[Yabgu Khan]

Orhan Gazi Kimdir?

Doğum Tarihi : 1281
Doğum Yeri : Söğüt
Babası : I. Osman
Annesi : Mal Hatun
Tahta Çıktığı Tarih : 1326
Saltanıtının Sonu : 1362
Tahttan Ayrılma Sebebi : Ölüm
Saltanat Süresi : 36 Yıl
Ölüm Tarihi : 1362
Ölüm Sebebi : Gut
Öldüğü Yer : Bursa
Gömülü Olduğu Yer : Bursa

İLK YILLAR

Kaynaklarda verilen doğum tarihi 1277-1288 arasında değişir. Osmanlı Beyliği'nin, bağımsızlığını ilan ederek özellikle Bizans'a karşı giriştiği fetih hareketlerine daha ilk gençlik yıllarında katılmıştır. Osmanoğullarının en uzun ömürlüsü olan Orhan Bey'in çocukluğu ve gençliği bilinmemektedir. Nasıl yetiştiği, nasıl eğitim aldığı, hatta okur yazar olup olmadığı bilinmemektedir. Osmanlı tarihlerinde adının ilk geçişi 1298'de Nilüfer Hatun (Yarhisar Tekfuru kızı Holofira) ile evlendirilmesi nedeniyle olmuştur. 1300'de Köprühisar'in fethinde bulunmuş ve Karacahisar uçbeyliği verilmiştir. Osman Bey oğlunu emir-i kebir (beylerbeyi) rütbesi ile küçük beylik ordusuna komutan atamış ve bundan sonraki babasının her askerî eylemine katılmıştır.

Osman Bey, 1311'de Orhan Bey'e Sultanönü ve çevresinin yönetmini verdi. Bu görevin gerçek amacıysa Germiyanoğulları beyliğinden gelebilecek herhangi bir saldırıya karşı bölgeyi korumaktı. Nitekim bu bölgede Osmanlılara karşı düşmanca hareketlerde bulunan Çavdar aşiretinin saldırılarına Orhan Bey, Oynaş Hisarı denen yerde yapılan çarpışmayla son verdi (1316). Aşiretin beyi Çavdaroğlu da savaşta tutsak edildi.

Orhan Gazi'nin tahta çıkışı

BURSA BAŞKENT OLUYOR

1315'ten beri abluka altında olan bulunan Bursa, Orhan Bey tarafından Mudanya'nın elde edilmesinden hemen sonra Yenişehir üzerinden sıkıştırılıp kuşatılarak 1326'da ele geçrildi. Orhan Bey, ertesi yıl Bursa'yı teslim alarak görkemli bir törenle kente girdi ve burayı başkent yaptı. Ama kent ancak Nikaia (İznik) ve Nikomedia'nın (İzmit) ele geçrilmesinden sonra devletin kalıcı merkezi oldu. Bu döneme değin Bursa'nın yönetmini beysancağı olarak Orhan Bey'in oğlu Murat yürüttü. Bursa'nın fethi sırasında Osmanlı komutanları da fetihlerini sürdürdüler. Bu arada Akça Koca ve Konur Alp, Aydos ve Samandıra kalelerini ele geçirdiler.

FETİHLER
Orhan Bey, Bizans'ın karşısında güçlü ve etkin olan beyliğini, 1327'de İlhanlıların Anadolu genel valisiyken Mısır'a kaçan ve orada öldürülen Emir Çobanoğlu Timurtaş'tan sonra daha da serbest yönetiyor, özellikle Bizans İmparatorluğu karşısındaki başarısıyla Osmanlı Beyliği devlet olma durumuna geliyordu. Orhan Bey, Bizans'ın elindeki yöre ve kalelerin fethini sürdürürek İznik ve İzmit'i kuşattı. Bu iki merkzin kuşatılması, Bizans İmparatoru III. Andronikos'u harekete geçirmek zorunda bıraktı. Çünkü buraların yitirilmesi, Bizans'ın Marmara'ın Doğusu ile, dolayısıyla Anadolu ve Asya'yla bağlantılarının kesilmesi demekti. İznik kuşatması için biraz asker bırakan Orhan Bey, küçük ama düzenli ordusuyla III. Andronikos'u Bizans toprakları içinde Pelekanon denen yerde karşıladı (1329). Yapılan savaşta yenilen imparator, yaralı olarak İstanbul'a kaçmak zorunda kaldı. Savunmasız kalan ve yardım umudu ortadan kalkan İznik, Orhan Bey'in eline geçti (1329) İzmit kuşatması sürdülerek kent 1337'de Osmanlı topraklarına katıldı. Bizans'ın Anadolu topraklarında kalan son kalelerinden Gemlik, Kirmasti, Mihaliç, Ulubat kaleleri de fethedildi.

BİZANS'LA BARIŞ, KARESİ İLE SAVAŞ
İzmit'in fethinden hemen sonra Hereke, Yalova ve Armutlu, Orhan Bey'in eline geçmiş, Bizans'ın, Anadolu yakasında Şile, Kadıköy ve Üsküdar'ın dışında toprağı kalmamıştı. Umutsuzlık içinde bulunan Bizans, taht kavgalarının da baş göstermesi nedeniyle Orhan Bey'den barış istemek zorunda kaldı.

Orhan Bey, Bizans'taki that kavglarını izlerken, Anadolu beyliklerinin durumu ile de ilgileniyordu. Bu arada Karesi Bey'in ölümü, oğulları arasında beylik mücadelesinin çıkmasına yol açtı. Marmara Denizi'nin güneyindeki Bizans topraklarını elde etmiş olan Orhan Bey, Karesi Beyliği ile komşu oldu. Bu beylikteki iç kargaşadan yararlanarak, başta Balıkesir ve Biga yarımadası olmak üzere tüm Karesi Beyliği topraklarını elde etti. (1341-1345) Karesi Beyliği'nin ortadan kalkmasıyla Osmanlılar, Marmara'nın güney kıyılarını tamamen elde ettiler ve ilk kez Ege'de kıyı edindiler. Aynı zamanda donanmalarıyla birlikte değerli komutanları Hacı İlbey, Evrenuz Bey, Ece Halil ve Gazi Fazıl beylerin Osmanlı hizmetine girmeleri sağlandı.

EVLİLİK, BİZANS'LA İYİ İLİŞKİLER 
1341'de III. Andronikos'un ölümü Bizans'ı karıştırdı. Ioannes Kantakuzenos, tahtı ele edebilmek için önce Aydınoğlu Gazi Umur Bey'den, daha sonra da Orhan Bey'den yardım istedi. Orhan Bey'in yardımıyla, V. Ioannes Palaiogolos'la ortak hükümdar olarak tahta geçen Kantakuzenos, karşıtlarını ortadan kaldırmak ve Bizans'ı dış tehlikelerden korumak için bu yardımlarını sağlamak amacıyla kızı Theodora'yı Orhan Bey'le evlendirdi.

Kantakuzenos, Balkanlar'da Bizans'ı tehdit eden Sırp Kralı Stefan Duşan'a karşı yardım sağlamak üzere Orhan Bey'i Bizans'a çağırdı. İki akraba hükümdar Üsküdar'da buluşarak görüştüler. Orhan Bey, oğlu Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunu Selanik kentini ele geçirmek üzere olan Stefan Duşan'a karşı göndererek kentin Sırpların eline geçmesine engel oldu. Biznas tahtı için mücadelenin yoğunlaştığı bir dönemde Orhan Bey, gene Kantakuzenos'un yanında yer aldı ve oğlu Süleyman Paşa, Sırp ve Bulgarları Dimetoka'da yendi (1352). Osmanlı kuvvetleri Anadolu'ya dönerken Kantakuzenos bu yardım karşılığında Gelibolu yarımadasındaki Çimpe Kalesi'ni Osmanlılara bıraktı. (1353) Ancak Kantakuzenos'un Osmanlı dostluğuna karşın ikiyüzlü bir siyaset izlemesi ve Venedik'le anlaşarak Papa'yı Osmanlılara karşı Haçlı Seferi'ne kışkırtması üzerine Orhan Bey, Kadıköy'ü ve Marmara adalarını Osmanlı topraklarına kattı.

RUMELİ'YE GEÇİŞ
Osmanlıların, zaman zaman Rumeli'ye geçiş için önemli bir köprübaşı olan Çimpe Kalesi'ni elde etmeleri, Rumeli'nin fethine zemin hazırladı. Orhan Bey tarafından görevlendirilen Süleyman Paşa, kuvvetleriyle Çimpe'den hareket ederek kısa zamanda tüm Gelibolu yarımadasını, Bolayır ve Tekirdağ'a kadar fethetti. Osmanlıların Rumeli'ye geçişinin Bizans için ne kadar tehlikeli olduğunu sezen Kantakuzenos, Osmanlıların Gelibolu'dan çekilmelerini ve Çimpe'nin de büyük bir para karşlığı Bizans'a geri verilmesini önerdiyse de, Orhan Bey bu teklifi reddetti. Böylece Bizans, Avrupa yönünden de Osmanlı kıskacına girdi ve Osmanlı orduları Rumeli'ye akmaya başladı. Bizans şaşkınlık içinde Balkanlar'da Sırp ve Bulgarlarla birlikte Osmanlılara karşı bazı girişimlerde bulundu. Orhan Bey, Avrupa'dan Bizans'a gelebilecek yardımları hesaplayarak, fethedilen yerlerin yerleşime açılmasını isteyince, Rumeli harekatını yöneten Süleyman Paşa, özellikle Karesi topraklarındaki Türkmenleri Rumeli'ye geçirerek yerleştirdi. Çorlu'nun da Osmanlılar tarafından alınması, Bizans'ın Rumeli'deki Osmanlı varlığını kabul etmesini sağladı. Orhan Bey'le iyi geçinme siyaseti izleyen İmparator V. İoannes Palaiogolos, Foça'daki Ceneviz korsanları tarafından kaçırılan Orhan Bey'in oğlu şehzade Halil'in kurtarılması için aracı oldu.

Türk'lerin Rumeli'ye geçişi

Orhan Gazi'nin ölümüne yakın Osmanlı toprakları

YENİLİKLERİ VE DÜZENLEMELERİ
Orhan Gazi Osmanlı Beyliği'ni yeni yasalar ve düzenlemeler sayesinde devlet yapmıştır. İlk kez vezir ataması bu dönemde yapılmıştır. İlk kadı ve subaşı atamaları bu dönemde yapılmıştır. Sancaklara kadılar gönderilmiştir. Divan Örgütü kurulmuştur. Vakıf sistemi, adli teşkilat kurulmuştur. Döneminde ilk gümüş Osmanlı Akçe'sini bastırmıştır. Ayrıca yaya ve müsellem olarak ilk düzenli Osmanlı ordusu kurulmuştur. İlk donanma çalışmaları yapılmıştır ve Osmanlı Devleti gücüne güç katmıştır.

Orhan Gazi döneminde bastırılan gümüş akçe

SON YILLARI
Orhan Gazi, son yıllarında Osmanlı Devletinin idaresini, oğlu şehzade Murat`a bırakarak Bursa'da geçirmiştir. Ölüm nedeni ve yılı hakkında tarihçiler arasında ihtilaf bulunmaktadır. Zamanının tarihçisi olan Aşıkpaşazade, Orhan Bey'in Süleyman Bey'le aynı yılda, 1358'de, öldüğünü yazmaktadır. Bazı tarihçiler 1360 yılında 79 yaşında iken vefat ettiğini bildirirler ve diğerleri ise ölümünün 1362'de olduğunu belirtir. Orhan Bey, Bursa'da, Gümüşlü Kümbet'te babasının türbesine gömülmüştür.

Orhan Gazi'nin Bursa'daki türbesi

[cemal]

Osman Gazi Orhan Gazi Sokollu Mehmet Paşa Deli Padişah bile benim dedem