[PCOyun]

Satranç Efsaneleri

Satranç Efsaneleri konu dizisinde satranç tarihine adını yazdırmış önemli isimlerin hayatlarını sizinle paylaşacağız.

---

Paul Morphy

Paul Morphy; New Orleans, Louisiana, Amerika Birleşik Devletleri'nde doğmuştur. Kendisi ilk büyük Amerikalı satranç oyuncusu ve gayriresmî dünya şampiyonu olarak görülür. 1837 doğumlu Morphy satranç oynamayı 1860 yılında daha 23 yaşındayken bırakmıştır. Satranç dünyasında geçirdiği kısa süreye rağmen gelip geçici olmayan bir iz bırakmayı başarmıştır ve adı günümüzde hala hızlı taş geliştirme ve ezici galibiyetlerde anılır.



İlk Dönemleri
Morphy satrancı küçük yaşta sadece izleyerek öğrendi. Bir ustayla ilk karşılaşması Macar Johann Lowenthal'a karşı oldu. Lowenthall o sırada New Orleans'ı ziyaret etmekteydi. Morphy, aralarında yapılan üç karşılaşmanın ikisini kazandı.

Satranç Kariyeri

Morphy'nin ilk büyük atılımı 1857 yılındaki Amerika Satranç Kongresi'nde gerçekleşti. 16 kişilik eleme usullü turnuvada on maçtan dokuzunu kazandı birinde ise berabere kaldı böylelikle finale adını yazdırmış oldu. Finalde Alman asıllı Louis Paulsen ile karşılaştı. Paulsen de Morphy gibi ilk üç turda hiç karşılaşma kaybetmedi fakat Morphy'e rakip olabilecek düzeyde bile değildi. Paulsen bir karşılaşma kazanmış olmasına rağmen Morphy beş maçtan galibiyetle iki maçtan ise beraberlikle ayrıldı.

Morphy o zaman sadece 20 yaşındaydı ama yine de dünyanın en iyi oyuncularından biri olarak görülüyordu. Morphy başarısına rağmen Avrupalı ustaların çoğuyla hiç karşılaşmamıştı bu yüzden sonraki yıl Avrupa'ya seyahat etti ve birçok karşılaşma gerçekleştirdi. En önemli karşılaşması Alman yıldız Adolf Anderssen'e karşı oldu. Morphy, Anderssen'i 11 maçın yedisini kazanarak mağlup etti. Geriye kalan maçlardan ikisini kaybetti ikisinde ise berabere kaldı.

Morphy, Avrupa'ya aslında Andressen ile karşılaşmak için değil İngiliz usta Howard Staunton ile karşılaşmak için gelmişti. Tesadüfi olarak da Staunton modern satranç taşı tasarımını icat eden kişiydi. Morphy'nin ölümünden sonra bir gazetede yazan Charles de Maurian belirtti ki "Staunton önce maçı kabul etti, sonra erteledi, sonra açık bir şekilde kaçındı ve en sonunda kesin bir şekilde reddetti."

Morphy Avrupadayken sadece Anderssen ile karşılaşmadı. Aynı zamanda Henry Bird, 1850'deki rakibi Lowenthal, Daniel Harrwitz ve Augustus Mongredien ve birkaç kişiyle daha oynadı. Rakiplerinin hiçbiri Anderssen'in seviyesinde görülmüyordu fakat Morphy yine de yaptığı 50 ciddi maçın üçte ikisini kazandı. Kazanmadığı maçlar ise beraberlikler ve mağlubiyetler arasında bölüşüldü. Bir oyuncu Morphy'i bir ya da iki kere yenebilirdi fakat Morphy'nin üstün oyunculuğu uzun vadede karşı konulamayacak seviyedeydi.



Opera Oyunu

Morphy'nin yeteneğinin büyük bir kısmı daha zayıf oyunculara karşı göze çarpıyordu. Morphy'nin en iyi oyunculara karşı oynadığı maçların hiçbiri Paris'te iki aristokrata karşı oynadığı Opera karşılaşması kadar ünlü olmadı. Söylentilere göre şovun zevkini çıkarmak istediği için en kısa sürede kazanmayı hedefliyormuş. Bu da imza hareketi olan hızlıca taş geliştirme, bazı taşları feda etme, bir değişim ve en sonunda veziriyle 17. hamlede mat anlamına geliyordu.

Satrançtan Sonra

Morphy'nin satranç kariyeri ustalara karşı oynadığı rekabetçi maçları esas alırsak iki yıldan kısa sürdü. Ekim 1857'deki Amerika Satranç Kongresi'nden Mayıs 1859'da Avrupa'dan dönüşü. Peki ne oldu?

Aslen sıkıldı. Sadece piyon ve hamle avantajı verdiği maçları oynardı. Bu da siyahlarla ve f piyonu eksik olarak demek. Kimse bunu kabul etmediği için Morphy okulunu okuduğu hukuka döndü. Kısa bir süre sonra ise Amerika İç Savaşı başladı. Louisiana'dan olduğu için paranın yanlış yüzündeydi ama askerde görev aldığına dair hiçbir kayıt bulunmamakta. Savaştan mı yoksa hesapta danışmanlık için gelen müşterilerinin sadece satranç konuşmasından mı yoksa Morphy'nin zayıf kişiliğinden mi yoksa hepsinden ötürü mü bilinmez fakat hukuk kariyeri bir yere varamadan son buldu. Asla kurtulamadığı boş bir hayat geçirmeye devam eden Morphy daha 47 yaşındayken vefat etti.

---

Satranç Kulübü tarafından Strategyturk Forumları için hazırlanmıştır.

[Attila the Hun]

Favori satranç ustalarımdan biridir. Kariyeri kısa sürmüştür ama aktif olduğu sürece satrancı gerçekten de domine etmiştir. Maçlarını incelemekten büyük zevk alıyorum çünkü sürprizleri asla tükenmiyor.