[Duman]

Hristiyanlık dahil olmak üzere tek tanrılı monoteist dinlerin yayılmasının insanlığın gelişiminde doğal bir sürecin sonucu olduğunu düşünüyorum, dolayısıyla Julian 'Hristiyanlığı yıksaydı' bir başka tarihte bir başka 'din' ve o dinin bir başka 'elçisi' bu süreci tamamlar nitelikte yer edinebilirdi tarihte. Özellikle Roma'nın son dönemlerinde Roma pagan inancının yaygınlığı konusunda bilgi sahibi değilim, ancak bu dinlerin bahsettiğim doğal süreçten dolayı etkilerini Hristiyanlık olsa da olmasa da yitirdiğini düşünüyorum dolayısıyla "hristiyanlığın yayılması engellenseydi bugün Avrupa Jupiter'e Mars'a inanıyordu" demek bana biraz uçuk geliyor.

Hristiyanlığın Avrupa tarihine etkisi Roma döneminden biraz daha sonra, özellikle Şarlman dönemiyle başlar. Şarlman döneminden itibaren Avrupa'da ciddi bir şekilde hristiyanlık yayılmaya çalışılıyor ve bu durum hem politik hem de etnik haritaları etkiliyor. İlk olarak Saksonlar, sonrasında Baltık bölgesi, İskandinavlar... Hristiyanlığın olmadığı ve birinci paragrafta bahsetiğim Hristiyanlığın türevi bir dinin de yer edinmediği bir Avrupa'da özellikle bu coğrafyalar günümüzden çok daha farklı bir halde olabilirdi. Örneğin Şarlman'ın Saksonya seferi olmasaydı tarihteki "Almanya" kimliğinin oluşmayacağını ve Kuzey Almanya ile Güney Almanya'nın hem dini hem de etnik olarak birbirinden farklı yapılarda olacağını düşünüyorum.