[Kierkegaard]

Orta-Doğu'un geri kalmasının nedeninin Osmanlı Devleti olduğuna şüphe yok. Ancak bu durum hanedan tarafından böyle istendiği için gerçekleşmedi. Devlet'in kurumsal yapıları Roma ve Selçuklu mirası olduğundan çağın gereksinimlerine ayak uyduramadı. Sadece hakimiyeti altında olan yerler değil başkent dahil bizzat kendisi de geri kaldı. 16. ve 17. yüzyılda devlet neredeyse tamamen rüşvetle yönetiliyordu.

Sonuç olarak Batı medeniyetinin üstüne kurulduğu gibi kanlı ve sistematik bir sömürgecilikten bahsedemeyiz; daha çok kendisini de çürüten, insanın tabiatına dayanan, plansız bir sömürgecilik vardır. Bu ayrımı iyi yapmak lazım. Biz hiç bir zaman onlar kadar acımasız olmadık. Her ne kadar Batı karşısında mağlup olsalar da insani hasletlerini kaybetmedikleri için Atalarımla gurur duyuyorum.