[Doraemon]

Panem et Circenses*

"...Milattan sonra Roma'da halkın desteğini ve sevgisini kazanmak adına uygulanan "herkes için ekmek ve sirk" politikasının bir benzerini , Roma'nın sıkça "barbar" istilalarına uğradığı ve insanların endişe içinde yaşadığı yüzyılda, kilisenin "herkes için çorba ve kurtuluş" sloganında görürüz..."

Güvenlik haricinde Roma vatandaşlarının devletlerinden beklediği iki şeyden biri eğlencedir. Bu beklentiye karşılık Roma yöneticisi vatandaşlarına atlı araba yarışlarını veya sirkleri izleyecekleri ve bu yarışmalar üzerine bahis oynayabilecekleri (bahis Romalılar tarafından pek sevilse de yöneticilerin buna pek sıcak baktığı söylenemez) hipodromlar vermiş, bunun yanı sıra birçok festival ve etkinliğin de halk için düzenlediği görülür. Bir diğer beklenti de ucuz ekmek yani yiyecektir. Her insanın temel ihtiyaçlarından olan yiyecek ise insanların gönlünü kazanmak için onlara verebilecek bir diğer unsur. Konstantin, eski Yunan kolonisi olan Byztanium'un yanına kendi şehrini (Constantinopol) kurunca -geleneği devam ettirerek- oraya gelip yerleşen insanlar için günlük bedava ekmek dağıtmaya başlamıştır. Başta Constantinopolis olmak üzere büyük şehirlerin yiyecek ihtiyacı Mısır, Anadolu ve Sicilya yarımadası gibi "Roma'nın tahıl ambarı" olarak adlandırılan bölgelerden gelen tahıl ile karşılanmaya çalışılmış, bu noktalardan biri (özellikle ısır) kaybedilince başta Roma ve Constantinopolis kenti olmak üzere Roma genelinde büyük kıtlıklara sebebiyet vermiştir.

5. yüzyıl'da Batı Roma'nın yıkılması (475), Doğu Roma'nın 4. yüzyıllın ortalarından itibaren bitmek bilmeyen "barbar" istilaları ile uğraşması ve Roma'nın en doğudaki topraklarını tehdit eden Sasani tehlikesi halkı endişe içine düşürmüş, kendine bir koruyucu aramıştır. İşte bu dönemde "çorba ve kurtuluş" sloganı ile kilise halka kucak açmış ve halkın temel ihtiyaçlarını karşılamaya başlamıştır. Bu sloganda da insanın hayatını devam ettirebilmesi için en temel ihtiyaçlardan biri olan yiyeceğin ön planda tutulduğunu görüyoruz. Fakat değişen şey ise sirk ve festivalin yerini "kurtuluş"un almasıdır. Alkol ve seksin yer aldığı festivaller, kumar, insan kurbanı vb. gibi kilise tarafından günah olarak görülen şeylerin yapıldığı hipodromlar kiliseye uygun değildir. Bunun yerine insanların kendilerini dine vererek hem bu dünyada hem de öteki dünyada kendilerini kurtarması ön plana çıkarılmış, insanları ibadete yönelterek daha önce yapılan kiliseye göre sapkınca davranışların yerini dine uygun davranışların yer aldığını (kiliseye düzenli olarak gitmek, günah çıkartmak vb.) görmekteyiz. Festivaller ise çoğunlukla yasaklanmış ya da "dine daha uygun" hâle getirilerek kutlanılmaya devam edilmiştir. **

*- Panem et Circenses: İlk olarak romalı satirik şair Juvenal tarafından kullanılmıştır. Juvenal, "10. satirik şiirinde" bu ifadeyi Roma yöneticilerin davranışlarını eleştirmek için kullansa da ucuz yemek ve eğlence, Roma yöneticilerin halkın desteğini ve dolayısıyla gücü elde tutmak için kullandığı önemli politikalardandır.
**- Judith Herin, Byzantium: The Surprising Life of a Medieval Empire, Penguin Books, London 2008, s. 27.