[Duman]

DOMITIAN
TITUS FLAVIUS CAESAR DOMITIANUS AUGUSTUS

81 ila 96 seneleri arasında Roma İmparatoru olan Domitian'ın hükümdarlığı barış ve istikrarla anılsa da, aynı zamanda korku ve ciddi oranda paranoyanın etkisi altındaydı. En yakınlarından gelen ölümü Flavian hanesinin de ortadan kalkmasıyla sonuçlandı. Kendisinden sonra gelecek olan imparatorlar sonraki yüz yıl içerisinde Roma'yı eski ihtişamına taşıma hedefine sahip olacaktı.

Titus Flavius Domitianus 24 Ekim 51 senesinde henüz imparator olmamış Vespasian'ın oğlu olarak dünyaya geldi. Annesi Flavia Domitilla Major Domitian henüz genç yaştayken hayatını kaybetti. Abisi Titus'tan farklı olarak Domitian sarayda eğitim görmedi. Tarihçi Suetonius'a göre Titus'un yanında Domitian'ın çocukluğu daha zorlu şartlarda, neredeyse yokluk içerisinde geçti. 

69 senesinin Aralık ayında Vespasian imparatorluğun doğu eyaletlerinde İmparator Vitellius'un güçleriyle savaşırken Domitian Roma'da amcası Flavius Sabinus'un yanında kalıyordu. Vitellius'un güçleri Roma'yı kuşatma altına alıp Domitian'ın saklandığı tapınağı ateşe verdiğinde Domitian bir arkadaşının yardımıyla kaçmayı başarabildi.

Flavian güçleri şehre girdiğinde Domitian da Roma'ya geri döndü, bu dönemde Roma vatandaşları tarafından kendisine "Sezar" şeklinde hitap edilmeye başlanmış olsa da, işin özünde Domitian Flavian hanesinin dışına itilmişti ve babası Vespasian'ın 70 senesinde imparator olmasıyla birlikte ülkenin yönetimi ailenin diğer üyelerinde toplanmıştı. Hem babası Vespasian hem de abisi Titus'un imparatorluğu süresince Domitian ya herhangi bir önemli konuma gelmek istemedi ya da kendisine bu tarz bir şans verilmedi, bu durum kendisinin saray eğitimi de almadığı gerçeğiyle birleşince gelecekteki imparator için ciddi bir tecrübesizliği beraberinde getiriyordu.

Sevilen İmparator Domitian

Domitian 81 senesinde Titus'un "doğal sebeplerle" hayatını kaybetmesi üzerine Roma İmparatoru oldu. Daha sonraları Titus'un Domitian tarafından zehirlendiğine dair söylentiler başgöstermeye başladı. Bu söylentilere sebep olan bir unsur Titus'un ölmeden önceki son sözü olan "Hayatta tek bir hata yaptım" sözüdür. Bazı tarihçilere göre bu hata Titus'un Domitian'ın karısı Domitia ile ilişkisi, bazılarına ise bu hata Titus'un kendisini zehirleyen Domitian'ı eline şans geçtiğinde öldürmemiş olmasıdır.

Hükümdarlığının başlangıcında tüm hazırlıksızlığına rağmen oldukça iyi bir yöneticilik sergileyen Domitian, Flavian hanesinin yükselişi öncesinde Roma'nın gördüğü hasarları onarmış, Jupiter için yeni bir tapınak inşa ettirmiş, yeni bir stadyum ve müzisyenler için yeni bir konser salonu yaptırmıştır. Eski imparatorluk sarayını beğenmeyen Domitian Flavian Sarayı isminde yeni bir saray inşa ettirmiş, bu sarayın biraz güneyinde yemekler vermek üzere Domus Augustana'yı inşa ettirmiştir. Kişisel olarak ahlaki sıkıntılara sahip olduğu bilinen bir imparator olarak ilginç bir şekilde erkeklerin hadım edilmesini yasaklamış, eşcinsel senatörleri ayıplamış, Vesta bakirelerini sansürlemiştir. Bu dönemde etrafındakiler tarafından cömert, kendisine hakim olmayı bilen ve etrafındakileri umursayan adil bir hükümdar olarak tasvir edilmiştir.

Domitian aynı zamanda oyunlara çok düşkündü, öyle ki at arabaları yarışlarına altın ve mor renklerinde 2 yeni takım daha ekletti. Özellikle cücelerin yer aldığı gösterilere ilgi duyuyordu, gladyatörler tarafından kullanılan, babası tarafından inşa edilen Kolezyum'un zemin katını su basması üzerine burada eğlence amaçlı deniz muharebesi yaptırmaya çalışmıştır. Müzik, atçılık ve jimnastik temalı 5 yılda bir düzenlenmek üzere bir festival oluşturmuştur.

Her ne kadar Vespasian ve Titus gibi "askeri" bir hükümdar olmayan Domitian kendisini öyle bir hükümdar olarak görmek istemiş, cephedeki generallerine tavsiyeler göndermiştir. Kişisel bir savaş tecrübesi bulunmayan Domitian bu açığı kapatmak adına Cermen Chatti kabilesine saldırmış, bu saldırının "başarısı" sonrasında kendisine Germanicus ünvanı vermiştir. 86 senesinde Daçyalıların Tuna nehrini geçmesi ve bir Roma generalini öldürmesi üzerine Roma güçleri Tapae'de önemli bir zafer alsa da, Domitian Kral Decebalus ile ateşkes yapmaya karar vermiştir. Askeri maceralarının ihtişamdan uzak olmasına rağmen Domitian tek bir eylemi sebebiyle ordu tarafından da sevilen bir hükümdar olmuştur, o da Domitian'ın Augustus'tan sonra ordu maaşına zam yapan ilk imparator olmasıdır.

Paranoyak İmparator Domitian

On İki Sezar kitabında Suetonius Domitian'ın başlangıçta kötücül bir imparator olmadığı, ancak açgözlülüğü ve suikaste uğrama korkusuyla zaman içerisinde zalimleştiğini belirtmiştir. Tarihçi Cassius Dio Roma Tarihi eserinde imparatorun hem cesur, hem de kolay sinirlenen biri olduğunu yazmıştır. Zaman içerisinde hükümdarlığı paranoyasının etkisi altına girmiş, eğlence alışkanlıklarını karşılamak adına Yahudilerden alınan vergilendirmeyi arttırmış, varlıklı Romalıların mallarına el koymaya başlamıştır. Karısı Domitia'yı kendisini aldatmakla suçlayan Domitian (bazı kaynaklar bu konuda haklı olduğunu gösterir) karısını idam ettirmeye niyetlenmiştir. Titus'un ikinci evliliğinden kızı olan Julia ile yaşamaya başlayan Domitian çevresindekilerin ısrarı sonrası karısıyla yaşamaya devam etmiştir.

İmparator Domitian kendisini mutlak bir hükümdar olarak görüyordu, öyle ki hükümdarlığı döneminde Eylül için Germanicus Ekim için ise Domitianus olmak üzere 1 değil tam 2 ay ismini kendi ismiyle değiştirmişti. Hükümdarlığı süresince senatonun gücünü olabildiğince azaltan Domitian, Britanya valisi Sullustius Lucullus'un yeni bir mızrak türü oluşturup kendi adını verdiğini duyması sonrasında kıskançlık sebebiyle idam ettirmiş, General Agricola'yı "fazla popüler olması" sebebiyle Britanya'dan Roma'ya geri çağırmıştır.

Britanya ve Cermanya kitabında Tacitus Agricola ile Domitian arasındaki ilişkiye değinmektedir. Agricola'nın zaferleri Domitian için bir yandan Roma'nın zafer alması itibariyle onur sebebi olsa da, bir yandan da kendi askeri eksikliklerini aklına getirmekte, canını sıkmaktadır. Roma'ya geri dönen Agricola'ya Suriye valiliği teklif edilse de kabul etmemiştir. Agricola'nın 54 yaşında erken bir biçimde ölmesi sonrasında Domitian bir bakıma rahatlamıştır.

Paranoyası kendisini bu duruma sıradışı çözümler itmeye zorlamıştır, örneğin her sabah yürüdüğü yolu parlak bir aytaşından yaptırarak arkasını görebilmesini sağlamıştır. Bu noktada bahsedilmesi gereken bir husus Domitian'ın bu kadar paranoyak olmada geçerli sebeplerinin olma ihtimalidir. Bunun bir örneği olarak 87 senesinde çok sayıda senatörün imparatora karşı komplo kurmaktan yargılanması ve idam edilmesi gösterilebilir.

Ölümü

Suetonius'a göre isimlerinin imparatorun "hainler listesinde" olduğunu öğrenen bazı kişiler imparatoru banyoda mı yoksa yemek yerken mi öldürmek konusunda tartışırlar. Saray üyelerinden Stephanus (kendisi Domitian tarafından hırsızlıkla suçlanmıştır) bu soylularla işbirliği yapmayı kabul eder. Birkaç gün boyunca kolu kırılmış ve koruyucu bir bandaj kullanması gerekiyormuş taklidi yapan Stephanus, bu bandajın altından çıkarttığı bir bıçakla Domitian'ı bıçaklar. Stephanus'un ardından diğer suikastçiler saraya hücum etmiş, henüz 44 yaşında olan imparatoru öldürmüştür.

Domitian'ın ölüm haberini duyan senato bu haberi sevinçle karşılamıştır. Suetonius'a göre senatörler sevinç çığlıklarının ardından senatoya merdivenler getirilmesini emretmiş, Domitian'ın duvara asılan portrelerine merdivenlerle uzanıp yere atarak parçalamışlardır. Her ne kadar Domitian'ın ölümünden neredeyse herkes mutlu olsa da, Praetor Muhafızları imparatorun suikaste uğramasını hafife almamış, bu suikast eylemine katılan neredeyse herkesi yakalayıp öldürmüştür.

[SHD]

Demek ki Gibbon boşuna dünya tarihinde insan ırkının en mutlu olduğu dönemi, Domitianus'un ölümünden Commodus'un tahta geçtiği zaman olarak göstermemiş.