[napolyon94]

USS Langley Uçak Gemisi

Hosho Yazımızda Japonya’nın ilk uçak gemisini konu aldık. Şimdi ise sıra ABD’nin ilk uçak gemisine bakmakta. USS Langley ABD’nin ilk uçak gemisi olarak bizzat CV-1 donanma etiketi ile hizmet verdi. Tıpkı Hosho gibi USS Langley’de ABD için paha biçilmez tecrübeler, doktrinler ve stratejileri bahşetti. Hosho ve HMS Hermes gibi çağdaş en başından bir uçak gemisi olarak tasarlanmadı. Tıpkı daha sonraki ABD uçak gemileri Lexington ve Saratoga gibi oda bir gemiden dönüştürülerek elde edilmiş bir uçak gemisiydi. Bir kömür taşıyıcı donanma kargo gemisi olan USS Jupiter’den dönüştürülen Langley , 1942’de batışına dek Amerikan Donanmasında 22 yıl hizmet verdi. Daha sonradan ismini yeniden onurlandırmak isteyen donanma başka bir hafif uçak gemisi olan CVL-27’e de Langley ismini verecektir.

Bir Kömür Gemisi Olarak USS Jupiter

İsmini bir Amerikan Havacı mühendisi ve astroloğundan alan Langley, aslen 1911 yılında inşasına başlanan ve 1912 Ağustos’unda göreve başlayan bir kömür gemisiydi. 8 sene boyunca donanmaya USS Jupiter olarak hizmet etti. Birinci Dünya Savaşı sırasında özellikle İngilizlerin yaptığı deniz havacılık denemeleri ABD’li donanma uzmanlarını da etkiledi. Birinci Dünya Savaşı’nın ardından, ABD’li deniz subay Billy Mitchell’in 1919’da eski savaş gemisi USS Indiana üzerinde bir takım uçakla hava saldırısı tatbikatları yaptı, gemiye ağır hasar vermesiyle sonuçlanan tatbikatta da şüphesiz USS Langley projesinin önü açıldı.  Bu yeni yüzen hava alanlarından birine sahip olmak için, tıpkı İngilizlerin savaşta hızla yaptıkları gibi bir gemiyi dönüştürmeyi tercih ettiler.  11 Temmuz 1919’da Üst yapısını söküp, yeterince uzun bir pist inşa edecekleri Jupiter’i de bu yüzden seçtiler. 19,600 ton olan ağırlığı olan gemi boyutları ile uygun görüldü, uçak gemisi haline getirilerek yaklaşık 5,000 ton hafifledi ve 20 Mart 1922’de resmen uçak gemisi olarak göreve başladı.


Tasarım, Güç, Uçuş Grupları ve Silahlanma
165 metre uzunluğunda ki Langley 20 metre genişliğe ve kabaca 7,3 metre uzunluğa sahipti. Boyutları ile bir anlamda sonraki nesil hafif ve eskort uçak gemileri için bir standartı da beraberinde getirdi. Pist uzunluğu ve bu proje için Jupiter’in seçilmesinde tıpkı Japonlar da olduğu gibi İngilizlerin savaşta ki tecrübeleri etkili oldu.
Jupiter üç kazanlı ve toplam sadece 7200 hp güç üretebilen basit bir güç grubuna sahipti. Basit bir kargo gemisi için o dönem standart olan 13-17 knot hız aralığını sağladı. Fakat dönüştürülme sırasında Langley için herhangi birgüç grubu takviyesi yapılmadı. Bu yüzden bir uçak gemisi olarak Langley ulaşabildiği maksimum hız olan 15.5 knot ile hayli hantal bir performans çizdi.

Toplamda 36 uçak taşıyabilen Langley erken dönem bir çok çift kanatlı ufak ABD uçağı için inip kalkabilecek bir piste sahipti. 1.Dünya Savaşının ardından uçakların performansı ve boyutları üzerinde ki ayrım henüz karadan ve gemiden kalkan uçaklar için çok farklı değildi. Langley tamemen açık olan alt hangarında 36 gibi yüksek kapasite de uçuş grubu taşıyabilmesi büyük bir başarıdır. Sadece bir hangar asansörü bulunan Langley’in uçuş grbunu havalandırması ve geri toplaması da hayli uzun bir süreç almaktaydı. Kalkışa destek olması için güverte altı hangarına ek olarak bir de mancınık eklenmişti. Böylece uçakların bir kısmı mancınık ile alt güverteden denize doğruca havada kalmalarına bir süre yetecek hızda fırlatılabiliyordu.

Silahlanma olarak sadece 4 adet 127 mm top ile donatılan Langley hava savunma kabiliyeti olarak da ciddi derece zayıf bir görüntü çizdi.


Operasyonel Tarihi
ABD donanması Langley üstünden ilk kez 17 Ekim 1922’de bir uçak kaldırdı. 9 gün sonra ise ilk kez bir çok Langley’e başarı ile iniş gerçekleştirdi. 1 ay sonra da ilk kez bir uçak mancınık ile fırlatılarak başarıyla havalandırıldı.
15 ocak 1923’de USS Langley resmen uçuş denemelerine seri biçimde başladı. Haziran ayında Washington’a sevk edilen gemi burada ki askeri ve sivil bürokratlara sergilenerek gösteri uçuşları yaptı. Karayıp denizi açıklarında sürdürülen testler, denemeler, tatbikatlar ile 1 yıl geçiren Langley 1924 Kasım’da birkaç bakım ve tamiratın ardından Pasifik Filosu’na atandı.

1927’de artık Lexington ve Saratoga’nın da varlığı ile tek olmaktan çıkan Langley Karayipler’de ki Guantanamo Donanma üssüne gönderildi. 9 sene boyunca sayısız deneme uçuşuna, sayısız tatbikata ve doktrin gelişimlerine katkıda bulunan Langley için artık vade tükenmişti.

ABD Donanması’nın elinde artık Lexington, Saratoga, Ranger, Yorktown gibi her yönden daha etkin uçak gemileri vardır. USS Langley, hantal, korunmasız, ve artık elde edilen tecrübeler ışığında bir uçak gemisi olarak varlığına devam edemeyecek pozisyondadır. 25 Ekim 1936’da Langley tersaneye çekilir ve yoluna uçak taşıyıcısı olarak devam eder. Bazıları Langley’in uçak gemisinden bir uçak taşıyıcına dönüştürülmesin de şüphesiz en etkili olan sebep olarak  Washington Donanma Limit antlaşması ve onun koyduğu tonaj limiti olarak işaret etmektedir. Fakat bu doğru değildir, antlaşmasının 8.maddesinde açıkça Hosho, HMS Argus, HMS Furios ve USS Langley deneysel gemiler olarak kabul edilmiş ve tonaj limitlerine dahil edilmemiştirler. Dolayısyla Langley’in uçak gemisinden emekli edilip bir uçak taşıyıcısı olarak hizmet hayatına devam etmesinde tamamen geminin yetersizliği sebep olmaktadır.

Dönüşümün Ardından Kısalan Gövdesi İle USS Langley

26 Şubat 1937’de biten dönüşüm ile Langley operasyon hayatına çak taşıyıcısı olarak devam eder. Kayda değer tek değişim uçuş güvertesinin 5 te 2 oranında iptal edilerek kısalması ve alt hangarın büyük oranda bakım onarım ekipmanlarından arındırılmasıdır. Kuvvet ile muhtemelen Langley bu haliyle uçak kaldırabilir fakat indiremez bir piste kavuşmuş olur.

Kısa bir süre Atlantik Filosunda 6 aylık bir görevin ardından USS Langley yeniden 24 Eylül 1939’da Pasifik Filosuna kaydırılır. Bu kez Filipinler’in başkenti olan Manila’da ki filoya katılır.

Pearl Harbor baskını yaşandığında Langley hala daha Filipinler’de demirliydi. Pearl Harbor’dan sadece 1 gün sonra 8 Aralık 1941’de başlayan (Aslında sadece birkaç saat sonra, saat farkından dolayı bir gün sonra gibi gözükür) Japon Filipinler taarruzu ile Langley Avustralya’ya gönderilir. Burada savaş boyunca pekte başarılı olamayan, müttefiklerin Japonlara karışı erken reaksiyonu diyebileceğimiz ABDACOM (Amerikan, İngiliz Hollanda, Avustralya Komuta Kademesi) bünyesine dahil edilir. 1-11 Ocak 1942 arası Avustralya açıklarında denizaltı av ve keşif devriye görevlerinde bulunur. 

Son Torpidosunu Yiyen USS Langley /27 Şubat 1942

Ardından Langley’e 32 adet Amerikan P40 Warhawk avcı uçağı kargo olarak yüklenerek Java’ya gönderilir. Burada uçakları başarıyla sevk ettikten sonra 27 şubatta Japon keşif uçakları tarafından saptanır. Hemen ardından 27 Şubat sabahı 11:40’da diğer iki İngiliz uçak taşıyıcısı ile birlikte Japon G4M çift motorlu torpido uçaklarınca saldırıya uğradı. İlk üç torpidodan tüm hantallığına rağmen manevralar ile kurtulan Langley için vade tükenir. Son saldırıda Japonlar bu kez hem sağdan hem de sol çapraz torpido /bombardıman saldırısı yaparak Langley’in kurtulma şansını bitirir. Langley tam 5 isabet alır. Gemi terkedilir ve müttefik bir destroyer tarafından, olası bir ele geçirilme vakasına önlem olarak birkaç torpido ile resmen batırılır.


Donanma daha sonra Langley’in ismini hafif uçak gemisi CVL-27’ye vererek gemiyi onurlandıracaktır.

Kaynak: Wiki, Flattrop