[Ecdad Computer]

Huanggutun Olayı, Fengtian Kliği lideri Zhang Zuolin’in 4 Nisan 1928 tarihinde Kwantung Ordusu tarafından öldürülmesi hadisesidir. Bu olay, Japonlar için istenmeyen sonuçlara sebep olacak ve Mançurya’nın istilasını 3 sene sonraya yani Mukden Olayı sonrasına erteleyecektir.

Zhang Zuolin kimdir?

Zhang Zuolin 1875’de Mançurya’da dünyaya gelmiştir. Fakir bir ailede doğan Zhang, çok az bir eğitim görmüş (Ömrü boyunca okuma yazma öğrenmemiştir) ve ailesine yardım için küçük yaşlarda avcılık yapmıştır. Çalışma yaşına gelince bir handa hayvan bakıcı olarak işe girmiştir. Bu işi esnasında Mançurya’daki birçok haydut çetesi ile tanışmış, 21 yaşına gelince de büyük çetelerden birine katılmıştır. Zhang 1900 senesinde Boxer İsyanı çıkınca İmparatorluk Ordusuna katılmıştır. 1904-05 Rus-Japon savaşında Japonlar kendisinin birliğini paralı asker olarak tutmuştur.


Zhang Zuolin

1911’de Xinhai Devrimi esnasında Mançurya’da çıkabilecek ayrılıkçı bir isyanı engellemesi için yerel yönetim tarafından görevlendirilmiş, Sun Yat-Sen Çin’in ilk Cumhurbaşkanı olunca da Pekin’deki Yuan Shikai Zhang Zuolin ile iletişime geçmiş ve Nanjing’deki Cumhuriyetçi hükümete karşı çıkmasını istemiştir. Tabi bunun karşılığında kendisine mühimmat ve adam yollamış, dostluk sembolü olarak da bayağı pahalı hediyeler göndermiştir. 1913 Yılında Yuan tarafından Korgeneral olmuş, ardından Yuan Shikai’nin İmparatorluğunu desteklemiştir. Zhang 1910’lu yıllardaki kaos ortamında Kwantung Ordusundaki bazı subayların yardımı ile gücünü arttırıp Mançurya’nın de facto lideri olmuştur.

1920’lerin başında Zhang İtilaf Devletlerinin Rus İç Savaşına müdahalesinden kalan Renault FT tanklarını ele geçirip ordusuna katmış, ordusunu güçlendirmiş ve Mançurya’yı önemsiz bir sınır vilayetinden işleyen bir bölgeye çevirmiştir. 1920’li yıllarda, Çin Orduları Başkumandanı sıfatıyla, 2 defa Pekin’deki Zhili Kliği ile savaşmış, ilkinde yenilmiş ancak ikinci savaşı kazanmıştır.

Zhang, Yuan Shikai’nin ölmesinden sonra hiçbir tarafı kesin olarak desteklememiş, pragmatist bir tavır takınmıştır. Olası bir restorasyon durumunda etkin bir isim olabilmek için İmparator Puyi ile sürekli dostluk halinde olmuş, kendisine hediyeler yollamıştır. Aynı şekilde iktidarı boyunca, Mançurya’da askeri varlığının da bulunduğu Japonlardan destek görmüştür.

1928’e Doğru

Çin’in lideri, ve 6 aylık İmparatoru Yuan Shikai’nin ölümünden sonra otorite boşluğu oluşmuştur. Bu otorite boşluğu sonucunda Askeri gücü elinde tutan kişiler (Warlordlar) Çin’i vilayet vilayet kafalarına göre yönetmeye başlamıştır. 1911 Xinhai Devriminin mimarı ve Cumhuriyetin fikir babası olan Sun Yat-Sen, 1917’de Guangzhou’da destekçileri ile yeni bir hükümet kurmuş ve ardından Sovyet hükümetinden destek almaya başlamıştır. Bu yardımlar sayesinde yeni bir ordu kuran Kuomintang Hükümeti; Çin Komünistleriyle ve Beiyang (Kuzey Hükümeti) destekçisi olmayan Warlordlar ile anlaşıp 1926’da Kuzey Seferine başlamıştır. Tabii bu esnada Zhili Kliğini yenen Zhang Zuolin Beiyang Hükümetinin de lideri konumundaydı ve Japonlardan destek görüyordu.

Kuzey Seferi esnasında Kuomintang Yetkilileri

1928 yılı başladığında Kuomintang Ordusu Çin’in çoğunu idaresi altına almıştı. Bu sırada Japonya Büyük Kanto depreminin ekonomik zorluklarından kurtulmaya çalışırken Kwantung Ordusu da gözünü Mançurya’ya dikmişti. Destekledikleri hükümetin çöküp, Mançurya’ya Sovyet destekli Kuomintang Hükümetinin hakim olması Japon Genelkurmayı için kabul edilebilir bir durum değildi. Bunun üzerine Kwantung ordusunda bir Albay olan Daisaku Komoto zaten Kuomintang’ı durduramamış Zhang Zuolin’i bir kazaya kurban etme kararı aldı. Zhang’ın öldürülmesi demek hali hazırda Mançurya Demiyolunu elinde tutan Japonlar için bir müdahale sebebi olacaktı. Zhang’ın ölmesi aynı zamanda tamamen Japon kuklası olan bir liderin başa geçirilmesi demekti. Ki Japonlar bu iş için Fengtian Kliğindeki önemli isimleden Yang Yuting’i seçmişti.

Patlama

Zhang Zuolin 3 Haziran 1928’de Shenyang’a gitmek üzere Pekin’den ayrılmıştır. Bu esnada Daisaku Komoto; Tokyo’dan emir almadan icraate girişmiştir. Emrinde olan Teğmen Sadatoshi Fujii, Zhang’ın kuvvetlerinin kontrolünde olmayan tek yer olan Huanggutun Tren istasyonunun birkaç kilometre doğusuna bulunan köprüdeki raylara bombayı yerleştirmiştir. Zhang’ın treni 4 Haziran 1928 tarihinde 05:23 saatinde köprüden geçerken bomba patlamış, Zhang’ın yanında bulunan önemli yetkililer anında, kendisi ise olaydan 4 saat sonra ölmüştür.

Faciadan sonra Zhang Zuolin'in Treni

Sonuçları

Bu aniden gerçekleşen olay karşısında Kwantung ordusu bile şaşkınlığa uğramış, birlikler seferber olmadığı ve bu durum bir savaş sebebine dönüştürülemediği için planlar suya düşmüştür. Hatta bu durum Tokyo’daki yetkililer tarafından bile kınanmıştır.

Zhang Zuolin öldükten sonra ise yine beklenmedik bir şekilde yerine oğlu Zhang Xueliang başa geçmiştir. Kendisi önce, babasını öldürdüklerini bildiği halde bir müdahaleye sebep vermemek için Japonlarla çatışmaktan kaçınmıştır. Ardından Kuomintang Hükümeti ile anlaşmaya varmış, Mançurya lideri olarak Kuomintang yönetimine katılmıştır. Bu olay ile birlikte hem Kuomintang’ın Kuzey Seferi, hem de Çin’deki Warlord dönemi sona ermiştir ve İkinci Çin-Japon Savaşının başlangıcına kadar sürecek olan Nanking Onyılı başlamıştır. Kwantung Ordusu ise Mançurya’yı istila için 3 sene sonrasını bekleyecektir.

[Onur34]

Çin cidden arapsaçına dönmüş o zamanlarda. Çin tarihi hakkındaki bilgilendirici içeriklerin için teşekkürler ecdad.