+- Strategyturk Forumları (https://forum.strategyturk.com)
+-- Forum: Genel Forumlar (https://forum.strategyturk.com/forum-genel-forumlar)
+--- Forum: Tarih Forum (https://forum.strategyturk.com/forum-tarih-forum)
+---- Forum: Savaş Tarihi (https://forum.strategyturk.com/forum-savas-tarihi)
+---- Konu Başlığı: Modern Tarih: 2.DS Japon ve Amerikan Uçak Gemileri #4 USS Lexington ve USS Saratoga Uçak Gemileri (/konu-modern-tarih-2-ds-japon-ve-amerikan-ucak-gemileri-4-uss-lexington-ve-uss-saratoga-ucak-gemileri)
2.DS Japon ve Amerikan Uçak Gemileri #4 USS Lexington ve USS Saratoga Uçak Gemileri - napolyon94 - 30-10-2017
USS Lexington(CV-2) ve USS Saratoga(CV-3) Uçak Gemileri
Washington Donanma Antlaşması Şubat 1922’da imzalandığında bundan sadece Japonya etkilenmedi. Japonya’nın Tosa sınıfı 2 adet savaş gemisi ve 4 adet Amagi harp kruvazöründen nasıl vazgeçtiğini gördük. Antlaşma kapsamında bir çıkış yolu olarak Japonya 1 adet Tosa savaş gemisini ve 1 adet Amagi harp kruvazörünü uçak gemisine dönüştürmüş, sırasıyla Kaga ve Akagi doğmuştu. Benzer vaka Amerikan tarafında da yaşandı. Antlaşma imzalandığında İngilizlerin 4 adet G-3 sınıfı harp kruvazörü inşa halindeydi ve onlar bunları direk iptal etti. ABD ise 6 adet muazzam ölçüler de ki Lexington sınıfı harp kruvazörleri inşa ediyordu. Antlaşma sonrası dördünü iptal etti, fakat gövde inşası en ileride olan ilk iki gemi; Lexington ve Saratoga’yı (isimlerini ABD bağımsızlık savaş sırasında ki muharebelerden alırlar) dönüştürmeye karar verdi. Aynı zamanda 6 adet South Dakota savaş gemisinin de inşasını iptal ettiler. Donanma böylece 12 muazzam gemisinden Antlaşma şartları gereği feragat etti. Lexington sınıfı 2 gemiye yapılacak uçak gemisi dönüşümü ile tasarrufa gitmek isteyen ABD donanması projeler tamamlandığında zarar etti. Eğer İngilizler gibi sil baştan uçak gemileri inşa etseydiler, kendilerinin de kabul ettikleri gibi proje maliyetleri daha düşük olacaktı. Fakat onlar tıpkı Japonlar gibi elde ki devasa gemi gövdelerini değerlendirmeyi seçtiler. Boyutları daha iyi anlayabilmemiz için Lexington sınıfı harp kruvazörlerine yakından bakalım. Eğer tamamlansaydılar, her biri, 44,000 ton ağırlığında, 265 metre uzunluğunda, 32 metre genişliğinde ve su altında 9.4 metre derinliğinde olacaktı. 406mm çapında ki topları ile ABD donanmasının o zamana kadar ki en büyük çaplı toplarından 4*2 adet taşıyacaktı. ABD bu büyüklükte ki topları ancak 1941’de yeni nesil gemilerinde kullanabilecektir. Lexington ve Saratoga 1 Temmuz 1922’de resmen uçak gemisi olarak tanımlandı ve dönüşüm başladı. Yine malum antlaşma gereği uçak gemileri 27,000 tonun altında (yakıtsız ağırlık) olmalıydı. Gel gelelim 44,000 ton olması gereken 2 gemiyi 27,000 ton altına düşürmek imkansızdı. Japonlar da Kaga ve Akagi’de benzer problemler yaşadığından bir sefere mahsus ABD ve Japonya’nın ikişer gemiyi 33,000 tona kadar uçak gemisi olarak dönüştürülmesine izin verildi. Bir önceki yazımda pek üstünde durmadığım ve yarı yarıya unuttuğum bir hususa şimdi değinmekte fayda var. Japonların Amagi ve Tosa sınıfı da aşağı yukarı Lexington sınıfı kadar ağırdı. Kaga ve Akagi’nin inşası ilk bittiğinde, kısa uçuş güverteli ve yarım hangarlı olmasının sebebi de yakıtsız ağırlığının 33,000 tonun altında olmak zorunluluğudur. Daha sonradan Japonya bunları bakım-onarım veyahut yeniden inşa ile güçlendirmeyi planladı ve bunu önceki yazıda gördüğümüz gibi 1935-1938 arasında ki modernizasyonlar da gerçekleştirmişti. Japonya bu hamlelerini Antlaşmadan çekilmeden önce uygulamaya koymuştu. Gel gelelim ABD bu konu da daha ahlaksız bir tutum takındı. Lexington ve Saratoga 35,500 tonluk ağırlıkları ile göreve başladılar. ABD onları 33,000 ton olarak lanse etti. 5 yıldan fazla süren dönüşüm ile önce Saratoga 16 Kasım’da, hemen ardından Lexington 14 Aralık 1927’de (Lexington’ın dönüşümünde daha fazla problem çıkmıştı) resmen tüm inşa ve deneme sürecini bitirerek donanmada ki görevlerine başladı. Hemen hemen Kaga ve Akagi’de bu dönemde göreve başlamıştı. Bu düşman ikiz gemiler ortak bir kaderden gelerek 15 sene sonra düello fırsatını dolaylı yoldan bulacaklardır.
Lexington Sınıfı için Tasarım, Güç, Hava Gücü ve Silahlanma
Lexington ve Saratoga arasında hayli mikro farklar bulunur, bu yüzden bu iki geminin karakteristik özelliklerini aynı başlıkta, doğal olarak operasyonel tarihini farklı başlıkta inceleyeceğiz.
Tam dolu oldukların da 43,800 tona kadar çıkan ağırlığı ile Lexington Sınıfı uçak gemileri ABD’nin 1945 yılında donanmaya katacağı Midway sınıfına kadar ki en ağır uçak gemisi tasarımı oldu. İlk denemeleri olan Langley’e kıyasla muazzam farklılara sahip olan bu iki gemi pratikte 1934 yılına dek ABD’nin elinde ki nadir uçak gemisi gücü oldular. 270 metre uzunlukları, 32,8 metre su yüzeyi genişlikleri ile tam donanımlı bir hangar alanı ve uçuş pisti için gerekli platforma sahiptiler. 2 katlı bir hangar alanına sahiptiler, alt hangar katı genelde demonte halde ki yedek uçak parçaları ya da direk uçaklar için ayrılmıştı. Üst kat ise 130+33 metre uzunluğunda bir hangar alanıydı, 130 metrelik ön kısım direk uçak servis ve yükleme alanıyken, arkada ki 33 metre uzunluğunda ki kısım ise daha kapsamlı bakım/onarım/tamir hizmetleri için ayrılmıştı. ABD donanması soğuk savaş dönemine kadar ki uçak gemisi hangar geleneğinde bu düzeni büyük oranda korudu. Hangar katına ayrıca bir de mancınık yerleştirildi. Uçaklar bu mancınık ile uçuş güvertesine çıkarılmadan direk olarak havalandırılabiliyordu. ABD donanması başlarda bu hangar mancınıklarına büyük önem verdi. Sonraki Ranger ve Yorktown sınıflarında da hangar mancınığı koyuldu, fakat donanma yaptığı deneme ve tatbikatlar da gereksiz olduğuna karar vererek 1930’ların ortalarında tüm uçak gemilerinden hangar mancınıklarını kaldırdı. Tasarım da ki en büyük handikap ise hangar asansörleri oldu. Gemi de birbirine hayli yakın konumlandırılan 2 hangar asansörü uçuş güvertesinin merkezine konumlandırıldı. Bu da Lexington sınıfında kronik hava trafiği gecikmelerine sebep oldu.
Genel olarak 127-178 mm kalınlığında ki zırh kuşağı geminin suyla temas eden noktasından hangar seviyesine kadar geminin korumasını sağlıyordu. 51 mm uçuş güvertesi zırhı da küçük çaplı bombardımanlara karşı hangar katına koruma sağlıyordu. Gel Gelelim Lexington gemilerinde kule ve baca o denli büyük oldu ki ağırlık dengesini yakalamakta problem yaşandı. Bu yüzden Geminin sancak tarafında ki (sağ taraf) torpido kuşağı söküldü ve zırh kuşağı hafifletildi, iskele tarafında (sol tarafta) ki de kısmi olarak arttırıldı ve geminin dengesi sağlandı. Lexington böylece asimetrik zırh tasarımı ile tamamlandı.
Lexington Sınıfının Tasarımı
Lexington sınıfı toplam da 109 uçak kapasitesi ile korkunç bir hava gücünü taşıyabiliyordu. Bu sayının 30 kadarının yedek ve demonte uçaklardan oluştuğunu belirtmekte fayda var. Çok çeşitli uçak modellerine ev sahipliği yapan gemiler savaş öncesi ve savaş sırasında kullanılan her tür ABD donanma uçağına ev sahipliği yaptılar.
Farklı bir itiş sistemi olarak turbo-elektrikli motor seçilmiş. Fuel-oil ile beslenen motor geminin kıç tarafına yakın konumlanmış, pervanelere daha yakın olduğundan gemi gövdesine yaptığı titreşimde hayli düşük kalmış. Geleneksel gemi güç gruplarının aksine kazan açma, kazan kapatma yada geri itiş için tersten çalıştırma metodlarına ihtiyaç olmadan bu gemiler hayli modern bir biçimde süratı ayarlanabiliyordu. Yüksek bakım ihtiyacı, her yeni teknoloji gibi karmaşık yapısı ile güç grubu hayli hassasmış, ayrıca deniz havasından olabildiğince korunması için de makine dairelerine özel bir havalandırma sistemi kurulmuş. Geminin 180,000 hp gibi inanılmaz bir toplam itiş gücüne kavuşması düşünülürken, inşa sonrası denemeler de iki gemide 202,000 hp güç ortaya koyabilmiş! Böylece 35 knot hıza varan bir sürat de gemiye bahşedilmiş olmuş. Böyle devasa ve ağır tonajlı bir gemi için rekro bir manevra kabilieti. 10.7 knot hızda 18,350 km maksimum menzile sahip. 4600 ton Fuel-oil yakıt kapasitesi var. Birde 600,000 litre de uçaklar için gazolin taşımakta.
Lexington silah donanımında da bir malum donanma antlaşmasının sınırlarını zorlamış görünüyor. 8 adet 203 mm namlusu ile hayli yüksek bir ateş gücüne sahip. Bu toplar ikiz taretler halinde Kulenin ön ve arkasına eşit dağılmış olarak konumlandırılmış. Bu toplar 29 km menzile sahip ve 41 dereceye kadar yukarı kalkarak düşman uçakları için yüksek irtifa şarapnel atışı yapabiliyor. Ayrıca 12 adet 127 mm top da geminin sancak ve iskele kanatlarına dağıtılmış bir vaziyette. Donanmaya katıldıklarından kısa bir süre sonra otomatik fakat daha hafif uçaksavar çözümleri uçağa eklenmiş. Klasik .50 M2 Brownnig makineli tüfeklerinden önce 6 adet , sonra biraz daha ve sonra biraz daha derken en son bu sayı 24’e çıkmış. Lexington Mayıs 1942’de battıktan sonra Saratoga’nın uçaksavar dizilimi büyük oranda değişti ve “Şikago Piyanosu” lakaplı ikiz 20mm Oerlikon otomatik toplarından tam 26*2 şeklinde dağıtılmış. Büyük 203mm’lik toplar ise 1942 başlarında sökülerek yeni uçaksavarlara yer açıldı.
Gemilere 1941’in ilk yarısında diğer tüm ABD uçak gemilerinde olduğu gibi erken dönem CXAM radar takıldı. Savaş yıllarında toplara da RADAR takılarak hedefleme arttırıldı, 1944’de yeni nesil radarlara geçilerek gemi son modernizasyonunu aldı.
Yukarıdan Aşağıya doğru Lexington, Saratoga ve Langley
USS Lexington’ın Operasyonel Tarihi
14 Aralık 1927’de donanma da göreve başladılar. Japonların aksine ABD, 7 Aralık 1941’e kadar uçak gemilerini test edebileceği bir çatışma ortamına sahip olamadı. Fakat hem Lexington hem de Saratoga uzun yıllar boyunca sayısız tatbikata tabi tutuldular. Tıpkı Japonlar gibi Amerikalılar da bu yeni oyuncakları nasıl kullanmaları gerektiğini keşfetmeye çalıştılar. Daha önce ki ilk uçak gemileri Langley’in aksine Lexington 4 kat daha büyük ve 4 kat daha fazla uçuş grubunu bünyesinde barındırmaktadır. Dolayısıyla ABD’nin savaş öncesi uçak gemisi anlayışı, doktrini ve yeni nesil gemi tasarımları büyük oranda Lexington ve Saratoga üzerinde yükseldi.
Lexington göreve başladıktan sonra Pasifik filosuna atandı. 1940 yılına kadar 12 sene Pasifik Filosunun bir parçası oldu. 1929’da Donanmanın 9. Büyük tatbikatında ilgiç bir senaryo icra edildi. Atlantik filosunda ki Saratoga Panama Kanalına saldıran kırmızı güç filosun da yer alırken, Lexington Panama’yı savunan mavi güç filosunda yer aldı. Lexington mürettebatından birinin tatbikatlar da ki gözlemlerini İngilizlere sızdırması ufak bir fiyasko yaşattı. 1929’da Tacoma Şehri elektrik sarfiyatında iflas etti. Yerel barajın kuraklıktan işlemez duruma gelmesi üzerine Donanma Lexington’ı Tacoma’ya gönderdi. Bizim koca gemi de gidip 30 gün şehre elektrik verdi, 4520 MW elektriği limanda bağlanan kablolar ile şehir şebekesinin ayakta kalmasına destek oldu. Nükleer olmayan bir geminin seyyar santral olarak kullanılması ilginç bir noktadır. Tacoma Şehri’nde işler düzelince 10.Büyük Donanma Tatbikatın’da Karayipler’e gitti. Yine mavi güç olarak yer alanan Lexington’ın karşısında bu kez hem Saratoga hem de Langley bulunmaktaydı. Tatbikat sonucunda Lexington’ın diğer kırmızı güçte ki iki uçak gemisini de saf dışı bırakarak çarpışmayı kazandığı görülüyor.
1930’da efsanevi Amiral Ernest King geminin kaptanlığına getirildi. Tıpkı Yamamato’nun 1929’da Akagi’de kazandığı deneyimler gibi, King’de Lexington ile benzer bir deneyime imza attı. Bu iki amiral 2. Dünya Savaşı’nda uluslarının donanmalarını en üst kademe de yönetecektir. Japon- ABD uçak gemisi programı daha birçok alanda da benzerlik taşımaktadır.
9. ve 10. Donanma Tatbikatları potansiyel bir İngiliz çatışmasına karşı düzenlenmişti. 12. Tatbikat ise olası bir Japon çarpışmasına karşı uçak gemileri ile icra edilen ilk büyük tatbikattı. Bu kez Saratoga Pasifik’ te ki bir istilacıyı temsil ederken Lexington Panama’yı savunmak ile görevliydi. Tatbikatta bir destroyer sinsice sızarak Lexington’ı yakaladı, Lexington tatbikatı kaybetti.
1931’de ki Nikaraga depremi için Lexington insani yardım ile görevlendirildi. Hemen akabinde 13. Tatbikat düzenlendi. Bu kez Kara Filo’da yer alan Lexington Hawaii ve Batı şeridini korurken, Saratoga her zaman olduğu gibi düşmanın temsil edildiği mavi filo da istilacıydı. Lexington’ın bu tatbikatta hem Saratoga’yı hem de 2 savaş gemisini batırdı kabul edildi.
14. Tatbikat 1933’de düzenlendi. Bu tatbikatta Lexington ve Saratoga birlikte Pearl Harbor Hawaii’ye bir uçak gemisi saldırısı düzenlediler. İlginçtir ki bu tatbikatta saldırı filosu 8 sene sonra ki Japon gerçek saldırısında olduğu gibi Kuzeybatı ekseninden ve benzere uzaklıkta 340 km den icra edilmiştir. Ardından San Francisco’ya yönelen saldırı gücü gece karanlığında savunma da ki savaş gemilerinin pususuna düştü ve ikisi de battı kabul edildi. Keşif uçuşu eksiklikleri bu tatbikatlar da ki genel varılan kanıydı.
Haziran 1935'de neredeyse tüm uçaklarını havalandırıp piste toplamayı başaran Saratoga
15. Tatbikat da bir kez daha ABD’nin can damarı 1934’de Panama’ya yöneldiler. 16. Tatbikat ta 1 sene sonra 1935’de Nisan-Haziran da düzenlendi. Bu tatbikatlar da Lexington farklı bir devirde farklı bir biçimde güç grubunu işleterek büyük oranda yakıt tasarrufuna ulaştı. Bu teknik sonradan bir standart olarak kabul edildi ve savaş sırasında ABD uçak gemileri içinde kabul edilebilir bir menzil artışı yada operasyonel süre artışı tanıdı. 17.Tatbiat 1936’da düzenlendi, burada yeni donanmaya katılan USS Ranger uçak gemisi ile bir sorti rekoru kırıldı, basitçe uçakları kademe kademe havada tutarak hızlıca yakıt takviyesi yapıldı. Hatırı sayılır bir hava grubu sürekli hava tutularak bulundukları filoya çatı koruması sağladılar. Bu anlayış savaş boyunca ABD filolalarını büyük oranda düşman hava saldırılarına karşı korumuştur. 18.Tatbikatta Lexington bu kez farklı olarak savaş gemileri ile aynı güdümde tatbikata katıldı. Yakın olarak çarpışmaya sokulan uçak gemilerinin sakıncaları anlaşıldı ve bundan vazgeçildi. Uçak gemileri en nihayetinde filonun merkezinde, düşman saldırısının en uzak noktasında konumlanmalıydı. Temmuz 1938’de meşhur ABD’li kadın pilot Amelia Earhart Pasifik uçuşunda kayboldu, aramalar da Lexington’da yer aldı fakat bir sonuca ulaşılamadı. Kendisi Atlantik’i uçarak geçen ilk kadın pilottu. 19. Tatbikat ile Lexington ve Saratoga bir kez daha Pearl Harbor’a saldırma denemesi yaptılar. 1939’da tatbikatta Lexington ve Ranger, yeni Yorktown ve Enterprise uçak gemileri ile Karayipler’de ki 20. Tatbikata katıldı. Tatbikatta tam 4 uçak gemisini ilk defa tek filoda toplayan ABD donanması bu lükse 1943 Ekim ayına dek bir daha ulaşamayacaktır.
2.Dünya Savaşı ABD’yi vurmadan evvel Lexington Pearl Harbor’daydı. Saldırıdan sadece 2 gün önce beraberinde ki refakatçi gemiler ile Midway Adasına uçak taşımak için gönderildi. Pasifik’te tansiyon artıyordu, gelen istihbaratlar Japon Donanmasının alarm durumunda olduğuna işaret ediyordu. Kendisi Midway yolundayken Pearl Harbor’a saldırı düzenlendi. 2 gün fark ile saldırıdan kurtulan Lexington derhal geri çekildi. Hawaii açıklarına gelen Lexington bölge de ki olası japon gemilerine karşı devriyeye başladı. Panik ve şoku üzerinden henüz atamayan ABD pilotları geminin uçuş trafiğini alt üst etti. Bunların üstüne birde karadan havalanmış ve yakıtı tükenmek üzere olan başka uçakların da Lexington’a sığınması ile geminin uçuş güvertesi tıka basa doldu. Uçakların havalanması için gereken minumum pist alanı da kalmayınca Lexington ele mahkum mecburen rüzgarı arkasına alarak tam hız Allah ne verdiyse gemiye manevra vererek uçakların zoraki kalkmasını sağladı. Pratikte bu hareket ile pistte ki uçaklar 70-75 km/saat hıza daha hiç hareket etmeden ulaştı ve uzay gemisini andıran dikeye yakın kalkışlar ile pistten ayrıldılar. Bir uçağın kalkması için 120-130 km/saat yeterlidir o dönem için. Bu durum 2 gün devam etti, en sonunda Lexington limana geri çekildi.
Birkaç gün sonra Lexington beraberinde ki refakatçi gemiler ile Marshall Adalarına atağa geçti, Burada ki japon noktalarını vurmayı hedeflese de Wake adası saldırı altındaydı. Wake’e yönlendirilen Lexington bölgeye ulaşamadan Wake Japonların eline geçti. 27 Aralık 1941’de Pearl Harbor’a geri döndü. 9 Ocak 1941’de Johnsan Mercan Adasına gönderilen Lexington burada ki Japon denizaltıları ile karşılaştı. Bazı zafer hikayeleri anlatılsa da Lexington ve filosu koca bir sıfır ile 15 Ocak’ta Pearl Harbor’a geri döndü. Japonlar bu ilk aylar da Pasifik’i kasıp kavururken ABD donanması elinde kalan sınırlı ve özellikle uçak gemisi gücünü daha temkinli kullanmaya çalışmıştır.
18 Ocak’ta Lexington Wake Adasının geri alınması için başlatılan operasyon da yer aldı. Önden bölgeye gönderilen Lexington’ın arkasından filo için gereken uzun menzil akaryakıtı taşıyan Nanches Tankeri sevk edildi. NanchesTankeri Wake istikametin de ilerlerken bir Japon denizaltısının saldırısına uğradı ve battı. Operasyon iptal edildi ve filo geri çağrıldı. Batan tankerin yerine filoya daha seri olan Neosho Tankeri verildi. 31 Ocak’ta Marchall Adalarına bir kez daha Lexington açıldı. Denize açılmadan evvel bünyesinde ki F4 Vf2 Wildcat’ler VF-3’revize edildi yada direk değiştirildi. Devriye görevleri sırasında birkaç Wildcat gemiye inerken kuleye ve uçuş güvertesine ufak hasarlar verdi. Lexington limana geri çağrıldı ve tamire alındı. Bu noktadan sonra Lexington Mercan Denizi’ne atandı. Avustralya ve ABD arasında ki bağın koparılmaması için bölgede aylarca sürecek göreve alındı. Nitekim Lexington’ın kaderi de burada noktalanacaktır.
10 Şubat’ta Mercan Denizine ulaşan Lexington burada ki ANZAC (Avustralya ve Yeni Zelanda Ordu Brilikteliği) gemileri ile birleşti. Yeni atanan Neosho tankeri Lexington’ın filosunu besleme de yetersiz kaldı, buda düşman sularına derin manevraları engelledi. 17 Şubat’ta Rarabul’a saldıran Japonları karşılamak için Lexington hava grubunu kaldırdı ve saldırdı. 20 Şubat’ta Lexington Rabaul üzerine daha kapsamlı bir baskına hazırlanırken 2 devasa Japon sudan havalanan bombardıman uçağı H6K RADAR’da saptanır. İki uçakta vurulur ve düşürülür fakat uçaklardan biri Lexington’ı rapor ederek denize çakılmıştır. Aynı gün Japonların Rabaul’da bulunan 17 uzun menzil ( yaklaşık 6000 km uzun menzile sahip bir canavar!) çift motorlu torpido uçağı havalanarak Lexington’a yönelir. Saat 16:25’de RADAR onları saptamakta geç kalmıştır. Uçuş güvertesinde 15 uçak yakıt ve mühimmat ikmali gerçekleştirirken G4M’ler saldırır. Uçaklar son anda havalanarak güverte boşaltıldı, Lexington’ın uçakları ilk dalgada gelen 9 G4M ile başarıyla mücadele etse de ikinci dalgada ki 8 uçak Lexington’a yaklaşabildi, yine de eskortsuz olarak uçan G4M’ler için bu bir intihar görevinden farksızdı. Sadece dördü torpido atabildi, Lexington olanca gücüyle manevra yaparak bunlardan sıyrıldı Sadece 3 adet G4M Rabaul’a geri dönebildi…
Filo saldırı sonrası yeni atanan Platte tankeriyle buluşmak için rotasını değiştirdi, bu nokta da Japonların hava gücünden çekinen gemi Amirali Brown Donanma’dan takviye istedi. Pasifik Filosu genel komutanı efsanevi Amiral Chester Nimitz USS Yorktown’u Rabaul’a baskı kurulması için Lexington’a gönderdi. 6 Mart da Japon Mercan Denizi Filosunun Rabaul’da konumlandığını istihbarat alan Donanma, Lexington ve Yorktown’un saldırması için yönlendirdi. Fakat Japonlar 2 gün sonra Yeni Gine’ye saldırdılar, Rabaul’da ki liman boşalmıştı, operasyon iptal edildi. 10 Mart’da Lexington ve Yorktown Yeni Gine açıklarında ki Japon konvoyuna saldırdı, bazı tanker ve taşıma gemilerine hasar verildi. 2 uçak kayıpla operasyonu tamamlayan Lexington modernizasyon için Pearl Harbor’a çekildi. Ayrılmadan evvel bazı uçaklarını Yorktown’a aktardı. Pearl Harbor’da 203mm lik büüyk topları hızla sökülerek yerine dörtlü 28mm otomatik toplar koyuldu. 15 Nisan 1942’de modernizasyon tamamlandı ve Lexington yeniden denize açıldı. Bu nokta da Japonlar Mo Operasyonuna başlamaktadır. Yeni Gine’de şiddetle direnen Avustralya güçleri Japonların ilerleyişini yavaşlatmıştır. Japon donanması karşılık olarak Yeni Gine’nin güney doğusunda ki Moresby Limanını alarak ada da ki Avustralya erzağını keserek direnişi kırmak niyetindedirler. Aynı zamanda Soloman adaların da ki Tulagi adasını da ele geçirerek bir hava üssü inşa edip bölge de ki hava üstünlüğünü ele geçirmek niyetindedirler. ABD donanması durumun farkına varır, Yorktown ve Lexington’ı Mo Harekatını karşılamaya öne sürer.
Yorktown 2 Mayıs’da Soloman Adalarına ilerler, hemen akabinde Lexington’da erzak yakıt ihtiyacını bitirerek operasyona dahil olur. Japonlar 3 Mayıs’da Mo Harekatına başlar, 4 Mayıs’da Lexington ve Yorktown Mercan Denizi’nin batısında konumlanırlar, Moresby ne pahasına olursa olsun tutulmalıdır. Aksi takdire Avustralya izole edilecek ve Japon işgaline açık olacaktır. Japonlar Tulagi’ye hava saldırısı düzenler, bazı Yorktown uçakları karşılık verdiğinden bölge de ABD uçak gemilerinin olduğunun farkına varırlar. Japonlar keşif uçuşları düzenlese de bir sonuca varamazlar, bir H6K Yorktown’ ı bulur fakat radyo personeli telsizle anons geçemeden H6K denize çakılır. Japonların aksine Amerikalılar keşif de daha iyi bir iş başarmıştır, 5 Mayıs da Shoho hafif uçak gemisini Bougenville açıklarında bulurlar. Fakat Shoho hayli uzak bir noktadır, gemiler tekrar yakıt almakla meşguldür. Lexington ve Yorktown ancak 2 gün sonra denize açılarak Shoho’nun peşine düşerler. İstihbarat 2 japon uçak gemisinin daha Mo Harekatın da olduğunu belirtir. Bunlar Shokaku ve Zuikaku’dur. İkisi Japon İmparatorluğunun savaşta ki en başarılı 2 uçak gemisi olacaklardır. Bir başka H6K 10 mayıs da Lexington ve Yorktown’ı bulur ve kendini belli etmez. Japonlar fırsatı değerlendiremez, fırtına yüzünden uçaklarını kaldırıp saldıramazlar. Bu nokta da hem Japon Donanması hem de ABD donanması birbirlerinin konumlarını artık saptamıştır. Ertesi gün Shokaku ve Zuikaku uçakları ile havalanır ve düşman uçak gemilerine yaklaşırlar. Fakat onları saptayamazlar, onun yerine hızlı tanker Neosho’yu ve ona eskortluk eden Sims destroyerini bulurlar. Tanker vurulur ve ağır hasar alır, Sims batar. Neosho birkaç gün sonra terkedilecektir ve donanma listesinden silinecektir. Bu sırada ABD keşif uçakları Shokaku ve Zuikaku’yu tesbit ederler. Yeni Gine’nin doğu sahillerine olanca güçleri ile Lexington ve Yorktown hava grupları saldırır. Fakat istihbarat yanlıştır, uçaklar ilerlerken bölge de ki iki Japon ağır kruvazörü uçak gemisi olarak yanlış saptandığı ortaya çıkar. Uçaklar yine de bu 2 ağır kruvazöre saldırmak ile görevlendirilmiştir. Kalkıştan 50 km sonra Shoho hafif uçak gemisi bir kez daha saptanır ve uçaklar rota değiştirerek Shoho’ya gönderilir. Saat 10,40’ da Uçaklar Shoho’ya hücum eder. Shoho sınırlı hava grubu ile sadece 3 avcı uçağı ile devriye koruma gezmektedir. Bunlardan ikisi de artık demode A5M eski tip uçaktır. Dalış bombardıman uçakları Shoho’yu ıskalar, ustaca manevralar ile Shoho tüm bombalardan kaçar. Shoho 3 avcı uçağı da kaldırarak Ameirkan uçaklarına karşılık verir. Geride kalan bir dalış bombardıman uçağı Shoho’ya yetişerek onu 1 tonluk bombayla vurur. Bomba uçuş güvertesini delip geçerek hangar katında infilak eder. Bu sırada Amerikan torpido uçakları da sağlı sollu torpidolarını ateşleyerek Shoho’ya manevra yapacak alan bırakmaz. Shoho 5 tam isabet daha alır. 9 dakika içinde gemi tamamen sulara gömüldü, 11,500 tonluk gemi 800 mürettebatının çoğu ile batar. Gemi fazlasıyla hızlı batmıştır. Japonya ilk defa savaşta bir uçak gemisi kaybeder.
Shoho’nun batışının hemen ardından Sims ve Neoshu’yu batırmaktan dönen Shokaku ve Zuikaku uçaklarını toplar, hazırlar ve yeniden havalandırır. Fakat Amerikan uçak gemilerinin konumunu yanlış yorumlarlar, Lexington’ın RADAR’ları uzun menzil de Japon uçaklarının bir kısmını bulur ve avcı uçaklarını bölgeye sevk eder. 5 Japon torpido uçağı düşürülür. Dönüş yolunda grubunda ayrı düşmüş bir D3A japon dalış bombardıman uçağına da rastlarayak onu da düşürürler. Japonlar ABD uçak gemilerine rastlayamadan gemilerine geri dönerler.
8 Mayıs’da artık iki taraf da birbirlerinin yerlerini nokta atışı ile saptamışlardır. Karşılıklı olarak iki tarafta tüm hava gruplarını 09,00’da kaldırır. Mercan Denizi’nin son düellosu da artık başlamıştır. Lexington kronik hava gruplarını geç kaldırma sorunun dolayı Yorktown’dan 10 dakika sonra ancak tüm hava grubunu havalandırabilir ve hücuma geçer. ABD uçakları Shokaku’yu bulurlar ve saldırırlar, Shokaku uçuş güvertesine 2 450kg bomba isabeti alır ve savaş dışı kalır. ABD torpido uçakları isabet kaydedemezler. Shokaku uzun aylar boyunca Japonya’da tamir görmek zorunda kalacaktır.
Öbür tarafta Japon uçakları da aynı dakikalar da ABD uçak gemilerini bulur ve en sonunda saldırırlar. Arkada bırakılan az sayıda ki koruma avcı uçağı saldırıyı başarıyla karşılayamaz. Çoğu Japon torpido ve dalış bombardıman uçağı Yorktown ve Lexington’a yaklaşır. Japonlar 9 torpido ateşler, Lexington 2 torpido isabeti alır. Torpido isabeti Lexington’ın hangar asansörlerinin ikisini de sıkıştırır ve iptal eder. Lexington’ın makine dairesi ağır yara alır ve iflas eder. Lexington yavaşlar ve 24 knot’a hız düşürür. Birkaç dakika içinde gemi çok fazla su alır ve 6-7 derece iskele tarafına yatar. Japonlar işini bitirmek için 19 dalış bombardıman uçağı ile dalışa geçer, 2 bomba Lexington’ı vurur. Biri direk Lexington’ın devasa bacasından içeri girer ve geminin alt katmanlarında infilak eder. Bir diğeri uçuş güvertesini delip parçalar ve hangar katını havaya uçurur. Lexington’ının ana yakıt tankları delinmiştir, geminin çevresi Lexington’dan dökülen feul-oil ile kararır. Acil iniş yapan bir torpido uçağı da Lexington’a yanlış inerek çakılır ve iyice kargaşaya sebep olur. Fakat gemi 50 dakika sonra 5 avcı uçağı da havalandıracak kadar organizasyonunu korumaktadır. 5 avcı uçağı havalandıktan sonra müthiş bir patlama gerçekleşir. Uçaklar için kullanılan gazolin tankı olanca varlığıyla havaya uçar! Gökte ise geri dönüş yolunda ki Shokaku’ya saldıran uçaklar inecek bir alan bulamaz. Yorktown’da ağır şekilde hasar görmüştür. İmparatorluğun uçakları Shoho’nun ve Shokaku’nun intikamını ağır biçimde alırlar. Birçok ABD uçağı ve pilotu vurulur, çoğu zorunlu iniş ile denize çakılır. Gazoline tankını patlamasından 2 saat sonra bir başka patlama daha yaşanır. Hangar katını alevler sarar, patlama o kadar şiddetlidir ki 50 tonluk ön hangar asansörü fırlayarak 3 metre ileriye düşer! 40 dakika sonra bir patlama daha makine dairesinde gerçekleşir. Bu noktada mürettebat hala daha gemiyi kurtarmak için canla başla mücadele etmektedir. Saat 16,00’da gemi tamamen durur, 1 saat sonra umutlar terkedilir ve gemiyi terk emri verilir. 18,00’da gemide şiddetli birkaç patlama daha yaşanır. Bu sefer arka da ki hangar asansörü 50 tonluk ağırlığı ile denize fırlar ve çakılır. Gemi personelinin yine de çoğu başarıyla tahliye edilir ve kurtarılır. Geminin acıları refakatçi bir destroyerin attığı torpidolar ile son bulur ve Mercan Denizinin dibini boylar. Gemide 216 kişi hayatını kaybetti, 2735 kişi kurtuldu.
Lexington alevlere teslim olurken. 8 Mayıs 1942
Lexington ABD’nin ilk kaybettiği uçak gemisiydi. Yorktown’da çok ağır hasar gördü, ama Yorktown’ın başına gelenleri onun yazısında değineceğiz. Japonlar 11,000 tonluk Shoho’yu kaybettiler. Fakat 40,000 tonluk bir uçak gemisini batırmayı başardılar. Yorktown’ın da battığını düşünüyorlardı fakat 1 ay sonra Midway’de Yorktown karşılarını hayli diri olarak çıkacaktır. Öte yandan Shokaku ağır hasar aldı ve aylarca tersanede onarıma kaldı. Zuikaku’da tüm bu operasyonlar da hava gücünün %40’ını yitirdi ve ana vatan dönmek zorunda kaldı. Sonuçta Japonlar bu ağır zaferin devamını getiremedi ve Mo Harekâtı iptal edildi. Yeni Gine’yi hiçbir zaman ele geçiremediler.
Mercan Denizi Savaşı tarihin ilk karşılıklı uçak gemisi savaşıdır, iki tarafın gemileri birbirlerine toplar ile ateş etmeden bu savaşı icra ettiler.
Lexington'ın aldığı torpido ve bombaların isabet noktaları.
USS Saratoga’nın Operasyonel Tarihi
Lexington gibi tıpkı Saratoga’da Pasifik Filosuna atandı. Lexington kısmında Saratoga için de tüm donanma tatbikatlarına baktığımızdan bu kısma tekrar değinmiyorum.
Pearl Harbor Saldırısı yaşandığında Saratago California’da ki San Diego’da demirliydi. Burada bünyesinde ki hava grubu pilotlarının eğitim programı sürüyordu. Saldırı sonrası direk Pearl Harbor’a gönderildi. 15 Aralık 1941’de limana ulaştı. Wake Adasının iptal edilen geri alma operasyonuna Lexington ile katıldı fakat kısa süre sonra artık ABD’nin ileri karakolu Midway adasına çekildi. Saratoga savaşa torpido yiyerek başladı. Enterprise uçak gemisi ile buluşmak üzere denize açılırken Hawaii’nin 800 km güneybatısında bir Japon denizaltısı tarafından torpido isabeti aldı. Makine dairesi hasar gördü ve gemi su aldı. 16 knot hıza kadar düşen hızıyla Pearl Harbor’a iki gün sonra ulaştı. 2 günde bu hızla ulaşmak pek mümkün görünmediğinden muhtemelen mürettebatın çabalarıyla daha yüksek bir hıza ulaşmayı yolda başarmış olmalıdır. Gemi 3 ay Pearl Harbor’da tamir gördü ve torpido koruma kuşaklarında iyileştirmeye gidildi. 22 Mayıs 1942’de denize açıldığında yaklaşık 15 gün önce kardeşi Lexington’ın denizin dibini boylamıştı. Saratoga düşman sularına değil California’ya doğru rota çizdi. Burada bazı komuta değişiklikleri yaşandı ve Saratoga hayli vakit kaybetti. ABD donanma bürokrasisinin kurbanı olarak Midway Deniz savaşına katılamadı. Midway savaşı son bulduğunda Saratoga henüz yeni Pearl Harbor’a ulaşmıştı. Midway’de Yorktown’ın batması üzerine Uçak Gemileri genel Amirali Fletcher batan Yorktown’dan kurtardığı sancağını Saratoga’ya asarak onu Amiral Gemisi olarak seçti. Fakat çok sürmeden sadece 1 hafta sonra Saratoga Pearl Harbor’a geri çağrıldı ve Fletcher görevden alındı. Amiral Fitch yerine atandı. Saratoga P40 karadan kalkan avcı uçakları ile yüklenerek Midway’e sevk edildi, buraya uçaklarını 29 Haziran’da sevk etti.
Haziran 1942 biterken Japonların Mo Operasyonu başarısızlıkla sonuçlanmış ve iptal edilmişti. Mercan Denizinde Shoho batmış, Shokaku hasar görmüştür. Midway’de de Kaga, Akagi, Soryu ve Hiryu kaybedilmiştir. ABD orta Pasifik’te artık insiyatifi elde etmiş olarak Solomon Adalarına saldırmaya karar verir. Saratoga da ilk ciddi operasyonunu burada icra edecektir. 7 Temmuz’da Saratoga Pearl Harbor’dan ayrıldı ve Solomon Adalarına filosuyla birlikte yola çıktı. Rota üzerinde Wasp ve Enterprise uçak gemileri ile buluştu. ABD deniz piyadeleri 30 Temmuz’da Koro Adasını ele geçirmek için adaya çıktı, Saratoga ve diğer 2 uçak gemisi amfibik harekâtı desteklemek için uçakları ile havalandı. Ada da direniş zayıftı, aslına bakılırsa ada da direniş yoktu. Fakat uçak gemileri diğer Solomon Adalarına yapılacak amfibik hücumlar için bir tatbikat niteliğinde dağı taşı bombalayıp taciz ettiler. Solomon Adaların da ki ana hedefler hava üssüne sahip olan Guadalcanal ve Tulagi adalarıdır.
Saratoga, Enterprise ve Wasp sorunsuzca Solomon Adalarının kalbine vardılar. 7 Ağustos da Gudalcanal hücumu başladı. Ada da ilginçtir ki sadece 2 mühendis taburu hava alanının inşasını yeni bitirmiş olarak konumlanmıştır. ABD deniz piyadeleri onları hızla ve kolayca püskürterek bu hava alanını ele geçirdi. Japonların hayli ihmal ettiği garnizon eksikliğinin bedeli ilerleyen 8 ay boyunca ağır bir bedele mal olacaktır. Ele geçirilen hava alanına Handerson Hava Alanı dendi. ABD hazıra konarak muazzam stratejik önemde ki bir hava alanına kolayca konmuş oldu. Tulagi’de ki pist ise sürekli baskı altında tutulduğundan etkin kullanılamayacaktır. Japonlar için karadan kalkış imkanı sadece Rabaul’dadır. Uçak gemisi gücünü büyük oranda yitiren Japonya için Guadalcanal Yıpratma Savaşı bu koşullar altında başlar.
Rabaul’dan kalkan Japon uçakları (çoğu Midway’de kurtarılan, artık uçak gemilerini kaybetmiş olan hayli kızgın uçak gemisi pilotlarıdır) ABD uçak gemilerini vurmak için 8 Ağustos’da Guadalcanal’a hücum eder fakat gemileri bulamazlar. Fakat bazı ABD nakliye gemilerini saptayarak zarar verirler. Fakat Japonlar hayli yanlış bir akaryakıt hesaplaması ile manzili aşmıştır. Rabaul çok uzaktır, çoğu geri dönerken denize çakılır, az bir kısmı zoraki Rabaul’daki psitlere iniş yapar. Japonlar yanlış hesaptan 18 pilot kaybeder. Saratoga ve diğer iki uçak gemisi bölgede Handerson Hava Alanı ile tartışmasız bir hava üstünlüğüne kavuşmuş olur. Yine de Saratoga it dalaşları ile hava gücünün %25’ini kaybetmiştir. Uçaklar için kullanılan gazoline de azaldığından bir sonraki gün gerçekleşen Japon uçakları hücumunda (bu kez yakıt alınımını doğru hesapladılar) hava gruplarını kaldırmadı. Japonlar ABD taşıma/kargo/amfibi gemilerine daha ciddi zarar vererek can ve malzeme kaybına sebep oldular. Bu nokta da Japonlar Gudalcanal’da ABD’nin 1-2 uçak gemisinin faliyette olduğunu düşünse de asıl rakam üçtür.
Gudalcanal bir amfibi harekatı olarak yer alsa da, Saratoga ve diğer uçak gemileri için asıl önemli nokta Japon Donanmasının reaksiyonudur. Guadalcanal ve çevresin deki tüm Doğu Solomon Adalarında şiddetli deniz çarpışmaları yaşanacak ve iki tarafta ağır kayıplar verecektir. 24 Ağustos’da Japonlar Guadalcanal’ı desteklemeye büyük miktarda piyade sevk ederler. Zuikaku 3 aydan fazla süren tamiratını tamamlamıştır. Shokaku, Zuikaku ve Ryujo uçak gemileri Doğu Solomon Adalarında tekrar üstünlük sağlamak için anavatandan denize açılır. Gudalcanal’a 550 km mesafe de Japon uçak gemileri tespit edilir (yaşanan kayıplar ile bu uçak gemileri artık Japonya’nın elinde kalan nadir uçak gemisi gücüdür). Başlarında Pearl Harbor Baskını, Hint Okyanusu hücumu ve Midway hezimeti yaşatan Amiral Nagumo bulunmaktadır. Saratoga ve diğerleri uçaklarını hızla kaldırarak çok uzun bir menzil de düşman gemilerine saldırırlar. Fakat Japonlar keşfedildiklerini fark edip rotayı değiştirerek batıdan bir yay çizmiştirler. Gel gelelim kalkan ABD uçaklarının gemilerine dönecek menzilleri yoktur, hepsi Handerson Hava Alanına inerler. Uçak gemileri büyük oranda bu başarısız operasyon için boşaltılmıştır. Amiral Nagumo ABD uçak gemilerini bulmak için keşif uçuşları düzenler ama neticeye varamaz. ABD uçaklarının şimdi Handarson’da bulunduğunun farkına varan Japonlar Ryujo’yu öne sürer. Ağır kruvazör desteği ile pist bombalanarak kullanılamaz hale getirilecektir. Ryujo uçaklarını havalandırıp Handorsan’a hücum ettiğinde aynı dakikalarda Saratoga’nın hava grupları da Handarson’dan havalanarak Ryojo’ya yönelir. Yolda iki tarafta ki uçaklardan da karşılaşanlar olur ve ilginç it dalaşları yaşanır. Günün sonunda Handarson Hava Alanı çok az zarar görür ama Ryujo 3 tane 450 kg lik bomba ve 1 torpido ile vurulur. Ryujo 4 saat içinde batar, Saratoga’ya kayıtlı tek bir uçak bile vurulmamıştır. Japonya 4 ayda 6. Uçak gemisini kaybetmiştir….
Shokaku ve Zuikaku aynı gün ABD uçak gemilerini saptar ve hava gruplarını kaldırarak hücuma geçer. ABD uçak gemileri saldırıyı RADAR sayesinde erkenden fark eder. Japonlar Enterprise’ı 3 dalış bombardıman uçağı vurur. Enterprise uçak gemisi savaş dışı kalır, fakat ABd sadece 5 uçak kaybederken Japonlar 24 uçak kaybeder. Japon uçak kayıpları 1942 boyunca o denli yüksektir ki ürettiğinin 2 katından fazla uçağı tüm cepheler de toplamda kaybedecektir. ABD donanması Enterprise’in savaş dışı kalması üzerine bölgeye Hornet’i sevk eder. Kısa bir süre sonra Saratoga geri çekilir ve 6 Eylül 1942’de Pearl Harbor’a geri döner. 21 Eylül’de Saratoga kuru havuza çekilerek geniş kapsamlı gövde onarımına başlar. 12 Kasım’da Saratoga yeniden bulunduğu görev gücü 11’in Amiral gemisi olarak denize açılır. Kısa bir süre sonra Saratoga’nın türbinleri arızalanır ve tekrar Pearl Harbor’da tersaneye çekilir 13 Aralık’ta tamirat biter.
23 Ocak ta Saratoga tekrar Guadalcanal’a döner. Aylardır iki tarafta şiddetle ada için çarpışmaktadır. Diğerlerinin aksine Gudalcanal Japon İmparatorluğu’nun en ısrarla elde tutmaya çalıştığı nokta olarak Pasifik tarihine kazınacaktır. Mart sonuna kadar çeşitli hava sortileri ile asgari kayıplar ile Solomonlar’da ki amfibi harekatlara destek verir.
Beraberinde bulunduğu Enterprise bir kez daha ağır isabet almış ve savaş dışı kalarak tamire çekilmiştir. Mayıs 1943’ün ilk haftasın da Saratoga Solomonlar’da ki tek uçak gemisidir. Hornet ve Wasp kendisi Pearl Harbor’da tamirattayken çoktan batmışlardır. Fakat ABD Aralık 1942 ile birlikte gemi inşa sanayisini konuşturmaya başlamıştır. Yeni Essex sınıfı gemilerden bazıları göreve başlamıştır ve birçoğu da yakında göreve başlayacaktır. Yine de 17 Mayıs 1943’de Saratoga’ya eşlik etmek üzere gelen uçak gemisi Amerikan değil, İngiliz HMS Victorius uçak gemisidir. Artık Güney Pasifik’te ki Solomonlar Bölgesin de Japonlar çoktan umudur kesmiştir. Sadece Pasifik’in bu bölümünde değil, tüm Birleşik Japon Donanması yaşanan ağır kayıpların ardından Haziran 1944’e dek sürecek olan sessizliğe bürünmüştür. Japonya 15 uçak gemisi inşaatı ile yaralarını sarmayı planlarken ABD 150 uçak gemisi (sadece 26 tanesi gerçek boyutlarda, 15 kadarı hafif, kalan hepsi zıhsız ufak uçak gemileri) inşaatı ile gücüne güç katmaktadır. Saratoga 1943 yaz sonuna dek tehlikesiz devriye görevleri ile bölgede haftalarını geçirir. Bu noktada Rabaul’da büyük oranda artık susturulmuştur. Fakat Rabaul hala ciddi bir tehdittir, Kasım 1943’de Saratoga ada da ki üstlere ve pistlere ağır saldırılarda bulunur. Rabaul bu noktadan sonra etkisini tamamen yitirir. Adada ki garnizon savaş sonuna kadar açlıkla mücadele ederek hayatta kalmaya çalışacaktır. Rabaul by pass geçilir, asla alınmaya değer görülmez. 30 Kasım 1943’de Saratoga bir kez daha Pearl Harbor’a bakım/onarım/ modernizasyon için çekilir.
1944’e gelindiğinde ABD Marchall Adaların da ki direnişi bitirerek Orta Pasifik’i tamamen kontrol altına almak niyetindedir. Saratoga yeni nesil Langley (orijinali değil, bu yeni olan hafif uçak gemisi ) ve Princeton ile çıkartmalara destek olma görevlerine sevk edilir. Mercan Adalarında ki Japon savunması bir bir ezilir ve ele geçirilir. Japonya çoktan savunma hattını Mariana adalarına çekmiş, Marchall Adaların da ki zavallı garnizonlar hava, deniz ve hatta erzak desteğinden mahrum “feda” edilmiştir. Şüphesiz bu duruma düşen yüzbinlerce Japon personeli son ana kadar görevlerini yine de icra etmeye çalışmışlardır.
Ocak-Şubat 1944’de Saratoga’nın katıldığı ki en şiddetli çıkartma Enietok’da yaşandı. 1944 Mart ayıyla birlikte güç dengesi iyice değişmiştir. İtalyanların Regia Marina’sı artık savaşta değildir. Akdeniz’de ki İngiliz ve ABD gemileri Hint Okyanusuna büyük oranda kaydırılır. Kriegsmarine Norveç’te çok kayıp vermiştir ve artık Büyük Britanya için tehdit değildir, Seylan Adası merkezli başlayan Hint Okyanusu karşı saldırıları, Marchall Adalarında sona yaklaşan ABD hücumları ile Japonya denizler de ki kontrolünü büyük oranda kaybetmektedir. Saratoga’da Seylan Adasına sevk edilerek Hint Okyanusun da İngilizlere yardıma sevk edilir. 31 Mart 1944’de Seylan’a varır. 2 hafta sonra Sumatra’nın kuzeyin de ki Sabang’a saldırırlar. Burada ki Japon üstleri ve pistleri ağır şekilde vurulur. Baskın tam bir şok etkisi yaratmıştır, Japon Donanması bu kadar erken Endonezya’ya saldırı beklememektedir. Saratoga kayıpsız hava hedeflerini gerçekleştirir. 17 Mayıs’da Java Adasın da ki Japon Rafinerilerine saldıran Saratoga beklenen hasarı limanda yaratamaz. Saratoga bakım ve onarım için bir kez daha Pearl Harbor’a çekilir. 10 Haziran’da limana girdi. Saratoga burada geniş kapsamlı bir modernizasyona gitti, yeni nesil RADAR’lar ve daha da önemlisi RADAR donanımlı uçaklar ile gece uçuşu kabiliyeti kazandı. Fakat aktif savaştan bir süre çekilerek gece savaşı tatbikatları için San Diego’ya çekildi. 29 Ocak 1945’e kadar süren denemelerin ardından gece uçuşu kabiliyeti kazanan diğer uçak gemisi Enterprise ile Iwo Jıma çıkartması için denize açıldı. 18 Şubat da Iwo Jıma’ya varan görev gücü adayı ezmeye ve bombardıman faaliyetlerini gerçekleştirmeye başladı. Ada da bulunan 2 havaalanı nispeten ağır bombalandı. Artık umutsuzca direnen Japonya fanatik bir son çözüm olarak Ekim 1944’ de Kamikaze hücumlarına başlamıştır. Saratoga’da bu kutsal rüzgarlardan (kamikaze) nasibini alacaktır. 19 Şubat gecesi adadan kalkan 6 Japon uçağı gevşek şekilde korunan Saratoga’ya saldırır. 5 bomba isabeti alan Saratoga üstüne bir de bomba atan 3 uçağın kamikaze olarak çarpması ile iyice sarsılır. Özellikle uçuş güvertesinin ön kısmı ağır hasar aldı. Hangar alevlere teslim oldu, sancak tarafından su sızması baş gösterdi. 123 personel öldü, 192 kişi yaralandı. 36 uçak hangarda ki infilak sonucu kaybedildi. Saratoga’nın hasar kontrol ekibi gemiyi yine de kurtardı ve gemi Bremerton’a çekildi. ABD gemi hasar kontrol ve yangınla mücadele de o kadar ustalaşmıştır ki 1944-45’de gerçekleşen muazzam Kamikaze hücumlarının hiçbirinde bir tane bile büyük uçak gemisi kaybetmemiştir.
Saratoga'nın Uçuş Güvertesine İsabet Eden Kamikazeler / 20 Şubat 1945
Saratoga artık bazı parçaları ile çeyrek asırlıktır, ABD Mart 1945’de 110 kadar uçak gemisini işletmektedir. Saratoga onarımlarının ardından eğitim gemisi olarak aktif savaştan çekilir. 20 Mayıs 1945’de onarımı tamamlandı. Saratoga Haziran-Eylül 1945 arasında pilot eğitimleri ve gemi personeli eğitimlerin de ana vatan da bulundu. Savaş 3 Eylül 1945’de kesin olarak bittiğin de Saratoga diğer binlerce ABD gemisi gibi gazileri ana vatana taşımakla görevlendirildi. Toplamda 30 bine yakın personeli ana vatana geri getirdi.
Savaştan sonra ABD’nin elinde o kadar çok Donanma Gemisi vardı ki Saratoga gözden kolayca çıkartıldı. Saratoga son görevine 22 Ocak 1946’da atandı. Nükleer silahlar belki hayli korkunç geliyor. Fakat kara da kullanımın aksine denizler de daha az sivil kayba doğal olarak var olduğundan ABD için muazzam bir deniz üstünlüğü olarak düşünüldü. Bu yüzden Saratoga’yı Temmuz’da Bikini Adasına götürdüler, önce üzerinde de kocaman bir nükleer bomba patlattılar. Zararı gözlemlemek için 45,000 tonluk bir çelik yığını harcamak o sırada zevkli gelmiş olmalı. Saratoga’dan büyük hasar bekleyen gözlemciler için sonuç hayal kırıklığıydı, çok ufak hasarlar ile bir atom bombasının üstünde patlamasına rağmen kurtuldu. Öyle ki hala uçak kaldırabilir, indirebilir ve servis edebilir olarak raporlandı. Sonuç tatmin etmedi, bu sefer geminin üstünden değil altından patlatalım demiş olmalılar ki 400 metre derinlikte geminin tam altında bir atom bombası daha patlattılar. Patlama gemiyi olanca cüssesiyle havaya kaldırdı. Geminin gövdesi ve uçuş güvertesi ve kulesi dahi ağır hasar gördü. Aynı günde battı. 15 Ağustos 1946’da Donanma Listesinden silindi.
Lexington ve Saratoga ABD’nin ilk ciddi uçak gemileriydi. Özellikle Savaşın karanlık ilk 18 ayında ABD’nin kritik uçak gemisi gücü olarak hizmet ettiler. Lexington erken kaybedildi fakat çok dersler alındı. Lexington’ın kaybından sonra ABD’de ki uçak gemilerinde bulunan hasar kontrol ve yangınla mücadele önlemleri açıkça arttı. Uçaksavar savunmaları gemilerde katlandı. Savaş öncesi Ranger, Yorktown ve Wasp Sınıfı ve hatta savaş sırasında ki inşa halin bulunan Essex Sınıfı gemilerde büyük oranda Lexington ve Saratoga tecrübelerinin bir harmanından tasarlandı. Eğer bugün ABD dünyanın her bir yanında nükleer uçak gemileri bulunmakta, her birinde 1920’lerin Lexington ve Saratoga gemilerinden miras bir organizasyon, teknik bilgi ve bir gelenek bulunmakta.
Bir sonraki yazı Japon Hafif Uçak Gemisi Ryujo üzerine olacak.
Kaynak: Flattrop, Battle360, Osprey, Wiki