Flavius Belisarius, Doğu Roma İmparatorluğu'nun generali. Kendisi İmparator Justinian'ın İmparatorluğun 100 seneden kısa bir süre önce kaybedilmiş yarısı olan Batı Roma İmparatorluğu'nu kurtarma planında önemli bir rol oynamıştır. Belisarius'un tarihte önemli bir yer edinmesinin sebebi Justinian'dan aldığı yetersiz desteğe rağmen elde ettiği başarılardır. Bu sebeple tarihte kendisine sık sık "Son Romalı" denir.

Belisarius yüksek ihtimalle Bulgaristan'ın güney batısında kalan, günümüzde Sapareva Banya şehrinin bulunduğu antik Germane şehrinde doğmuştur. Gençliğinde Justin ve yeğeni Justinian'ın dikkatini çekmeyi başaran Belisarius, gelecek vadeden bir kamu görevlisi olarak görev yapıyordu. Sonraları bir Katafrakt biriminin başına geçirilen Belisarius'un atlıları hem Hunlar gibi ok kullanmasını biliyor, hem de Gotlar gibi at üstünde kılıç kullanabiiyordu.

Justin'in 527 yılında ölümü üzerine İmparator olan Justinian, Belisarius'u doğudaki Sasani İmparatorluğu'na karşı bölgeye gönderdi. Justinian'ın İmparatorluğun Batı topraklarını tekrardan ele geçirme planı vardı ve bunun için öncelikle doğudan saldırı alınmayacağından emin olunması gerekiyordu. Belisarius, komutasındaki Doğu Roma İmparatorluğu ordusuyla beraber kendisinden sayıca çok daha üstün Sasani ordularını yenilgiye uğratmaya başardı. 530 yılının yaz mevsiminde İberya Savaşları'nın bir parçası olan Dara Muharebesi yapıldı ve bu muharebede Belisarius kendi ordusundan 2 kat daha fazla askere sahip Pers ordusunu yenilgiye uğrattı.

Bu yenilgi üzerine Romalılarla Persler arasında "Sonsuz Barış" adı verilen bir antlaşma yapıldı. Bu antlaşma kapsamında Romalılar Perslere barış karşılığında haraç ödemeyi kabul ediyordu.

532 yılında Belisarius Konstantinopolis'teki en üst düzey askeri görevli haline geldi. Aynı sene içerisinde savaş araba yarışı fanatiklerinin başlattığı Nika İsyanları boygösterdi ve İmparator Justinian'ı neredeyse devireceklerdi. Belisarius, Hipodrom'da büyük bir kangölü yaratarak isyanı bastırdı. Bir söylentiye göre bu isyanda 30 bin kişinin hayatını kaybetti.

İsyanı bastırmadaki başarısı üzerine Belisarius, Justinian'ın Batı Roma'nın tekrardan ele geçirilişi planının ilk parçası olan Vandal Krallığı'nı sona erdirme aşamasında orduların komutasını ele aldı. Kuzey Afrika'ya hükmeden Vandallarda Roma yanlısı Kral Hilderic önce tahtından edilmiş, sonra da tahtı ele geçiren Gelimer tarafından idam edilmişti. Hristiyanlığın erken mezheplerinden biri olan Aryanlık, özellikle Kuzey Afrika'da güçlüydü ve Vandal Krallığı içerisindeki Aryanlar İznik Hristiyanlarını şehirlerden kovuyor, bu Hristiyanlar Konstantinopolis'e kadar gidip İmparatordan yardım istiyordu. Aynı zamanda Vandallar sık sık Akdeniz'de korsanlık yaparak ticareti engelliyordu.

533 yılının yaz mevsiminde Belisarius ordusuyla birlikte Caput Vada şehrinin yakınına çıkartma yaptı. Donanmasına asla orduyu kaybetmemesi emrini veren Belisarius, ordusuyla birlikte kıyıda ilerlemeye başladı. Bu şekilde söylemesinin sebebi Basiliscus'un 65 yıl önce Kuzey Afrika'yı almaya çalışması esnasında yaşadığı erzak felaketiydi. Cap Bon Muharebesinde Romalılar 70 bine yakın asker ve 700 gemi kaybetmişti.

Kartaca şehrine kısa bir mesafe kala Gelimer'in güçleriyle Belisarius Ad Decimum Muharebesinde karşı karşıya geldi. Bu muharebede Belisarius neredeyse yenilgiye uğrayacaktı, Gelimer'in ordusu çok daha avantajlı bölgelere konuşlanmıştı ve Vandal ordusu çok daha başarılı bir şekilde savaşıyordu. Ancak muharebenin yarısında Gelimer kardeşinin hayatını kaybettiğini öğrendi ve kendisini kaybetti. Bu zaaftan yararlanan Belisarius, muharebeden zaferle ayrılıp Kartaca'yı ele geçirmeyi başardı.

Ertesi sene yapılan Tricamarum muharebesi Gelimer'in teslim olmasıyla sonuçlandı ve Romalılar Kuzey Afrika'yı ele geçirmeyi başardılar. Bu zafer sonrası Belisarius'a Roma Zaferi (verilmiş son zafer) verildi. Belisarius için düzenlenen bu seremonide Kudüs Tapınağından 80 yıl önce talan edilen ganimetlerin sergilendiği söylenir. Belisarius aynı zamanda Konsül ünvanıyla onurlandırıldı, tıpkı Roma Zaferi gibi o da Konsül ünvanını elde edenlerin sonuncusu olacaktı.

Kuzey Afrika'da zafer elde edilmesinden sonra Justinian Roma'yı tekrardan eski sınırlarına ulaştırabileceği konusunda kendisine iyice güvenmeye başlamıştı. Ancak bunun için tabi ki öncelikle 'Roma'nın ele geçirilmesi gerekiyordu. Bu sebeple 535 yılında Belisarius'a İtalya'daki Ostrogot Krallığına saldırmasını emretti. Belisarius Sicilya'ya çıkartma yaptı ve bu adayı İtalya seferi için üs olarak kullanmaya başladı. İtalya seferinin hazırlıkları ertesi sene Kuzey Afrika'da isyan çıkması üzerine ertelendi ve Belisarius ordusuyla tekrardan Afrika'ya dönüp isyanı bastırdı. Bu isyan esnasında Belisarius bilinen dünyada öyle ünlenmişti ki, kendisinin geldiğini duyan isyancılar savaşmadan teslim olmuşlardı.

İtalya'ya geri dönen Belisarius 536 yılında Napoli ve Roma'yı ele geçirdi. Roma'yı ele geçirişi esnasında İmparatoriçe Theodora'nın emriyle Roma'da Gotların başa geçirdiği Papa Silverius'u devirip yeirne Papa Vigilius'u geçirdi, böylelikle Papalıkta Bizans'ın etkisi arttı. 

Ertesi sene kaybettikleri toprakları geri almak isteyen Gotlara karşı Roma'yı başarılı bir şekilde savundu. 540 yılında Ostorogotların başkenti Ravenna'yı ele geçirdi ve Ostrogot Kralı Witiges'i esir olarka aldı. Ravenna'nın ele geçirilişinden bir süre öncesinde Ostrogotlar Belisarius'a kendisini Batı Roma İmparatoru olarak tanımayı önerdi, ancak Belisarius bu teklifi reddedip Ravenna'yı İmparator Justinian'ın adına ele geçirdi.

Gotların bu teklifi Justinian'da bir paranoya oluşmasına sebebiyet verdi, Belisarius Batı Roma'nın diğer vilayetlerine ilerlemektense Konstantinopolis'e geri çağırıldı. Belisarius'un geri çağırılışından bir süre sonra Persler Suriye topraklarına saldırı düzenledi, bu saldırıya karşı koymak için bölgeye hareket eden Belisarius Nabades'in komutasındaki Pers ordusunu yenilgiye uğrattı. Bölgede yine Belisarius'un varlığı, düşman ordusunun daha ihtiyatlı davranmasına sebebiyet veriyordu.

Belisarius 544 yılında İtalya'ya geri döndü. İtalya'ya geri döndüğünde yeni fethettiği toprakların büyük ölçüde değiştiğini farketti. Ostrogotların 3 yıl önce başa getirdiği Kral Totila tamamiyle Roma karşıtı biriydi, Romalıları Kuzey İtalya'dan kovmuş, hatta Roma'yı dahi ele geçirmişti. Belisarius kaybedilen toprakları büyük ölçüde geri almayı başardı ancak aynı zamanda Justinian'ın İmparatorluğunu 541-542 yılları arasında etkileyen salgının bir etkisi olarak erzak sıkıntısı çekmekteydi. 551 yılında Belisarius generalliği bıraktı.

559 yılında Zabergan Han'ın emrindeki Bulgar orduları Danube Nehrini geçince Belisarius tekrardan generalliğe geri dönmek zorunda kaldı. Yaptığı son savaşta Belisarius başarılı bir şekilde Bulgarları yenilgiye uğrattı.

Bu olaydan 3 sene sonra Belisarius 'yozlaşma' gibi suçlardan Konstantinopolis'te mahkeme karşısına çıktı. Belisarius davada suçlu bulundu ve hapse atıldı. Kısa bir süre sonra Justinian Belisarius'a iade-i itibar yapıp hapisten çıkarttı.

Procopius'un metinlerinde Belisarius'un karısı Antonina tarafından üvey oğulları Theodoius'la aldatıldığı öne sürülür. Procopius'a göre bu ilişki tüm saray tarafından bilinmekteydi ve bu durum Belisarius'un sarayda zayıf bir figür olarak görünmesine sebep oluyordu. Öte yandan Procopius'un Belisarius'un suçlu bulunduğu mahkemenin hakimi olduğunu ve görüşlerinin taraflı olabileceğini de akılda tutmak gerekir. Bu söylentiler üzerine Belisarius karısı Antonina'ya dava açınca Antonina İmparatoriçe Theodora tarafından kurtarılır.

Belisarius ve Justinian'ın yaptıkları Doğu Roma İmparatorluğu'nun topraklarını %45 oranında genişletmiştir. İkili 565 yılında birbirinden birkaç ay farkla hayatını kaybetmiştir.