[Littleİskender]

Osmanlı devletindeki mutlak gücün sultanda olması ilkesi en başından beri güçlü bir tüccar ve soylu sınıfı oluşmasını engellemiştir.(her ne kadar sonradan değişsede tarihinin önemli bır kısmında) Sonuç olarak ülkedeki tarım yapılabilir toprakların çoğu küçük topraklara sahip köylülerde kalmıştır. Tüccar sınıfınınsa neredeyse asla parlayamamasının bir sonucu olarakta büyük sermaye birikimleri ve büyük müteşebbisler ortaya çıkmamıştır. Bunların sonucunda Sanayi Devrimi'nin ve nüfus patlamasının temel taşı olan kar amaçlı ve maksimum verime dayanan büyük parselli tarım oluşmamış/gelişememiştir. (Pek çok Doğu Avrupa ülkesindede tarımın kaderi bu şekilde olmuştur. Osmanlı bu konuda yalnız değildir.) Bu sermayesizlik, nüfusun patlama gerçekleştirememesi ve şehirleşme oranlarının oldukça düşük kalması ve ülkede kar amacı güdebilecek kadar büyük müteşebbihlerin olmaması ( Yukarıdada anlattım) Osmanlı ekonomisinin bu devrimi geçirememesine sebep olmuştur.

Osmanlı'nın sanayileşememesiyle sömürgeci olmamasını bağdaştırmak için öncelikle sömürgelerin işlevini bilmek gerekmektedir. Örneğin sanayi devriminin beşiği İngiltere'yi kısaca inceleyelim. Sanayi devrimi öncesinde ülkede tarım büyük oranda Londra gibi pazarlarda satmak için kar amaçlı ve soylular/tüccarlar tarafından yapılmakta, ve bu başlı başına tarımsal üretkenliği tırmandırmaktaydı. (Kar amaçlı tarımın faydalarından bahsetmeye gerek duymuyorum ancak anlaşılmazsa sonradan açıklayabilirim.) Sonrasında geçirilen ''çevirme''(Köylerin ortak arazilerinin artık soylular tarafından alınabilmesini sağlayan yasa) yasasıyla dahada artan tarımsal üretkenlik sonrasında artık tüm İngiltere milli gelirinin %45'ini tarım oluşturmaya başlamıştır. Toprak sahiplerinin verimi arttırma çabaları sonucunda İngilteredeki 1 dönüm arazi Fransadakinden yaklaşık 2.5 kat daha fazla ürün vermeye başlamıştır. Tarımla para kazanan üst kesimin yanısıra özellikle kırsal üretimle (şehirlerden daha düşük maaşlarla kırsal kesimden işçi çalıştırma) tekstil odaklı olmak üzere imalatla uğraşan üst kesimlerde mevcuttu.

Tarımsal büyümenin nüfusu patlattığı ve ellerince yeterli sermaye olan tüccar/soylular artık fabrikalar kurmaya başlamış ve tekstil üretimini 2-3 katına çıkarmışlardı.( Fabrika günümüzdeki anlamından ziyade pek çok atölyenin birleşmesinden oluşuyordu.) Bunun sonucunda alt kesim topraklarını kaybettiği için nispeten fakirleşsede Devletin ve üst kesimin eline muazzam paralar geçmiş, bunun sonucunda oluşan ''Tüketim Devrimi'' sonunda alt kesiminde refahını arttırmıştı. Artık gelişen üretimle avrupa üretimine hammadde yetmemeye başlamış ve bunun sonucunda kolonilerden muazzam hammeddeler çekilmeye başlanmıştı.

Sonuç olarak; Ülkelerin koloni ihtiyaçları üretimin eskiye göre muazzam artışlar yaşaması ve artık Avrupa içi ticaretle bu üretime yeterli hammadde sağlanamamasından kaynaklanıyordu. Osmanlıysa bu denli sanayileşme yaşa(ya)madığı için sömürgeci olmadı.