[Duman]

1 Şubat 1908 senesinde Portekiz Kralı 1. Carlos ve en büyük oğlu Luis Filipe Lizbon sokaklarında üstü açık bir arabada seyahat ederken devrimciler tarafından öldürüldü.

Kral Carlos 1889 yılında babası Kral Louis'in ölümü sonrasında Portekiz tahtına çıkmıştı. Her ne kadar idari anlamda becerikli bir hükümdar olmasıyla ön plana çıksa da, dönemin Portekiz'i politik sıkıntılar içerisinde, ekonomik durgunluk yaşayan bir ülkeydi. Portekiz'in Afrika'da her geçen gün azalmakta olan kolonileri ekonomik bunalıma, ekonomik bunalım da 1906 senesinde isyana sebep oldu.

Kral Carlos'un hükümdarlığının sadece 2. senesinde Britanya'da muhafazakar hükümetten gelen başbakan Lord Salisbury, Portekiz'e Afrika'nın güneyindeki belli başlı bölgelerden çekilmesi adına pembe bir harita sunarak ultimatom verdi. Bu ultimatom sonrasında Portekiz savaşmadan Angola ve Mozambik arasında kalan bölgeden çekilmek zorunda kaldı. Bu durum Portekiz'e sadece ekonomik olarak zarar vermekle kalmadı, aynı zamanda kraliyetin ve hükümetin prestijini yerlebir ederek ülkedeki cumhuriyetçi ideolojilerin yükselişini sağladı.

Kral Carlos bu isyan denemesini bastırmakta çözümü muhafazakar Yenilenme Partisinin lideri Joao Franco'yu ön plana çıkartmakta buldu. Kral Carlos'a göre Joao Franco'nun diktatörlüğü ülkedeki yozlaşma ve işlemez durumda olan meclis gibi sorunları giderebilecek tek güçtü. Ancak halk Kral Carlos gibi düşünmedi, halka göre ülkedeki yozlaşmanın merkezi kraliyetti ve bu yapılan bir ihanetten ibaretti.

Diktatör Franco Kral Carlos'tan meclisi feshedip basını kontrol altına almak, devrimcileri hapse atıp ülkeyi merkeziyetçilikten uzaklaştırmaya yönelik bazı reformlar geçirme talebinde bulundu. Bu talepler politikacılar tarafından destek görse de Kral Carlos tarafından "krallar yönetmez, hükmeder" denerek reddedildi. 

Franco diktatörlüğünden kaynaklı rahatsızlık ülkede 1908 senesinin başlangıçlarında tekrar bir isyan hareketinin belirmesine sebep oldu. Bu isyanda devrimciler Kral Carlos ve en büyük oğlunu Lizbon sokaklarında öldürdüler. Suikastçilerden biri eski askerdi ve ceketinin altından 5 kez ateş etti, kral hayatını kaybederken varis Luis ciddi bir şekilde yaralanmıştı, Manoel ise kolundan yaralanmıştı. Suikastçiler ardından olay yerinde polis ve korumalar tarafından öldürüldüler, yaklaşık 20 dakika sonra varis Luis Filipe de hayatını kaybetti.

Tahta geçen Carlos'un ikinci çocuğu Manoel ilk iş olarak kraliyet ailesini korumaktaki başarısızlığı sebebiyle diktatör Joao Franco'nun istifasını talep etse de, kendisi de ertesi senenin Ekim ayında devrimle tahttan indirildi ve İngiltere'ye kaçtı. Aynı yıl içerisinde tanınmış yazar Teofilo Braga Portekiz'de yeni kurulmuş cumhuriyetin ilk başkanı olarak hükümetin başına geçti.

İlginç bir şekilde Kral Carlos ve oğlunun öldürülmesi hem Carlos'un kişisel popülaritesi hem de suikastin yapılış biçimi sebebiyle Avrupa basınında bir utanç tablosu ve kötü haber olarak yansıtıldı. İngiliz gazeteleri çiçeklerle dolu tabutu manşete taşıyarak "Lizbon'un Utancı" başlığını verdi. Britanya Kralı 7. Edward "Dizbaşı nişanına sahip 2 kişi sokak ortasında bir köpek gibi öldürüldü ve ülkelerinde kimse bunu umursamıyor" diye yorumladı.

Fransız gazetelerinde yer alan, suikasti betimleyen bu çizimde yanlış bir şekilde 2 yerine 4 suikastçiye yer verilmiştir.

[Onur34]

Yirminci yüzyılın başı avrupa monarşilerin teker teker döküldüğü bir zaman. Bunun nedenini hep merak etmişimdir.