Trajan Kimdir?
Trajan

Marcus Ulpius Traianus ismiyle de bilinen Trajan, Roma'nın İtalya topraklarından gelmeyen ilk imparatorudur. Onun döneminde Roma en geniş sınırlarına ulaşmıştır, hem askeri hem de politik olarak başarılı bir lider olan Trajan'a "prenslerin en iyisi" anlamındaki "optimus princeps" ünvanı verilmiştir.

96 tarihinde ölen Domitian'ın yerine Nerva imparatorluğun başına geçtiğinde imparatorluğun ordularının hiçbiri 65 yaşında yaşlı bir imparator istemiyordu. Bunun farkında olan Nerva hızlıca bir şekilde Trajan'ı evlatlık edindi. Trajan Romalılaşmış vei İspanyol kasabası olan Italica'dandı. İtalya topraklarından gelmemek imparatorluğun en üst rütbesine çıkmakta herhangi bir sorun teşkil etmiyordu. Trajan'ın dönemi 2 yönüyle bilinir, bunlardan birincisi Roma'nın cephelerdeki başarısı, ikincisi ise özellikle İtalya topraklarındaki önemli inşaatlardır.

Trajan iç huzuru sağlamak istiyorsa ihtişamlı bir zafer kazanmasının gerektiğini biliyordu. Bu sebeple Domitian'ın Daçyalılara karşı gösterdiği zayıflıktan tecrübeli bir şekilde ilk olarak Daçya'nın üstüne yürüdü. 101 ve 105 yıllarında iki savaş yapıldı. 101 yılındaki savaşı Roma açmıştı, 105 yılındaki savaşı ise intikam alma amacıyla Daçya. İlk savaşta Daçya yenilmişti, ikinci savaşta ise Daçya ilhak edildi.

Trajan şüphesiz ki Daçya topraklarının ekonomik olarak değerini görmüştü, ancak Daçya'nın ilhak edilmesindeki daha önemli kısım, Roma'nın sınırlarını Barbar Krallıklara doğru genişletmesidir. O dönemde Daçya toprakları büyük oranda Romalılaştırılmıştır, bugün bile bu adımlardan dolayı o bölgede Romanya isminde bir devlet bulunmaktadır. 

106 yılında Nabatelerin kukla kralının ölmesi üzerine Trajan onun hakimiyetinde olan Sina yarım adası, Negeb ve Ürdün topraklarını ilhak etti ve Arabistan eyaletini oluşturdu.

Günümüz Irak ve İran topraklarından oluşan Partya devleti Roma'nın karşılaştığı en güçlü devletlerden bir tanesiydi. Bu iki devlet Ermenistan için uzun süredir mücadele veriyordu ve Ermenistan'ın bu iki devlet için de stratejik önemi büyüktü. Ermenistan tekrardan gündeme geldiğinde Trajan Ermenistan'ı Roma'ya ilhak etmeye karar verdi. Ermenistan direniş göstermeden 114 yılında Roma'ya teslim oldu. Mezopotamya'dan yapılan bir saldırıda Ermenistan'ın savunulması neredeyse mümkün değildi, ancak 115 yılında Trajan Partya'ya saldırarak Mezopotamya'yı da ele geçirdi. 116 yılında güneye doğru ilerleyen Trajan, Partya başkentini ele geçirdi ve körfeze yaklaştı.

Trajan yeni fethettiği toprakları 2 eyalete böldü, ancak arkasında çok büyük bir isyan buldu. Yahudiler büyük bir isyan başlatmıştı. Yahudi olmayan herkesi katlediyorlardı, bunun karşılığında Yahudi olmayanlar da Yahudilere düşmanlık besliyordu. Trajan bu isyanı bastırmak için Partya ile olan savaşını durdurdu, ancak ani bir şekilde hayatını kaybetti. 117 yılında öldüğünde varisi Hadrian Partya ile olan savaşa son verip Arabistan hariç doğuda ele geçirilmiş bölgelerden çekildi.

Her ne kadar Trajan döneminde imparatorluk genelinde yapılan inşaatlar övülecek derecede çok olsa da, İtalya içerisindeki yapılanmanın önemi daha büyüktür. Via Traiana isimli yol, Cladius'un Ostia'daki limanında yapılan geliştirmeler, Trajan Forumu, Daçya Zaferine ithafen yaptırıdğı Trajan Sütunu gibi daha birçok eser Trajan sayesinde ve Trajan'ın onuruna yapılmıştır.

Trajan'ın yönetimsel tarzı İtalya'nın zenginliğini arttırmaya yönelikti. Nerva'nın alimenta ismi verilen çiftçilere maaş bağlama fikrini ilerletmiş, çiftçilerin yanı sıra fakir çocuklara da maaş bağlanmasını sağlamıştır. Bazı şehirlerdeki ekonomik durumun kaotikleşmesi üzerine bu şehirlere imparatorluktan Curator adı verilen görevliler atamıştır. Tıpkı alimenta gibi bu sistem de imparatorluk genelinde yayılmış, bu görevliler de kalıcı bir şekilde görev yerlerinde kalmıştır. 

Antik Roma'da Trajan Roma'nın en iyi imparatoru olarak görülüyordu, onun döneminde Roma'daki her şey uyum içerisinde olmuştur. Ancak tarihçiler Trajan ile ilgili soru işaretlere sahiptir. Yaptığı savaşlar ve yürüttüğü politikalar Roma'nın hem insangücünü hem de ekonomisini zorlamıştır. Tüm eyaletlere imparatorluktan bürokratların atanması işlerin daha yavaş yürümesine sebebiyet vermiş, bu durum da İmparatorluğun çöküşünü hızlandırmıştır.

Küçük özetler hariç Trajan'a dair kapsamlı bir antik kaynak bulunmamaktadır. Genç Pliny'nin Panegyric isimli kitabı (Trajan'dan çok Domitian'dan bahsetse de) tercih edilebilir. Modern çalışmalar arasında Bernard W. Henderson'un Five Roman Emperors isimli kitabı tercih edilebilir. Trajan'ın inşa ettiği binalar için Paul L. Mackendrick'in The Mute Stones Speak: The Story of Archaeology in Italy isimli kitabı tercih edilebilir.