[Duman]

İKİNCİ SAMNİT SAVAŞI

(MÖ 326 - MÖ 304)

İkinci Samnit Savaşının ana çıkış noktası Romalıların Campania bölgesindeki genişlemeci tutumudur. Romalılar milattan önce 328 yılında Fregellae bölgesine bir koloni inşa eder. Fregellae Liris nehrinin doğusunda kalan bir Volsci şehridir ve bölge olarak Campania bölgesinde bulunmaktadır. Campania bölgesi ise Samnitlerin kontrolünde olan bir bölgedir, zamanında Volscilerden Samnitler tarafından ele geçirilmiştir. 

İsmi Eski Şehir anlamına gelen Paleopolis şehri günümüz Napoli'sinin çok yakınında bulunan antik bir şehirdir ve yanında Yeni Şehir anlamına gelen Neapolis (Napoli) şehri mevcuttur. Söylentiye göre Paleopolis şehri Campania'da Romalıların yaşadığı bölgeye saldırı düzenler, Romalılar zararlarının karşılanmasını isterler ancak Paleopolis şehri bunu reddeder, ardından Roma Paleopolis'e savaş ilan eder. Milattan önce 327 yılında iki konsülün yönetiminde Roma ordusu Campania'ya ilerler. Konsül Philo Napoliyi ele geçirir, diğer Konsül Lentulus ise kendisini daha garantide olduğu bir bölgeye alıp mevzilenir, çünkü Samnitlerin Campania'da olası bir isyana karşı bölgede ordu bulundurduğuna dair bir söylenti dolaşmaktadır. 

Roma'ya aynı zamanda Samnitlerin Liris nehrinin kuzeyinde kalan Privernum Fundi ve Formiae şehirlerini isyana teşvik ettiğine dair raporlar gelir. Bunun üzerine Romalılar Samnitlere elçiler gönderirler, Samnitler kesin bir dille savaşa hazırlandıklarına dair söylentiyi reddeder ve Formiae ile Fundi şehirlerini isyana teşvik etmediklerini iddia ederler. Aynı zamanda savaş çıkartan Paleopolis şehrine Samnitlerden herhangi bir devlet adamı da gitmediğini söylerler. Ancak kendilerinin de aynı zamanda Fregellae kolonisinin Romalılarca kendilerinin toprağında kurulmasından hoşnutsuzluk duyduğunu belirtirler ve bunun kendileri için savaş sebebi olduğunu belirtirler.

Bu olaylardan daha önce de bölgede çeşitli çatışmalar yaşanıyordu. Milattan önce 337 yılında Aurunci ve Sidicini arasında savaş patlak vermişti ve Romalılar Aurunci'nin tarafında savaşa girmişti, çünkü Sidiciniler Birinci Samnit Savaşı'nda Roma'ya karşı savaşırken Aurunci'ler Roma'ya karşı savaşmayı reddetmişti. Milattan önce 336 senesinde Ausoniler de Sidicinilere katıldılar ancak Roma yapılan küçük bir muharebeden zaferle ayrılmasını bildi. Milattan önce 335 senesinde konsüllerden biri Ausonilerin başkenti Cales şehrini kuşattı, ardından diğer konsül de Sidicinilerin başkentine gönderildi ki o da savaşta zafer elde etmiş olsun. Romalılar Sidicinilerin topraklarını yerlebir ettiler, bu olayın üzerine Samnitler 2 yıl içerisinde Roma'ya karşı savaş ilan edileceğine dair duyuru yapıp hazırlığa başladı.

Liris nehrinin kuzeyinde de Roma ve Samnitleri karşı karşıya getirecek olaylar yaşanıyordu. Fabrateria ve Luca kasabaları kendilerinin Samnitlere karşı korunması karşılığında Roma'ya katılmayı kabul ettiler. Bunun üzerine Roma Samnitlere bu iki şehre saldırmaması konusunda uyarı gönderdi. Samnitler ise bu uyarıyı kabul edip saldırmadılar. O esnada Volsci kasabaları olan Privernum ve Fundi isyan edip diğer Volsci kasabalarına ve daha da önemlisi Roma kolonilerine saldırı düzenlemeye başladı. Romalılar Fundi şehrine ordu gönderdiğinde Fundi şehri hızlı bir şekilde teslim olduğunu belirtti, Privernum şehri ise sert yoldan ele geçirildi, surları yıkıldı ve şehre küçük bir ordu yerleştirildi.

Tarihçi Livy'e göre Romalılarla Samnitler arasındaki barış uzun zamandır uçurumun kenarındaydı. Aynı zamanda Romalıların ele geçirdiği Cales şehri Samnitler için çok önemli bir konumdaydı ve özellikle bu şehrin ele geçirilmesi bardağı taşıran son damla olmuştu. Ancak Samnitler Romalıların tüm bu genişlemeci tavrına hızlı bir tepki veremediler çünkü bir Yunan kolonisi olan Tarentum ve onların müttefiği Epir Krallığı ile savaş halindelerdi. 

Konsül Philo ordusunu Paleopolis ile Neapolis şehirlerinin arasına koyup iki şehri birbirinden izole etmeyi amaçladı. İki konsülün de görev süresi sona ermişti ancak konsüllere seferin sonuna kadar görevlerini idame ettirebileceklerine dair bilgi verildi. Milattan önce 326 yılında Samnit askerlerinin şehirdeki davranışlarından bıkan Neapolis şehrinin ileri gelenleri Romalılarla anlaşarak Romalıların kolayca Samnitleri şehirden atmasını sağladılar. Devam eden sefer boyunca Allifae, Callifae ve Rufrium şehirleri Romalılar tarafından ele geçirildi. 

Savaş alanında sıkıntıda olduğunu gören Samnitler Vestini şehriyle müttefik oldu. Milattan önce 325 yılında Konsül Scaeva Vestini topraklarına girip Cutina ve Cingilia kasabalarını ele geçirdi. Romalılar 1 yıl sonra büyük bir yenilgi aldılar ve Samnitlere barış önerdiler. Samnitler Romalıların barış teklifini reddedip 1 yıllık ateşkes imzalamayı uygun gördü. Ancak bu ateşkes Romalılar tarafından bozulunca neredeyse hiç devreye girmeden sona erdi. Samnium bölgesinde yapılan muharebede bu sefer Romalılar Samnitleri yenilgiye uğratmayı başardı.

Milattan önce 321 senesinde iki Konsül Calvinus ve Albinus Calatia bölgesinde kamp kurdular. Samnitlerin generali Gaius Pontius ordusunu Caudine Çatalı adı verilen bölgeye getirdi ve Calatia'ya çoban kılığında birkaç asker gönderdi. Bu çoban kılığına girmiş askerlerin görevi Romalılara Samnitlerin Luceria şehrine saldıracağına dair yanlış bilgi vermekti. Plan başarılı oldu ve Konsüller bu şehre yardım etmek için daha hızlı ancak daha güvensiz olan Caudine Çatalından geçmeye kalkıştılar. Samnitler bölgede daha önceden hazır bir şekilde bekliyorlardı, Romalılar geçmeye başladığında dört bir tarafında da Samnit ordusu olduğunu gördü ve bunun üzerine bölgeye korunaklı bir kamp kurdu. 

Bu durumu görünce Samnitli komutan Gaius Pontius emekli bir devlet adamı olan babası Herennius'a mektup gönderip tavsiyesini sordu. Herennius ilk olarak Romalıları serbest bırakmasını söyledi. Pontius bu öneriyi reddetti. Ardından Herennius öyleyse tüm Romalıları öldürmesini söyledi. Aldığı cevaplar karşısında babasının bunadığını düşünen Pontius, babasını Caudine Çatalına çağırdı. Herennius ilk seçeneğin tercih edilmesi ve Romalıların serbest bırakılması durumunda Roma ile barış ve dostluğun hüküm süreceğini, ancak ikinci seçeneğin tercih edilmesi durumunda Romalıların ancak bir süreliğine zayıflatılacağını söyledi. 

Pontius Romalılara teslim olma çağrısı yaptı, çağrıya göre Romalılar Samnit topraklarını terkedip inşa ettikleri kolonileri de yıkacaklardı. Konsüllerin teslim olmaktan başka çaresi yoktu. Romalılar silahlarını bırakıp kamplarından çıktılar, yol boyunca düşman askerleri tarafından çeşitli aşağılamalara maruz bırakıldılar. Bu olay sonrası milattan önce 316 senesine kadar süren bir ateşkes yaşandı.

Tarihçi Livy'e göre Konsüller her ne kadar savaş alanında teslim olup Samnitlerin dediklerini kabul etseler de Senato'da oy çoğunluğu ile kabul edilmediği için Romalılar resmiyette böyle bir antlaşmayı kabul etmiş olmuyorlardı, dolayısıyla Konsüllerin herhangi bir antlaşma imzalama yetkisi de yoktu. Dolayısıyla Konsüller antlaşma imzalamıyor, sadece böyle bir antlaşma imzalanacağının garantörü konumunda oluyordu.  Konsüller Roma'ya döndüğünde büyük bir aşağılama ile karşılandılar ve evlerine kapandılar. Senato Konsüllerin garantörü olduğu antlaşmayı tanımıyor ve imzalamayı da reddediyordu.

Milattan önce 316 senesinde savaş yine başladı, Romalılar önce Saticula sonra da Sora şehirlerini ele geçirdiler. 314 senesinde Luceria şehri Romalılara ihanet edip Samnitlere teslim oldu. Bunun üzerine şehre çok da uzak bir konumda olmayan Roma ordusu şehri kolaylıkla ele geçirdi. Senatoda Luceria'ya 2500 kolonist gönderilmesine dair bir teklif sunuldu ancak senatörlerin büyük bir kısmı şehrin tamamen yerlebir edilmesini istiyordu, bu hem Luceria'nın ihaneti için uygun bir ceza olacaktı hem de Luceria şehri Roma'ya çok uzak olduğu için oraya gönderilen kolonistler sanki sürgüne gönderilmiş gibi olacaktı. Ancak yine de şehir yokedilmedi ve koloni kuruldu.

Milattan önce 312 senesinde Romalılarla Samnitler arasındaki savaş durulacak derken Etrüsklerin savaşa hazırlandığına dair söylentiler yayılmaya başladı. Romalılar Etrüsklerden Samnitlerden daha çok korkuyordu. 311 senesinde Konsül Bubulcus ve Barbula orduyu ikiye böldüler, Bubulcus Samnium bölgesine ilerlerken Barbula Etruria bölgesine ilerlemeye başladı.  Samnitler Romalıların Cluviae şehrini ele geçirmişti, Bubulcus bu şehri ele geçirip ardından Samnit kontrolündeki Bovianum şehrini ele geçirdi ve yağmaladı. Bu esnada Etrüskler Roma şehri olan Sutrium'u kuşatmaya başladı. Bölgeye Roma ordusunun yetişmesi üzerine Etrüskler savaş alanından çekildi.

Ertesi sene Romalılar Vadimo Nehri Muharebesinde Etrüsklere karşı büyük bir zafer kazandı. Bu zafer sonrası Romalılar Etrüsklere karşı güvenlerini iyice geri kazanmıştı. Milattan önce 309 yılında Konsül Cursor Samnitlere karşı büyük bir zafer daha kazandı. 2 yıl sonra Konsül Violens Salentini şehrine ilerleyip Samnitleri savaş alanında tekrar yenilgiye uğrattı. Milattan önce 305 senesinde iki konsül de ordusuyla birlikte Samnium bölgesine girmişti. Ertesi sene Samnitler Romalılarla barış imzalamak istediğini duyurdu, Samnitlerin tutumuna şüpheyle yaklaşan Romalılar Konsül Sophus'u gönderip Samnitlerin asıl amacını test etmek istedi, Konsül Samnit topraklarında hoşgörüyle karşılandı. Aynı sene içerisinde Romalılar ve Samnitler barış imzaladı.