi ise yazıldığı dönemin coğrafyası ve insanları üzerindeki bilinmezlik bulutlarının dağıtılması ve bir süre sonra bölgede kurulacak Selçuklu hâkimiyetinin vaziyeti hakkında çok kritik ipuçları vermesi açısından başvuru niteliğinde.

Eser esasında akademik bir kaynak olarak kullanılmak için çok daha uygun çünkü bazı kısımları aşırı detay ve tekrardan dolayı sıkıcı gelebilir; fakat 10. yüzyıl İran coğrafyasını ve kavimlerin yaşayış tarzını merak ediyorsanız bu kitap çok ilgi çekici gelecektir.