[PashaZade]

AĞRI

Ağrı'nın Şehir Künyesi

İl Trafik Kodu : 04

Yüzölçümü : 11.376 km2

İlçeleri : Diyadin/Doğubayazıt/Eleşkirt/Hamur/Patnos/Taşlıçay/Tutak

İklim : Yazları kurak ve sıcak, kışları aşırı sert ve soğuktur.

Nüfus : 549.435

299.628 Şehir / Köy-Kasaba 249.807

Nüfus yoğunluğu : Kilometre kareye 49 kişi 

Nüfus Artış Oranı : - 0,091

Ağrı'nın Tarihi : 

Ağrı'nın tarihi ancak konumu ile anlaşılabilir.  Görüldüğü üzere Ağrı, Anadolu'nun en doğusunda bir kapı vaziyeti görmekte. Bu sebepten ötürü Anadolu'dan geçen hemen tüm milletler Ağrı'yı hakimiyeti altına almışlardır. Bunlara örnek verecek olursak ; Türkler, Persler, Araplar ve Moğollar bu coğrafyada hakimiyetlerini sürdürmüşlerdir. Ama her geçiş kapısı gibi bu milletler de burada uzun bir süre tutunamamış dolayısıyla bölgeye kültürlerini hakim kıldırttırmamışlardır. Bununla beraber bölgede hatırı sayılır bir müddet bulunan Türkler - bin yılı aşkın - Ağrı'yı bir Türk şehri haline getirmeyi başarabilmişlerdir. 

Ağrı'nın uzun tarihi Paleolitik çağdan itibaren başlar. Bölgede yapılan kazılar ve bulunan metal araç-gereçler bölgenin Mezopotamya-Anadolu kültür ve ekonomi anlamındaki köprü görevini gördüğünü de ispat etmiştir. İlk olarak Hurrilerin hüküm sürdüğü bölgede, daha sonradan Hititlerin güç kaybetmesi ve Urartu medeniyetinin de Perslere yenilip tarihten silinmesiyle daha büyük güçlerin oyun oynamaya başladığını görüyoruz. İskender'in fethinden sonra Roma ve Bizans'ın eline geçen Ağrı, uzun bir süre boyunca Müslüman Arapların gözüne battı. 

(93 Harbinde Doğubayazıt - Türk Savunması)

Her ne kadar Müslüman Arap Devleti Ağrı'yı fethedip Bizans'ın Doğu Anadolu'daki hakimiyetlerine büyük bir darbe vursa da bu zorlu bölgeyi aralıksız bir şekilde hakimiyeti altında tutmayı başaramadı. Durmadan kesintilerle devam eden ama şüphesiz Arap kontrolü altında varlığını sürdüren Ağrı şehri 11. yüzyılda Müslüman Selçukluların eline geçti. Talihinden olsa gerek, bu önemli şehir kesintilerle olsa da Selçuklu egemenliği altında yaşamıştır. Bizans İmparatorluğu Ağrı bölgesinin denetiminin önemini biliyordu. Bu sebeple Selçukluların bölgeyi tutması hem Bizanslıların hem de yerel halkın karşı olmasıyla zorlaşmıştır.

Moğol işgalinden sonra tekrar birkaç küçük Türk devletinin eline geçen Ağrı kendisini Müslüman Safevi Devletinin elinde buldu. Yalnız, bu hakimiyet çok uzun sürmedi. Nitekim 1514'de yapılan Çaldıran Muharebesi ile (Osmanlı Türkleri  Safeviler) Yavuz Sultan Selim Ağrı'yı fethetti. Tam 400 yıllık Osmanlı hakimiyetinden sonra 1914'de patlak veren Birinci Dünya Savaşı ile Ağrı, Ruslar tarafından işgal edildi. 

 

(Çaldıran Savaşı)

Osmanlıların Şorbulak, Ermenilerin ise Karakilise olarak adlandırdığı Ağrı ili 1919'da Kazım Karabekir'in tavsiyesi ile Karaköse adını aldı ve 1927'de il haline getirildi. 1938 yılında ise günümüz ismi olan Ağrı olmak üzere değiştirildi. 

Ayrıca Ağrı, Nuh'un Gemisinin bulunuyor olma ihtimaliyle yabancılar tarafından Ararat olarak da adlandırılır.

Ağrı Dağı ismini bu şehirden almıştır. Her ne kadar dağ daha çok Iğdır sınırları içerisinde bulunsa da Türkiye'nin en büyük rakıma sahip olan dağı (5.137) ünvanını taşımaktadır.

+

İshak Paşa Sarayı :

Doğubayazıt ilçesinde bulunan İshak Paşa Sarayı, 1685'de Çolak Abdi Paşa tarafından yapımına başlanmıştır. Onun ölümünden sonra oğlunun devam ettiği - İshak Paşa - saray tamamlanmıştır ve oğlunun ismini almıştır. Külliye haline gelmesi İshak Paşa'nın torunu Mehmet Paşa tarafından yapılsa da sarayın kapısında bu mülkün İshak Paşa tarafından yaptırıldığı yazılmıştır. Ayrıca İshak Paşa Sarayı'nı 100 YTL'de görebilmekteyiz.