[PashaZade]

Tökeli İmre'nin Ayaklanması

İsyandan Önce

Habsburg-Avusturya İmparatorluğuna karşı savaşan Protestan Macar Dükü Tökeli İmre zengin bir bürokratın oğlu olarak dünyaya geldi. Daha çocukken annesi ve dayısından kendisine geçen topraklarla idealleri temellendi. Lakin henüz öğrenim görmekte iken Macar ve Hırvat bürokratları ülkelerindeki Habsburg etkisinden kurtulmak amacıyla bir isyan başladı. Bu isyanı bastırmak için tüm kaleleri zapteden Avusturya İmparatoru I. Leopold birçok bürokratı cezalandırıp mallarına el koydu. Bu müdahaleler sırasında ölenlerin arasında Tökeli İmre'nin babası Istvan Tökeli de vardı. Bunun üzerine Tökeli İmre, Lehistan üzerinden kendisine ait topraklarının bulunduğu Erdel'e kaçtı.

Tökeli İmre

I. Leopold'ün müdahalesinden sonra bölgedeki tüm Macar orduları dağıtıldı ve bölgedeki Protestan papazlar köleliğe mahkum edildi. Leopold'ün işgalinden kaçabilen Macarlar ise Osmanlı Macaristanına ve Erdel'e sığındı. Buralara sığınan Macarlar, Habsburglara karşı savaşmak için Kuruc adını verdikleri bir askeri yapılanma kurdular. Tüm bunlar olurken Erdel'de eğitimini bitiren Tökeli İmre konsey tarafından Kuruc'un başına lider olarak seçildi. Ayrıca Tökeli İmre'ye Erdel içerisinde gönüllü kuvvet toplama yetkisi de verildi.

Kuruc Ordusu

İsyan ve Sonu

27 Kasım 1677'de tam gücüne ulaşan Kuruc ordusu yavaş yavaş Kuzey Macaristan'ın işgali için hazırlanıyorlardı. Esasında Fransızların yardımı dolayısıyla orduyu yönetmekte olan Mihaly Teleki, Tökeli İmre'nin varlığı nedeniyle arka planda kalmıştı. Tökeli İmre'nin Ağustos'ta Szendrö ve Murany kalelerini ele geçirmesi üzerine harekete geçen Teleki ve ordusu düşmanın yaklaştığını öğrenince geri çekildiler. Tüm bunlar süregelirken Tökeli İmre Slovak milislerin yardımıyla da bir çok toprağı ele geçirmişti. Lakin üzerlerine gönderilen orduya Tökeli İmre yenildi ve geri çekildi. Buna rağmen Tökeli İmre'nin ilerleyişi durmamış, üstüne Macarlar onu tek liderleri olarak görmeye başlamışlardı.

Tökeli İmre'nin bölgedeki Türklerden de aldıkları yardımlarla Habsburg ordularını yenmesi üzerine Sultan IV. Mehmed Tökeli İmre'yi Kuzey Macaristan'ın Kralı olarak tanıdı. Tökeli İmre'nin de başarıları üzerine Viyana Kuşatmasına çıkan Kara Mustafa Paşa yenildi. Bu yenilgiden sonra devamlı bir şekilde geriye çekilecek Türklerin desteğini kaybeden Tökeli İmre ele geçirdiği toprakları elinde tutması karşılığında İmparator'la barış yapmak istediğini söyledi, reddedildi. Presov'daki yenilgisinden sonra Osmanlı devletine kaçan ve orada Leopold ile yaptığı görüşmelerden ötürü tutuklanan Tökeli İmre, bütün destekçilerini de kaybetmişti.

Tökeli İmre'nin suçlu olmadığını anlayan Osmanlılar onu 1686'da serbest bıraktılar ve ikinci kez yenilgisinden sonra şüpheli olduğu gerekçesiyle 1690'a kadar tekrar tutukladılar. 1690'da kazandığı büyük zaferden ötürü Erdel prensliğine seçildi ve tekrardan resmen Osmanlı Prensi haline geldi. Lakin zaferin havası uzun sürmedi ve Erdel'i terk etmek zorunda kaldı. Bu süreçte Zenta Yenilgisine kadar altı yıl boyunca Osmanlı ordularında Habsburglara karşı savaştı. Karlofça Antlaşmasında Habsburglara teslim edilmesi istense de Sultan II. Mustafa bunu kabul etmedi ve Tökeli İmre'yi ailesi ile beraber Galata'ya yerleştirdi. 1705'te İzmit'te öldü.

II. Viyana Kuşatmasından önce Macaristan'ın Siyasi Haritası