16-12-2017, 16:04
(Son Düzenleme: 06-03-2024, 14:51, Düzenleyen: Elefsar. Toplamda 1 kere düzenlenmiş.)
Birinci Pön Savaşı (MÖ 264 - 241)
Birinci Pön Savaşı milattan önce 264 ila 241 yılları arasında Roma ile Kartaca arasında gerçekleşti, bu savaş o zamana kadar tarihteki en uzun devamlılık gösteren savaş olmuştu ve hem karada hem denizde çok sayıda muharebeler yapıldı. Romalılar bitmek bilmeyen kaynaklarıyla deniz savaşlarına adapte olmayı başardılar ve bu savaş sonrası kendileri için ilk "yabancı" eyalet olmak üzere Sicilya'yı elde ettiler. Ancak Kartaca henüz bitmemişti ve bu savaşın yaralarını sardıktan sonra hakkı olanı geri almak için yaptıklarıyla İkinci Pön Savaşı'nın başlamasına sebep olacaktı.
Savaşın Sebebi
Savaştan önce Roma ve Kartaca ilişkileri genellikle barışçıl bir seviyede olmuştur. Milattan önce 509, 348, 306 ve 279 yıllarında bu iki devlet arasında imzalanan çeşitli antlaşmalar Roma ve Kartaca arasındaki sınırları belirlemiştir. Ancak Roma'nın İtalya'da kendine güç toplaması ve Magna Graecia'yı ele geçirişi Kartaca'nın kendi çıkarlarını korumak için harekete geçmesine sebep oldu.
Stratejik olarak büyük öneme sahip zengin Sicilya adasında Kartacalılar uzun süredir Yunan şehir devletleriyle sorunlar yaşıyordu ve bu sorunlar Roma'nın dikkatini çekiyordu. Roma'nın Rhegium şehrinin kontrolünü ele geçirmesi ve Messana'nın hem Kartaca hem de Syracuse'ye karşı Roma'dan yardım istemesiyle bu iki devlet arasındaki ilişkiler iyice gerildi.
Messana Mamertin adı verilen paralı askerlerce fethedildi. Syracuse tiranı Hieron'a karşı muharebe kaybeden Mamertinler ilk olarak Kartacalılardan yardım istediler. Mamertinler aynı zamanda Roma'yı da bağımsızlıklarının potansiyel bir garantörü olarak görüyorlardı ve Roma ile iyi ilişkilere sahip olunca şehirdeki Kartaca garnizonunu kovdular. Roma Sicilya'ya Messana'yı korumak için Konsül Caudex önderliğinde 2 lejyon gönderirken, Kartacalılar Messana'dan kovulan garnizonun liderini çarmıha germiş ve Acragas ile Syracuse'a ulaşıp müttefiklik önermişti.
Syracuse ile güçlerini birleştiren Kartaca, Messana'yı kuşatmaya aldı ve Romalıların önünü denizde kesmeye çalıştı ancak ikinci denemede de olsa 16 bin askerli donanma Messana'ya ulaşmayı başardı. Messana'ya ulaşan ordu hem Kartaca hem de Syracuse güçlerini yenilgiye uğrattı. Ordunun kontrolünü ele alan yeni komutan Maximus Mesalla Syracuse'a karşı taarruza geçti ve bu taarruz sonrasında Hieron teslim olup konumundan edilmemesi karşılığında Roma'nın safına geçmeyi kabul etti. Müttefiğini kaybetmiş olması Kartaca'yı yıldırmadı, belki de aksine daha da hırslandırdı, Pön Savaşları artık başlıyordu.
Savaşın Başlangıcı
Romalılar Acragas'ı 4 lejyonla kuşatma altına aldılar. Kartaca müttefiğini savunmaya çalışsa da başarılı olamadı ve şehir Romalılarca yağmalandı. Acragas'ın başına gelenler Sicilya'daki diğer şehir devletlerinde Roma'ya karşı duruş sergilemeleri durumunda başlarına gelebilecekler hususunda bir gösterge oldu. Segesta Kartaca için bir başka kayıptı ve milattan önce 263 senesinde şehir Roma'ya katılmayı tercih etti. Küçük çaplı savaşlar sonrasında Acragas bir kez daha yağmalandı ve bu sefer şehirde yaşayan 50 bin insan köleleştirildi. Sene milattan önce 261'i gösterdiğinde Roma hala adaya yapılan ufak çıkartmalarla, düşmana gelen takviye güçlerle uğraşıyordu ve bu durum Roma'nın şunu anlamasına sebep olacaktı: Kartaca'yı tam anlamıyla yenebilmek için denizin kontrol altına alınması gerekiyor.
Milattan önce 260 senesinde Roma sadece 60 gün içerisinde 20 trireme ve 100 quinquereme gemisi inşa etmeyi başardı. Bu zamana kadar deniz savaşlarına dair hiçbir tecrübesi olmayan Roma yüksekle ihtimal daha önceki çatışmalarda Kartacalılardan gördüklerini kopyaladılar. Tıpkı el attıkları diğer teknolojik gelişmelerde olduğu gibi Romalılar gemi üretiminde de kendi yenilikçi kimliğini yansıttı ve gemilere corvus adı verilen köprüler taktı. Bu köprüler 11 metre uzunluğundaydı ve düşman gemisine yöneltilerek piyadelerin diğer gemiye geçişini sağlıyordu. Aynı sene içerisinde gerçekleşen Mylae Deniz Muharebesinde 145 Roma gemisi 130 Kartaca gemisini yenilgiye uğratmayı başardı, bu zafer sonrasında Amiral Duilius için Roma'da bir zafer seremonisi düzenlendi, bu seremoni ilk defa bir deniz muharebesinde alınan zafer üstüne yapılıyordu.
İki yıllık durgunluk sonrasında Romalılar Sardinya ve Korsika adalarına yaptıkları yağmalar sonrasında Sulcis'te bir deniz muharebesinden daha zaferle ayrıldılar. Kartacalılar buna karşılık olarak yine amirallerini çarmıha gerdi. Bir iki yıl sonra Ecnomus'ta Romalılar çok önemli bir deniz zaferi daha aldı. Kartacalılar Romalıların corvuslarına karşı çaresizdi. Romalılar denizi ele geçirdikten sonra Kuzey Afrika'ya çıkartma yaptı, artık savaş Kartaca'nın kendi topraklarında yapılacaktı.
Kartaca'nın Geri Dönüşü
Afrika'ya çıktıktan sonra Romalılar belki de kendilerine fazla güvenerek belki de asıl savaşların kışın bitişinden sonra yapılacağını düşünerek ordularının yarısını geri çekti. Buna rağmen Kartaca topraklarında Regulus önemli bir kara muharebesini kazanmayı başardı, bu muharebede zorlu arazi şartları Kartacalıların fillerini kullanamamalarına sebep olmuştu. Bu zafer sonrasında Roma ve Kartaca arasındaki ilk barış görüşmeleri başladı, ancak Kartacalılar Roma'nın tüm Sicilya'yı istemesini absürt buluyordu ve görüşmeler tıkandı.
Kartacalıların şansı Xanthippus komutasındaki Spartalı paralıaskerlerle geri döndü, 12 bin piyade ve 4 bin atlıya sahip Spartalılar, Kartaca'nın 100 savaş filiyle süvarilerini birleştirerek Romalıları büyük bir yenilgiye uğrattı, bu muharebede 12 bin Romalı hayatını kaybetti. Regulus'un ordusundan geriye kalan yaklaşık 2 bin asker Clupea'da yeni kurulan Roma donanması tarafından bölgeden kaçırılmaya çalışılsa da, bu donanma da yaklaşık 100 bin askerle birlikte battı. Polybius'a göre bu olay dünya tarihindeki en büyük deniz felaketidir. Belki de Romalılar güçlerinin bir kısmını geri çekmese ve bölgede Kartaca'yla kötü ilişkilere sahip Libyalılarla daha iyi işbirliği yapsa savaş bu senelerde bitebilirdi, ancak Kartacalıların geri dönüşü savaşın 14 sene daha uzamasına sebep olacaktı.
Tekrar Sicilya
Afrika maceraları büyük bir felaketle biten Roma milattan önce 254 senesinde Sicilya'ya geri döndü. Palermo'yu ele geçiren Roma şehirde yaşayan 70 bin kişiden 200 drachma'lık fidyeyi veremeyecek durumda olan herkesi köleleştirdi. Bu esnada Kartacalılar Acragas'ı yağmalayıp yıktı. Şans yine Romalıların yanında değildi ve Kuzey Afrika'daki bir yağmadan geri dönmekte olan 150 gemi fırtına sonucu battı. Gemilerin bu kadar kolay batmasının sebebi belki de Romalıların corvus eklemesiyle gemilerin ağırlığını arttırmasıydı. Belki de Romalılar da bu şekilde düşünmüştü çünkü tarihte bu felaketten sonra bir daha herhangi bir deniz savaşında corvus kullanıldığına dair ibareye rastlanmaz.
Devam eden süreçte Kartaca bir süre Afrika'ya odaklandı ve o bölgedeki hakimiyetini sağlamlaştırmaya çalıştı. Afrika'da durumu toparlayan Kartaca Sicilya'ya milattan önce 251 senesinde Hasdrubal önderliğinde bir ordu daha çıkartsa da bu ordular Romalılar tarafından yenilgiye uğratıldı. Hatta bu savaşta Romalılar Kartaca'nın bazı fillerini dahi ele geçirdi ve bu filler Roma'daki zafer kutlamalarında sergilenmek üzere Roma'ya gönderildi. Roma Regulus önderliğinde Lilybaeum şehrini kuşatmaya çalışsa da bu kuşatma başarısızlıkla sonuçlandı.
Hamilcar Barca
Romalılar denizde, Kartacalılar karada kaybederken milattan önce 249 senesinde Adherbal kontrolündeki Kartaca donanması Roma donanmasını büyük bir yenilgiye uğratıp 120 gemiden 93'unu kullanılabilir halde ele geçirmeyi başardı. Romalılar bu dönemde pek de popüler olmayan Konsül Pulcher tarafından yönetiliyordu ve bu Konsül savaş öncesi yem tercihleriyle Romalıların kazanacağını göstermeyen 'kutsal tavuklarını' denize atmış olmasıyla biliniyordu. İlginçtir ki bir süre sonra Romalılar da o tavukların akıbetine uğradı ve bir fırtına sonrası 800 erzak gemisi battı. Bu durum Roma'nın Eryx şehrini almasını engellemeye yetmedi ancak savaş artık her iki taraf için de ekonomik anlamda zorlayıcı bir hale gelmişti. Öyle ki Kartaca Mısır hükümdarı 2. Ptolemy'den ekonomik yardım istemişti.
Ardından sahneye Hamilcar Barca (Hannibal'in babası) girdi. Hamilcar Barca ilk iş olarak Kartaca donanmasıyla pek de başarılı işler çıkaramadığını düşündüğü amiral Carthalo'yu kovdu. 247 senesinde İtalyan kıyılarını yağmalamaya başlayan Hamilcar paralıaskerlere ödeme yapabilmek için para arıyordu. Sicilya'ya çıkartma yapan Hamilcar yıldırım gerilla taktikleri kullanarak Lilybaeum ve Drepana'yı kuşatan Romalıları yendi (Hamilcar'ın soyadı Barca, Fenikece yıldırım anlamına gelen Baraq'tan gelir.) Ancak Kartaca'nın artık büyük bir orduyu besleyecek gücü kalmamıştı, milattan önce 244 senesinde Eryx'i geri alan Hamilcar, burayı yeni üssü haline getirdi. Yetersiz asker gücüne sahip olan Hamilcar'ın İtalya topraklarına düzenlediği saldırılar da etkisiz kalmıştı. Bu dönemde belki de Kartaca için daha faydalı olan şeyler Büyük Hanno tarafından Libya'da yapılan fetihler olmuştur.
Birinci Pön Savaşı milattan önce 264 ila 241 yılları arasında Roma ile Kartaca arasında gerçekleşti, bu savaş o zamana kadar tarihteki en uzun devamlılık gösteren savaş olmuştu ve hem karada hem denizde çok sayıda muharebeler yapıldı. Romalılar bitmek bilmeyen kaynaklarıyla deniz savaşlarına adapte olmayı başardılar ve bu savaş sonrası kendileri için ilk "yabancı" eyalet olmak üzere Sicilya'yı elde ettiler. Ancak Kartaca henüz bitmemişti ve bu savaşın yaralarını sardıktan sonra hakkı olanı geri almak için yaptıklarıyla İkinci Pön Savaşı'nın başlamasına sebep olacaktı.
Savaşın Sebebi
Savaştan önce Roma ve Kartaca ilişkileri genellikle barışçıl bir seviyede olmuştur. Milattan önce 509, 348, 306 ve 279 yıllarında bu iki devlet arasında imzalanan çeşitli antlaşmalar Roma ve Kartaca arasındaki sınırları belirlemiştir. Ancak Roma'nın İtalya'da kendine güç toplaması ve Magna Graecia'yı ele geçirişi Kartaca'nın kendi çıkarlarını korumak için harekete geçmesine sebep oldu.
Stratejik olarak büyük öneme sahip zengin Sicilya adasında Kartacalılar uzun süredir Yunan şehir devletleriyle sorunlar yaşıyordu ve bu sorunlar Roma'nın dikkatini çekiyordu. Roma'nın Rhegium şehrinin kontrolünü ele geçirmesi ve Messana'nın hem Kartaca hem de Syracuse'ye karşı Roma'dan yardım istemesiyle bu iki devlet arasındaki ilişkiler iyice gerildi.
Messana Mamertin adı verilen paralı askerlerce fethedildi. Syracuse tiranı Hieron'a karşı muharebe kaybeden Mamertinler ilk olarak Kartacalılardan yardım istediler. Mamertinler aynı zamanda Roma'yı da bağımsızlıklarının potansiyel bir garantörü olarak görüyorlardı ve Roma ile iyi ilişkilere sahip olunca şehirdeki Kartaca garnizonunu kovdular. Roma Sicilya'ya Messana'yı korumak için Konsül Caudex önderliğinde 2 lejyon gönderirken, Kartacalılar Messana'dan kovulan garnizonun liderini çarmıha germiş ve Acragas ile Syracuse'a ulaşıp müttefiklik önermişti.
Syracuse ile güçlerini birleştiren Kartaca, Messana'yı kuşatmaya aldı ve Romalıların önünü denizde kesmeye çalıştı ancak ikinci denemede de olsa 16 bin askerli donanma Messana'ya ulaşmayı başardı. Messana'ya ulaşan ordu hem Kartaca hem de Syracuse güçlerini yenilgiye uğrattı. Ordunun kontrolünü ele alan yeni komutan Maximus Mesalla Syracuse'a karşı taarruza geçti ve bu taarruz sonrasında Hieron teslim olup konumundan edilmemesi karşılığında Roma'nın safına geçmeyi kabul etti. Müttefiğini kaybetmiş olması Kartaca'yı yıldırmadı, belki de aksine daha da hırslandırdı, Pön Savaşları artık başlıyordu.
Savaşın başlangıcında Roma ve Kartaca
Savaşın Başlangıcı
Romalılar Acragas'ı 4 lejyonla kuşatma altına aldılar. Kartaca müttefiğini savunmaya çalışsa da başarılı olamadı ve şehir Romalılarca yağmalandı. Acragas'ın başına gelenler Sicilya'daki diğer şehir devletlerinde Roma'ya karşı duruş sergilemeleri durumunda başlarına gelebilecekler hususunda bir gösterge oldu. Segesta Kartaca için bir başka kayıptı ve milattan önce 263 senesinde şehir Roma'ya katılmayı tercih etti. Küçük çaplı savaşlar sonrasında Acragas bir kez daha yağmalandı ve bu sefer şehirde yaşayan 50 bin insan köleleştirildi. Sene milattan önce 261'i gösterdiğinde Roma hala adaya yapılan ufak çıkartmalarla, düşmana gelen takviye güçlerle uğraşıyordu ve bu durum Roma'nın şunu anlamasına sebep olacaktı: Kartaca'yı tam anlamıyla yenebilmek için denizin kontrol altına alınması gerekiyor.
Milattan önce 260 senesinde Roma sadece 60 gün içerisinde 20 trireme ve 100 quinquereme gemisi inşa etmeyi başardı. Bu zamana kadar deniz savaşlarına dair hiçbir tecrübesi olmayan Roma yüksekle ihtimal daha önceki çatışmalarda Kartacalılardan gördüklerini kopyaladılar. Tıpkı el attıkları diğer teknolojik gelişmelerde olduğu gibi Romalılar gemi üretiminde de kendi yenilikçi kimliğini yansıttı ve gemilere corvus adı verilen köprüler taktı. Bu köprüler 11 metre uzunluğundaydı ve düşman gemisine yöneltilerek piyadelerin diğer gemiye geçişini sağlıyordu. Aynı sene içerisinde gerçekleşen Mylae Deniz Muharebesinde 145 Roma gemisi 130 Kartaca gemisini yenilgiye uğratmayı başardı, bu zafer sonrasında Amiral Duilius için Roma'da bir zafer seremonisi düzenlendi, bu seremoni ilk defa bir deniz muharebesinde alınan zafer üstüne yapılıyordu.
Corvus
İki yıllık durgunluk sonrasında Romalılar Sardinya ve Korsika adalarına yaptıkları yağmalar sonrasında Sulcis'te bir deniz muharebesinden daha zaferle ayrıldılar. Kartacalılar buna karşılık olarak yine amirallerini çarmıha gerdi. Bir iki yıl sonra Ecnomus'ta Romalılar çok önemli bir deniz zaferi daha aldı. Kartacalılar Romalıların corvuslarına karşı çaresizdi. Romalılar denizi ele geçirdikten sonra Kuzey Afrika'ya çıkartma yaptı, artık savaş Kartaca'nın kendi topraklarında yapılacaktı.
Kartaca'nın Geri Dönüşü
Afrika'ya çıktıktan sonra Romalılar belki de kendilerine fazla güvenerek belki de asıl savaşların kışın bitişinden sonra yapılacağını düşünerek ordularının yarısını geri çekti. Buna rağmen Kartaca topraklarında Regulus önemli bir kara muharebesini kazanmayı başardı, bu muharebede zorlu arazi şartları Kartacalıların fillerini kullanamamalarına sebep olmuştu. Bu zafer sonrasında Roma ve Kartaca arasındaki ilk barış görüşmeleri başladı, ancak Kartacalılar Roma'nın tüm Sicilya'yı istemesini absürt buluyordu ve görüşmeler tıkandı.
Kartacalıların şansı Xanthippus komutasındaki Spartalı paralıaskerlerle geri döndü, 12 bin piyade ve 4 bin atlıya sahip Spartalılar, Kartaca'nın 100 savaş filiyle süvarilerini birleştirerek Romalıları büyük bir yenilgiye uğrattı, bu muharebede 12 bin Romalı hayatını kaybetti. Regulus'un ordusundan geriye kalan yaklaşık 2 bin asker Clupea'da yeni kurulan Roma donanması tarafından bölgeden kaçırılmaya çalışılsa da, bu donanma da yaklaşık 100 bin askerle birlikte battı. Polybius'a göre bu olay dünya tarihindeki en büyük deniz felaketidir. Belki de Romalılar güçlerinin bir kısmını geri çekmese ve bölgede Kartaca'yla kötü ilişkilere sahip Libyalılarla daha iyi işbirliği yapsa savaş bu senelerde bitebilirdi, ancak Kartacalıların geri dönüşü savaşın 14 sene daha uzamasına sebep olacaktı.
Tekrar Sicilya
Afrika maceraları büyük bir felaketle biten Roma milattan önce 254 senesinde Sicilya'ya geri döndü. Palermo'yu ele geçiren Roma şehirde yaşayan 70 bin kişiden 200 drachma'lık fidyeyi veremeyecek durumda olan herkesi köleleştirdi. Bu esnada Kartacalılar Acragas'ı yağmalayıp yıktı. Şans yine Romalıların yanında değildi ve Kuzey Afrika'daki bir yağmadan geri dönmekte olan 150 gemi fırtına sonucu battı. Gemilerin bu kadar kolay batmasının sebebi belki de Romalıların corvus eklemesiyle gemilerin ağırlığını arttırmasıydı. Belki de Romalılar da bu şekilde düşünmüştü çünkü tarihte bu felaketten sonra bir daha herhangi bir deniz savaşında corvus kullanıldığına dair ibareye rastlanmaz.
Roma ve Kartaca Filleri
Devam eden süreçte Kartaca bir süre Afrika'ya odaklandı ve o bölgedeki hakimiyetini sağlamlaştırmaya çalıştı. Afrika'da durumu toparlayan Kartaca Sicilya'ya milattan önce 251 senesinde Hasdrubal önderliğinde bir ordu daha çıkartsa da bu ordular Romalılar tarafından yenilgiye uğratıldı. Hatta bu savaşta Romalılar Kartaca'nın bazı fillerini dahi ele geçirdi ve bu filler Roma'daki zafer kutlamalarında sergilenmek üzere Roma'ya gönderildi. Roma Regulus önderliğinde Lilybaeum şehrini kuşatmaya çalışsa da bu kuşatma başarısızlıkla sonuçlandı.
Hamilcar Barca
Romalılar denizde, Kartacalılar karada kaybederken milattan önce 249 senesinde Adherbal kontrolündeki Kartaca donanması Roma donanmasını büyük bir yenilgiye uğratıp 120 gemiden 93'unu kullanılabilir halde ele geçirmeyi başardı. Romalılar bu dönemde pek de popüler olmayan Konsül Pulcher tarafından yönetiliyordu ve bu Konsül savaş öncesi yem tercihleriyle Romalıların kazanacağını göstermeyen 'kutsal tavuklarını' denize atmış olmasıyla biliniyordu. İlginçtir ki bir süre sonra Romalılar da o tavukların akıbetine uğradı ve bir fırtına sonrası 800 erzak gemisi battı. Bu durum Roma'nın Eryx şehrini almasını engellemeye yetmedi ancak savaş artık her iki taraf için de ekonomik anlamda zorlayıcı bir hale gelmişti. Öyle ki Kartaca Mısır hükümdarı 2. Ptolemy'den ekonomik yardım istemişti.
Ardından sahneye Hamilcar Barca (Hannibal'in babası) girdi. Hamilcar Barca ilk iş olarak Kartaca donanmasıyla pek de başarılı işler çıkaramadığını düşündüğü amiral Carthalo'yu kovdu. 247 senesinde İtalyan kıyılarını yağmalamaya başlayan Hamilcar paralıaskerlere ödeme yapabilmek için para arıyordu. Sicilya'ya çıkartma yapan Hamilcar yıldırım gerilla taktikleri kullanarak Lilybaeum ve Drepana'yı kuşatan Romalıları yendi (Hamilcar'ın soyadı Barca, Fenikece yıldırım anlamına gelen Baraq'tan gelir.) Ancak Kartaca'nın artık büyük bir orduyu besleyecek gücü kalmamıştı, milattan önce 244 senesinde Eryx'i geri alan Hamilcar, burayı yeni üssü haline getirdi. Yetersiz asker gücüne sahip olan Hamilcar'ın İtalya topraklarına düzenlediği saldırılar da etkisiz kalmıştı. Bu dönemde belki de Kartaca için daha faydalı olan şeyler Büyük Hanno tarafından Libya'da yapılan fetihler olmuştur.
Savaşın sonunda Roma ve Kartaca
Savaşın Sonu
Seneler milattan önce 242'yi gösterirken Roma 200 gemiden oluşan yeni bir donanma kurdu, Konsül Gaius Lutatius Catulus önderliğindeki bu donanma ertesi sene Hanno tarafından yönetilen Kartaca donanmasını yenmeyi başardı. Bu zafer sonrasında 50 Kartaca gemisi batmış, 70'i ele geçirilmiş, 10 bin mürettebat esir alınmıştı. Bu zafer başlı başına büyük bir zafer değildi, ancak yıllardır savaş halinde olan bir güç için bitirici nokta olmuştu.
Savaşın sonunda Kartacalılar Sicilya'dan çekilmeyi kabul etti ve Roma'ya 3200 talent gümüş ödemeye başladı. Bir süre sonra Korsika ve Sardinya da Roma hakimiyetine girdi. Gelecek yıllarda Roma Sicilya ile pek ilgilenemzken, Kartacalılar hem ödeme yapamadıkları paralıaskerlerden hem de Libya'dan çeşitli isyanları bastırmakla uğraşacaktı. Bir jenerasyon sonra Hamilcar'ın oğlu Hannibal'la Kartacalılar bu sefer kara savaşlarında Roma'yı yenmeyi başarabilecekti.
![[+]](https://forum.strategyturk.com/images/majestic/collapse_collapsed.png)
