[Duman]

Imjin Savaşı (1592)

Japonya'nın Toyotomi Hideyoshi önderliğinde 1592 ile 1598 seneleri arasında başlattığı 2 farklı Kore istilasına Imjin savaşı adı verilir. Toyotomi Hideyoshi komutası altındaki Japonya 158 bin askerle Kore'den başlayarak Çin'i fethetmeyi amaçlıyordu. Bu hırslı seferinin başlangıcında sadece 3 ayda Pyongyang ve Hanseong (Seoul) gibi şehirleri ele geçirmeyi başarsa da, Japon güçleri bir süre sonra Amiral Yi Sun-sin önderliğindeki Kore donanmasına, Ming hanedanının kalabalık ordusuna ve organize isyan girişimlerine karşı koymayı başaramadı ve 1593 senesinde ilerleme durduruldu.

Başarısız geçen barış müzakerelerinin ardından Hideyoshi 1597 senesinde ikinci bir istila başlattı. Bu ikinci istila ilki kadar başarılı olamadı ve ertesi sene Hideyoshi'nin ölümüyle birlikte tamamen sona erdi. Bu savaş 20. yüzyıl öncesinde Doğu Asya'nın gördüğü en büyük askeri operasyonlardan birisidir ve aynı zamanda günümüzde bile hissedilebilen Japonya - Kore düşmanlığının tarihteki başlangıç noktasıdır.

Hideyoshi'nin Hazırlıkları ve Koreli Elçiler
16. yüzyılın son 10 senesi içerisinde Toyotomi Hideyoshi diğer daimyolar arasında öne çıkarak Japonya'ya hakim olmayı başarmıştı. Minamoto hanesinin meşru varisinin olmaması sayesinde güç elde eden Hideyoshi hükümdarlığını sağlamlaştırmak için askeri güce ihtiyaç duyuyordu. Hideyoshi'nin bu istilaya girişmesine sebep olarak Sengoku savaşı sonrasında boşta kalan samurayların ve askerlerin Japonya'da sorunlar çıkartma ihtimalini ortadan kaldırma çabası da gösterilmektedir.

Gerçek sebebi ve amacı ne olursa olsun Hideyoshi'nin Çin istilası planı bir anda ortaya çıkan bir plan değildi. Hideyoshi 1585 senesinde Gaspar Coelho ismindeki Portekizli bir rahibe tüm Doğu Asya'ya boyun eğdireceğini söylemiş, bunun için İspanya ve Portekiz Kralı 2. Filip'ten donanma istemişti. 1587 senesinde Hideyoshi Tsushima adasındaki Daimyoya Kore ile iletişime geçip Japonya'ya boyun eğmemeleri durumunda savaş ilanıyla karşılaşacaklarını belirtmesini istemiş, Tsushima adasına hükmeden So hanesi Kore ile sahip olduğu ticari ilişkilerin zedelenmemesi adına 2 yıl boyunca bu konuşmaları geciktirmeyi başarmıştı. Hideyoshi bu emrini tekrar edip Yoshitoshi'yi Kore'ye gönderdiğinde bile Yoshitoshi savaş tehditi sunması gereken bu ziyareti iki ülke arasındaki ilişkileri pekiştirme ziyaretine dönüştürmüş, hatta bu esnada Kore'ye tarihlerinin ilk gelişmiş ateşli silahını hediye etmiştir.

1590 senesinin Nisan ayında Koreli elçiler Hideyoshi'ye krallarının mektubunu ulaştırmak üzere Kyoto'ya geldiklerinde Hojo klanıyla girişilen savaş sebebiyle 2 ay kadar beklemek zorunda kaldılar. Hojo klanının da yenilmesiyle birlikte 2. kez siyasi bütünlüğünü sağlayan Japonya artık savaşa hazırdı. Hideyoshi gelen Koreli elçilerin kendisine haraç sunmak üzere geldiklerini zannetti ve bu sebeple kendilerine resmi karşılama töreni bile düzenlenmedi. Hideyoshi bu esnada Filipinlerdeki İspanyol valisine mektup yazıp "Kore'den ve Ryukyu'dan haraç topladığını, kendisinden de en kısa sürede haraç ödemesini beklediğini" hatırlatmayı eksik etmedi. Koreli elçiler 20 gün boyunca Hideyoshi'nin kralları tarafından yazılan mektuba yanıt vermesini beklediler, nihayetinde cevap yazmaya ikna edilen Hideyoshi yazım esnasında üslup problemleri içermesi sebebiyle mektubu birkaç kez baştan kaleme almak zorunda kalsa da nihayetinde Kore'yi Japonya'ya boyun eğip Çin'e karşı savaşmaya davet eden bir mektup kaleme aldı.

Elçilerin ülkeye geri dönmesiyle Kore'de kaos havası yaşanmaya başlandı. Kim Saung-il mektubun bir blöf olduğunu söyleyip Japonya'nın birbirini yemekle meşgul klanlardan ibaret olduğunu ileri sürdü. Kral Seonjo başta olmak üzere bir grup Japonya'nın bu tavrından Ming hanedanının haberdar edilmesi gerektiğini, eğer iletişim kurulamazsa Ming'in Kore'nin sadakatine şüpheyle yaklaşacağını öne sürdü. İşin nihayetinde Hideyoshi'nin "diplomatik" girişimleri beklediği sonucu vermedi. Joseon Sarayı Japonya'yı Kore'den aşağıda bir ülke olarak görüyordu ve Hideyoshi'nin savaş tehditi onlar için Japon Wokou Korsanlarının içi boş tehditlerini anımsatmıştı.

İlk İstila
23 Mayıs 1592 tarihinde Konishi Yukinaga önderliğinde 7000 kişilik Japon kuvveti akşam saatlerinde Busan limanına çıktı. Kore ile savaşmak istemeyen Yoshitoshi Busan limanına çıktığında tekrardan Çin'e güvenli geçiş sağlanması talebinde bulundu, ancak Koreliler bu talebi geri çevirdiler. 2 gün sonra Dongnae kalesinin komutanına tekrardan asıl amaçlarının Çin'i fethetmek olduğu ve geçiş sağlamaları durumunda Kore'ye dokunulmayacağı belirtildiğinde Song Sanghyon "benim için ölmek kolay, geçmenize izin vermek ise imkansız" yanıtını verdi. 12 saat süren Dongnae kuşatması Japon zaferiyle sonuçlandı. Alınan ilk zaferlerde Korelileri korkutup direnmelerine mani olmak amacıyla teslim olmayan tüm şehir ve kalelerdeki nüfus ortadan kaldırıldı.

İkinci ve üçüncü ordular 27 ve 28 Mayıs tarihlerinde çıkartma yaptılar. Japonya'nın saldırıya geçtiğini duyan Joseon sarayı General Yi İl'i gönderdi. Yaklaşık 1000 askeriyle birlikte Japonya'nın çıkartma yapan ilk ordusuna yaklaşan General Yi'nin keşif için gönderdiği adamı Japon güçlerince pusuya düşürülerek öldürüldü. Devamında yapılan Sangju muharebesinde Japon güçleri tüfeklerle savaşırken, Koreliler okla karşılık vermeye çalışıyordu. Chungju muharebesinde Kore güçlerinin aldığı bir diğer ağır yenilgi başkent Hanseong'un ele geçirilmesiyle sonuçlandı.

Konishi Yukinaga'nın ordusu kuzeye çıkarak Pyongsan, Sohung, Pungsan, Hwangju ve Chungwha kentlerini yağmaladı. Kuroda Nagasama komutasındaki 3. Ordu ile birleşerek Taedong nehrinin ötesinde bulunan Pyongyang kentine ilerlediler. Toplam 30 bin Japon askerine karşın şehirde 10 bin Kore askeri yer alıyordu. Gece saatlerinde Koreliler nehri geçerek Japon güçlerine sürpriz bir saldırı düzenledi. Ertesi gün Japon güçlerinin yaptıkları saldırı sonrası nehrin geri çekilirken kullandıkları sığ kısmını kullanarak yaklaştıklarını gören Kore güçleri şehri terketme kararı aldı.

Kore Japonya'nın karadaki ilerleyişinde çareyi denize odaklanmakta buldu. Tek bir gün içerisinde 26 Japon gemisini ortadan kaldıran Amiral Yi Sun-sin, ertesi gün yapılan Okpo muharebesinde tek bir gemi kaybetmeden 11 Japon gemisini batırmayı başardı. Japon generalleri Kore'nin bu girişimi sonrasında Japonya ile olan bağlantılarının kopmasından endişelenmeye başladılar. Koreliler çıkartma yapması ve yakılması güç Kabukson adı verdikleri kaplumbağa gemiler kullanıyordu. Kore'nin denizde aldığı başarıların ardından Toyotomi Hideyoshi deniz güçlerinin başına 3 komutan atadı. Hideyoshi denizin kaybedilmesi durumunda istilanın da başarısız olacağının bilincindeydi ve Kore donanmasının ortadan kaldırılıp Yi'nin kellesinin kendisine getirilmesini emretti. Bu 3 komutan arasında eski bir korsan olan Kuki Yoshitaka en tecrübelisiydi. Ağustos ayında yapılan Hansando muharebesinde Japon filosunun yaklaşık 100 gemi daha kaybetti.

1 Eylül 1592 senesinde Kore donanması Busan limanında yer alan Japon filosuna bir sürpriz saldırı daha düzenledi. Bu saldırıda Busan ve Dongnae kalelerini kullanan Japonlar Korelileri geri çekilmeye zorlasa da, modern tarihçiler bu saldırıyı Japon tarafının yaklaşık 100 gemi kaybedip Kore tarafının gemi kaybetmemesi sebebiyle bir Kore zaferi olarak görmektedir. Denizde alınan tüm zaferlere karşın Koreliler karada Japon güçlerini bir türlü yenememekteydi. Kore'nin içerisinde bulunduğu durumu şaşkınlıkla karşılayan Ming İmparatoru Wanli Pyongyang'ın düşüşü sonrasında 5 bin kişilik bir süvari kuvveti göndermiş, bu kuvvet şehre girdikten sonra Japon güçleri tarafından ortadan kaldırılmıştı. Çin'den gelen bir orduyu yenmiş olmakla moral bulan Japon güçleri daha da baskıyı arttırınca Ming İmparatoru General Li Rusong komutası altında daha geniş bir ordu kurulup Kore'ye yollanması emrini verdi, bu yeni ordu Konishi Yukinaga komutasındaki orduyu yenmeyi başardı.

Japon ordusunun geri çekilmesine sebep olan 2 unsur vardı, bunlardan birincisi Çin ordusunun Hanseong'a kadar ilerleyip Yongsan'daki gıda deposunu yağmalaması, ikincisi Shen Weijing'in müzakerelerde Çin'in 400 bin askerle saldırıya geçeceğini söylemesi. Konishi ve Kato önderliğinde Japon kuvvetleri içerisinde bulundukları zayıf konumun farkındaydı ve Çin güçlerinin Çin'e geri çekilmesi karşılığında Pusan bölgesinden çıkmayı kabul etti. Sonraki 3 yıl boyunca Japonya Kore'de kıyıya yakın bazı kalelerin kontrolünü sürdürdü.

18 Mayıs 1594 tarihinde neredeyse tüm Japon askerleri Busan bölgesine geri çekilmiş, ülkelerine geri dönmeye hazırlanıyordu. Ming hanedanı ateşkesi koruması için Kore yarımadasında 16 bin kadar askere sahipti. Çin ile Japonya arasındaki müzakerelerde tahmin edileceği gibi çok sayıda yanlış anlaşılma içeriyordu. Çin tarafı Japonya'yı barış isteyen küçük bir devlet olarak görüyordu ve İmparator Japonya'nın vassalı olacağı düşüncesindeydi. Ming hanedanına göre boyun eğen Hideyoshi'ye haraç ödemesi karşılığında Çin İmparatorunun altında olmak kaydıyla Japonya Kralı unvanı verilecekti. Hideyoshi ise Çin'in barış imzalamak istediğini ve kendisini imparatorları olarak kabul etmeye hazır olduklarını zannediyordu, bu sebeple barış müzakeresi esnasında Ming İmparatorunun kızını talep edip, Joseon prenslerinden birinin beraberinde üst kademe askeri isimlerle esir olarak kendisine gönderilmesini istiyordu.

İkinci İstila
Barış görüşmelerinin başarısız olması üzerine Hideyoshi ikinci istilanın emrini verdi. İlk ve ikinci istilalar arasındaki en büyük fark artık Japon tarafı için önceliğin Çin'in fethi olmamasıydı. İlk istila esnasında alınan yenilgiler ve Japon güçlerinin neredeyse tamamen geri çekilmek zorunda kalması Kore yarımadasının daha gerçekçi bir hedef olacağı kanaatini oluşturmuştu.Çinli elçiler 1597 senesinde ülkelerine döndükten sonra Hideyoshi 141 bin asker ve 200 gemiyle Kobayakawa Hideaki'ye saldırı emrini verdi. İkinci saldırının başlangıcında Japonlar Kore güçlerinin daha iyi ekipmanlara sahip olduğunu farkettiler. Japonların saldırıya geçtiği haberinin alınması üzerine Ming hanedanı 55 bin kişilik bir ordu kurup devamında bu orduya 21 bin asker takviyede bulundu. Savaşın başlangıcında Japonlar çeşitli başarılar elde etse de, ilk istila kadar hızlı ilerleme gösteremediler.

İkinci istilada da Kore donanması önemli bir rol oynuyordu, ancak ilginç bir biçimde önceki başarılarına karşın Amiral Yi Sun-sin Kral Seonjo tarafından görevinden alınıp zindana atılmıştı. Kraliyet görevlileri Japonya'ya karşı sürpriz saldırı emri verdiğinde Yi bunun bir tuzak olduğunu düşünerek emri yerine getirmeyi reddetti, devamında Yi Sun-sin'in konumuna Won Gyun atandı. Chilcheollyang muharebesinde Won Gyun komutasındaki Kore donanması büyük bir yenilgi aldı ve tüm Kore filosu battı. Chilcheollyang'taki felaketin ardından moral bulan Japonlar Namwon ve Hwangseoksan muharebelerinden zaferle ayrıldılar. Bu esnada Ming İmparatoru Japonya ile barış müzakereleri yapılmasını savunan başta Shi Xing olmak üzere danışmanlarından intikam alma peşindeydi. Shi Xing zindana atıldı, Shen Weijing idam edildi.

Jiksan muharebesinde Ming ordusuyla Kuroda Nagasama önderliğinde Japon güçleri karşılaştı. Savaşın neticesinde iki taraf da geri çekilse de, Joseon ve Ming saraylarında büyük bir zafer olarak görüldü. Chilcheollyang yenilgisinden sonra Kral Seonjo Yi Sun-sin'i tekrardan göreve getirdi. 13 gemiden oluşan donanmasıyla Yi Sun-sin Japon filosuna büyük zararlar vermeyi başardı. 1598 senesinde Çin ve Kore kuvvetleri taarruza geçtiler, ancak Ulsan kalesini bir türlü almayı başaramadılar. Aynı şekilde Suncheon kalesi Konishi Yukinaga tarafından 13 bin Japon askeriyle 50 bin Ming askerine karşı başarıyla savunuldu. Japonlar ilerlemeyi başaramıyor, ancak ellerindeki toprakları da kaybetmiyordu.

Hideyoshi'nin Ölümü
18 Eylül 1598 tarihinde Hideyoshi Toyotomi hayatını kaybetti. Ekim ayında Japonya'nın kontrolünü elinde tutan Beş Büyük Konseyi tüm Japon güçlerine Kore yarımadasından geri çekilme emri verdi. Hideyoshi'nin ölümü ordunun moralini etkilememesi için ordudan gizlendi. Savaşın son noktası Noryang muharebesi oldu. Çin ve Kore gemileri askerleri Japonya'ya taşımakta olan Japon filosuna saldırı düzenledi. Bu saldırıda 300 Japon gemisinden 200'ü battı, Amiral Yi Sun-sin geri kalan Japon gemileri kovalarken öldürüldü.

Kore ile barış görüşmelerini gerçekleştirmek üzere Yoshitoshi görevlendirildi. Kore'ye gönderdiği ilk 3 delege Çinli askerlerce yakalanıp Beijing'e gönderildikten sonra gönderdiği 4. delege Joseon sarayına ulaşmayı başardı. Joseon hanedanı Japon saldırısı sebebiyle topraklarında bulunan Ming ordusundan rahatsızdı ve onların Kore'yi terketmesinin tek yolunun barışın sağlanması olduğunu biliyordu. İyi niyet göstergesi olarak Yoshitoshi 1603 ve 1604 senelerinde bir miktar Koreli esiri serbest bıraktı, ertesi sene Tokugawa Ieyasu'nun da izniyle 3 bin kişi daha serbest bırakıldı.

Joseon sarayı 1606 senesinde koşullarını arttırıp Şogunun barış talep ettiği resmi bir mektubun yazılmasını ve Hanseong yakınlarındaki Joseon Kraliyet Mezarlığına hasar veren Japon askerlerin teslim edilmesini istedi. Japonya'nın böyle bir teklifi asla kabul etmeyeceğini bilen Yoshitoshi yalandan bir mektup oluşturup Korelilere bir grup tutuklanmış haydut yolladı. Ming ordusunun ülkelerinden çıkmasını isteyen Koreliler bunu kabul ettiler. Antlaşmanın sonunda Koreli esirler serbest bırakıldı, iki ülke arasında diplomatik ve ticari ilişkiler normalleşti.

Savaşın Sonucu
Savaşta 125 bin Koreli hayatını kaybetti. Japon samuraylar öldürdükleri kişilerin burnunu ve kulaklarını kesip bunları kanıt olarak Japonya'ya gönderiyordu. Kore toprakları sadece Japon istilacılar tarafından değil, aynı zamanda Ming askerleri tarafından da büyük hasara maruz bırakıldı. Hanseong şehrinde nüfus 100 binden 40 bine düştü.

İmparator Wanli hakimiyetindeki Ming hanesi Japonya'nın Kore istilasından çok önce çöküşe geçmeye başlamış olsa da, bu istila Çin ekonomisine çok ciddi zararlar verdi. Sadece 50 yıl içerisinde Ming hanedanı önce isyancıların, ardından da Qing hanedanını kuracak olan Mançuların hedefi olacaktı. Japonya tarafında Hideyoshi'nin ölümü sonrası başa geçen Tokugawa Ieyasu, Hideyoshi'nin "Asya İmparatorluğu" hayaline sahip değildi.