[Ecdad Computer]

Strategyturk Bilgisayar Kulübü olarak hazırladığımız bugünkü konuda Y2K sorunundan bahsediyoruz.

Y2K ya da 2000 yılı Hatası, bilgisayarların tarih sistemi ile ortaya çıkan bir sorundur. İlk başta Gün/Ay/Yıl sisteminin GG/AA/YY şeklinde iki rakamdan oluşacak bir şekilde hazırlanan sistemin, 1999'dan 2000 yılına geçerken yarattığı ve yaratacağı söylendiği sorunlardı. Kısacası 31/12/99 gününden 01/01/00 tarihine geçilmesinin bazı sistemlerin çalışmasında sorun yaratması olayıdır.

1950'li yıllarda Mainframe'lerde depolama için delikli kartlar kullanılıyordu. Depolama kıtlığından dolayı yer tasarrufu yapmak amacıyla bilgisayar programlarının çoğu yılları son iki rakamdan oluşacak şekilde depolamaya başladı. Uzun bir süre bu bir sorun çıkarmadı. Ancak 1970'lerden itibaren çeşitli dergilerde ve yayınlarda bu tarih sisteminin ileride yaratacağı sorunlardan bahsedilmeye başlandı. 1980'li yıllarda depolama teknolojilerinin gelişmesi ile çoğu bilgisayar yılları 4'lü rakamlarla kabul etmeye başladı. Ancak bazı IBM PC klonları bu sisteme geçmedi. Yazılımların büyük bir kısmı da yine yılları ikili rakamlarla ifade ediyordu. En güvenli çözümü kodun temelden değiştirilip yüzyılın da hesaplanmasını sağlamaktı. Ancak bu çözüm maliyetli ve ciddi bir test gerektirdiği için her yerde kullanılmadı.

1990'ların ortasına gelindiğinde bu sorun ciddi olarak konuşulmaya başlandı. O tarihe kadar birçok PC yazılımı güncellenmişti, güncellenmeyenler de ya 2000'e kadar güncellenmişti ya da ara çözümler bulunmuştu. Ama asıl sorun, özellikle ABD'de, devlet dairelerinde kullanılan eski cihazlardı. ABD'deki kimi yayınlar, STK'lar, dini gruplar vs. kurumlar bu hatanın bilgisayarların çökeceğine ve bir kaosa sebep olacağını anlatmaya başladılar. Nükleer başlıkların kendi kendini ateşleyeceği, uçakların rotasından çıkacağı, bütün iletişimin ve bilgisayarlara bağlı diğer bütün sistemlerin duracağı veya kötü bir duruma sebep olacağı dedikodusu yayıldı. Kimi Hristiyan gruplar bu günün İncil'de belirtilen kıyametin başlangıcı olacağı söylentisini bile yaydılar. Bu artan endişeler ve bu sorunun yaratacağı ciddi etkiler üzerine Britanya Standartları Enstitüsü (BSI) 1997'de Y2K Uyumluluk Gereksinimlerini yayınladı.

- Hiçbir geçerli tarih cihazların işlemesinde bir sorun yaratmamalı.
- Tarih tabanlı bütün uygulamalar 2000 yılı ve sonrasında sorunsuz çalışmalı.
- Bütün tarih gösteren yerlerde yüzyıl açık bir şekilde belirtilmeli, veyahut hesaplanabilir olmalı.
- 2000 senesi artık yıl olarak kabul edilmeli.

Bu gereksinimler ile beraber 2000'den sonra çıkan çoğu teknolojik ürüne, hatta tarihle ilgisi olmayan ürünlere bile "2000 Yılına uyumludur" etiketi basıldı. Dünyadaki çoğu hükümet bu durumu düzeltmek amacıyla fonlar kurdu ve eskimiş bazı cihazları yenilemeye başladı. Ancak bu tür çalışmalar çoğunluğun korkusunu dindirmeye yetmedi. İnsanlar yine felaket tellallığına devam ettiler. Örneğin Milliyet gazetesinin 1998'de IBM'deki bir mühendis ile yaptığı röpörtajda Y2K Sorunun 1928 Ekonomik buhranından daha ağır sonuçlara yol açacağı, iletişim problemleri yüzünden Amerikalı şirketlerin %20'sinin batacağı söyleniyor.

Özellikle ABD'de bu durumdan korkan insanlar erzak depolamaya, bodrumlarında sığınak kurmaya başladı. "2000 Kıyametinde Hayatta Kalma" konulu kitaplar yazıldı, Y2K "Mağazaları" açıldı, Y2K konulu diziler, filmler çekildi ve kıyamet gününe hazırlıklı hale gelindi. 1999'ın Eylülünde krizin ilk belirtisi olan "9/9/99" sorunu yaşandı. Bazı bilgisayarlar "9999" tarihini geçerli saymadı. Ancak bu sorunun yol açtığı pek maddi bir zarar olmadı. Devlet Planlama Teşkilatı 10 Aralık 1999'da Türkiye'deki bütün bilgisayarların %92'sinin 2000 yılına hazır olduğuna, bu oranın en az sağlık sektöründe %78.5 ile , en fazla da maliyede %99 ile olduğunu açıkladı. Dünya genelinde Y2K "Kıyametine" en basit çözüm olarak da insanların o gece bilgisayarlarını kapatmaları önerildi.

Tarihler 31.12.99'dan 01.01.00'a geçerken önemli sayıda insan sığınaklarında kıyameti, veya bilgisayarlar başında çıkacak sorunları bekliyordu. Fakat ne bir nükleer kıyamet oldu, ne iletişim aksadı ne de küresel ekonomi çöktü. O gece ve sonasında yaşanan sorunlardan bazıları şunlar:

- Singapur'da taksimetreler çalışmayı durdurdu, İsveç'de ise yanlış taksi ücretleri çıkartıldı.

- Japonya'da bir şehirde radyasyon izleme cihazı durdu, başka bir şehirde de nükleer santralin alarmı 2 dakika boyunca öttü.

- Birleşik Krallığın Shenfield kentinde 154 hamile kadına yanlışlıkla Down Sendromu ilacı gönderildi, bir kadının da yaşının yanlış hesaplanması sonucu çocuğunun Down Sendromlu olduğu doğduktan sonra öğrenildi.

- Dünya genelinde bazı yazarkasalar, database'ler ve dijital saatler tarihi yanlış hesapladı.

2000 yılı öncesindeki yazılım ve donanımların yenileme maliyeti günümüz tutarıyla 445 Milyar $, 2000 sonrası maliyeti ise 19 Milyar $ olarak düşünülüyor. Bu olaydan sonra bu kadar paranın boş yere harcandığı, insanların boş yere korkutulduğu söylendi. Kimileri insanları korkutmak konusunda medyayı, kimileri de bilişim sektörünü suçladı. Buna karşı argüman olarak da bilgisayar sistemlerinin yenilendiği söylendi. Örneğin 11 Eylül saldırılarında New York şehrinin elektriğinin çabucak geri gelebilmesi de bu Y2K yenilemesi sayesinde olmuştur. Ancak kimsenin beklediği gibi bir kıyamet gerçekleşmemiş, insanlar yeni milenyuma hayatta girmişlerdir.