[Duman]

Truva Savaşı Bronz Çağının sonlarında Akalarla Truvalılar arasında yaşandı. Tarihte Mikenlerle Hititler arasında gerçek savaşlar yaşanma ihtimali oldukça yüksek olsa da, Homeros'un İlyada eserinde anlatılan Truva Savaşı tarihi bir savaştan ziyade mitolojik bir hikaye konumundadır. Her şeye rağmen bu hikaye binlerce yıl boyunca dilden dile dolaşmış, tanrıların ve güçlü savaşçıların yer aldığı bu hikaye dönemin savaşlarına, dinlerine, geleneklerine ve yaklaşımlarına dair bilgi edinebilmemizi sağlamış, antik çağın derinliklerinden günümüze ulaşan en zengin kaynaklardan biri olmuştur.

Zeus'un Planı ve Altın Elma
Truva Savaşına dair ana bilgi kaynağımız milattan önce 8. yüzyıl civarlarında yazılan Homeros'un İlyada'sıdır. Yunanlar savaşın milattan önce 13. yüzyılda gerçekleştiğini tahmin etmekteydi. İlyada'nın öncesinde bu savaşa dair ağızdan ağıza aktarılan destanlara da bakıldığında Yunanların Truva Savaşı hakkında düşünceleri daha net anlaşılabilir.

Yunan mitolojisine göre Truva Savaşı Zeus'un artan insan nüfusunu azaltmak adına planladığı bir savaştır. Zeus babası Kronos'u devirerek Tanrılar Kralı olmuştur, Kronos da tıpkı Zeus gibi zamanında babası Oranos'u devirmiştir. Bu döngünün devam etmesinden ve bir gün devrilmekten korkan Zeus karısı Hera'ya pek sadık bir tanrı değildi dolayısıyla bir gün kendisini devirebilecek çok sayıda çocuğa sahipti. Hem dünyanın nüfusunu azaltmak hem de birgün kendisine tehdit oluşturabilecek tanrı oğullarını ortadan kaldırmak adına büyük bir savaşa ihtiyaç vardı.

Bu savaşı tetiklemesi için Zeus Peleus ve Thetis için bir evlilik töreni düzenler. Sorun çıkartmaya meyilli oluşuyla bilinen Eris bu törene davet edilmeyince törene üzerine "ΚΑΛΛΙΣΤΗΙ" (Kallistei: En Güzel Olana) yazılı bir altın elma yollar. Üç farklı tanrıça bu elmayı sahiplenir: Hera, Athena ve Afrodit. Tanrıçalar anlaşmazlığı çözmesi için Tanrılar Kralı Zeus'un karşısına gelirler, Zeus da vereceği bir karar neticesinde tanrıçaları gücendirmemek adına Truvalı Paris'i işaret eder ve onun karar vereceğini söyler.

Zeus altın elmayı Truva Prensi Paris'e götürmesi için Tanrıların Habercisi Hermes'e verir ve kendisinin vereceği kararı tanrıçaların kabul edeceğini söyler. Bunun üzerine üç tanrıçanın her biri seçilmek için Paris'e güçleri yettiğince vaatlerde bulunmaya başlar. Hera Paris'i tüm Asya'nın Kralı yapabileceğini söyler. Athena sonsuz bir bilgelik ve muharebelerde eşsiz bir yetenek vadeder. Afrodit ise dünyanın en güzel kadınının aşkını vadeder. Paris krallık veya bilgelik yerine aşkı seçer.

Dünyanın en güzel kadını Sparta Kralı Tyndareus'un kızlarından biri olan Helen'dir. Tyndareus kızını politik bir tercihle Menelaus ile evlendirir. Tyndareus'un ölümü sonrasında Helen Sparta Kraliçesi, Menelaus ise Sparta Kralı olur. Menelaus'un kardeşi Agamemnon da Helen'in kız kardeşi Clytemnestra ile evlenir. Paris bir elçi kılığına girerek Sparta'ya gelip Helen'i kaçırır. Menelaus ve Odysseus Truva'ya gelip diplomatik yollarla Helen'i geri almak isterler, ancak başaramazlar. Bunun üzerine Menelaus Agamemnon'dan yardım ister ve Agamemnon tüm Aka prenslerine savaşa hazırlanma çağrısında bulunur.

Menelaus'un evliliğinden sonra Odysseus Penelope ile evlenmiş, Telemachus isminde bir oğlu olmuştu. Savaştan kaçmak adına deli taklidi yapıp tüm zamanını toprağa tuz ekmekle harcayan Odysseus Palamedes tarafından önüne oğlu konduğunda duraksamış, rol yaptığı ortaya çıkınca savaşa katılmak zorunda kalmıştır. Odysseus ve Ajax Aşil'i bulmaya gittiklerinde Aşil'in annesi tarafından savaşa gitmemesi için kadın kılığına sokulduğunu görürler Aşil'in evine baskın yapıp bir borazanı üflediklerinde kaçmaktansa eline mızrak almaya çalışması Aşil'in kimliğini ortaya çıkartır. Bir diğer hikayeye göre ise Odysseus ve Ajax tüccar taklidi yaparlar ve Aşil'in giysi ve mücevher yerine silahlarla ilgilenmesinden durumu anlarlar.

Akaların Truva'ya varma girişimlerinin birincisi fırtına sebebiyle başarısız olur, fırtınadan 8 sene sonra bin gemiden daha geniş bir filoyla tekrar denerler. Akalar Truva'yı 9 yıl boyunca kuşatırlar, bu 9 yıla dair günümüze çok fazla kaynak ulaşmamıştır. Homeros'un İlyada'sı savaşın 10. yılı içerisindeki 52 günü anlatır.

İlyada
Apollo rahibi Chryses Agamemnon'un yanına gelerek kızı Chryseis'in kendisine teslim edilmesini ister. Agamemnon bunu reddedip Chryses'i aşağılar. Bunu gören Apollo Agamemnon'un ordusuna hastalık yayar. Chryseis'i teslim etmek zorunda kalan Agamemnon Aşil'in savaş ganimeti Briseis'i Aşil'den alır. Agamemnon'un bu hareketini kabul edilemez bulan Aşil Myrmidon askerleriyle birlikte savaşmama kararı alır.

Aşil'in yokluğunda Akalar ilk başlarda başarılar elde etmeye devam eder, bir sonuca ulaşamayan muharebelerden bıkan Menelaus Paris'i düelloya davet eder. Paris'in mızrağı Menelaus'un kalkanına isabet eder ve Menelaus'a çok zarar vermez, öte yandan Menelaus'un mızrağı Paris'in kalkanını delip neredeyse Paris'e isabet eder. Paniğe kapılan Paris Menelaos'un hamlesi üzerine dengesini kaybedip yere düşer. Menelaus Paris'i miğferinden tutarak yerde sürüklediğinde miğferin bağcığından dolayı nefes alamaz hale gelir. Afrodit müdahale ederek miğferin bağcıklarının çözülmesini sağlar, Paris miğferinden kurtularak kaçmayı başarır.

Aka kahramanlarından Diomedes Truva kahramanlarından Pandaros'u öldürüp Aeneas'ı yaralamayı başarır. Sonraki günlerde Truvalılar taarruza geçerek Akaları kamplarına geri çekilmeye zorlarlar. Zeus'un yardımıyla Aka kampını ele geçiren Truvalılar Aka gemilerini ateşe vermeye başlar. Daha önceleri savaşa geri dönmeye istekli olmayan Aşil, gemilerin ateşe verilmesi üzerine sadece kampı geri alması, Truva surlarına yaklaşmaması şartıyla zırhını Patroklus'a vermeyi kabul eder. Patroklus Truvalılara karşı edindiği başarılar sonrasında kendini kaybederek Truva surlarına kadar ilerler ve burada Hektor tarafından öldürülür.

Gözünü intikam hırsı bürüyen Aşil arkadaşı Patroklus'u öldürüp zırhını alan Hektor'u öldüreceğine yemin eder. Hephaistos tarafından dövülmüş yeni bir zırh kuşanan Aşil tüm muharebelerin ardından nihayet Hektorla karşılaşır. Hektor'u boğazına sapladığı mızrakla öldüren Aşil Hektor'u at arabasının arkasına bağlayıp elinde miğferini tutarak Aka kampına ilerler. Gece vakitlerinde Truva Kralı Priam Aşil'in yanına gelerek oğlu Hektor'un bedeninin kendisine teslim edilmesini ister, Aşil bunu kabul eder.

İlyada'dan Sonrası
Hektor'un ölümünden bir süre sonra Amazon Kraliçesi Penthesilea Truva'ya yardım etmeye gelir. Penthesilea Aşil tarafından öldürülür ve rivayete göre Aşil öldürdükten sonra Penthesilea'ya aşık olur. Çirkin bir asker olan Thersites Aşil'in aşkıyla alay edip Penthesilea'nın gözünü çıkarttığında Aşil Thersites'i öldürür, bunun üzerine Lesbos'ta Apollo, Artemis ve Leto'ya adaklar adayarak cinayet suçundan kurtulur.

Odysseus ve Aşil Lesbos'tayken Etiyopya Kralı Memnon Truva'ya yardıma gelir. Tıpkı Aşil gibi o da Hephaistos tarafından yapılan bir zırh giymektedir. Memnon babası Nestor'u korumaya çalışan Antilokhos'u öldürür. Memnon ardından Aşil tarafından öldürülür. Yeterince çocuklarının öldürüldüğünü düşünen Tanrılar artık Aşil'in ölme vaktinin geldiğine karar verir ve Aşil Apollo tarafından yönlendirilen Paris'in zehirli okuyla topuğundan vurularak hayatını kaybeder. 

Aşil'in ölümü üzerine zırhının en zeki savaşçıya verilmesine karar verilir. Hem Ajax hem de Odysseus zırh için talip olduklarında Agamemnon kararı Truvalı savaş tutsaklarına bırakıp kimin onlara daha çok zarar verdiğini söylemelerini ister. Bir başka hikayede zırhın kime verileceğine gizli usulle yapılan bir oylamayla karar verilir. Hikayenin tüm versiyonlarında zırh nihayetinde Odysseus'a verilir, çılgına dönen Ajax kendi askerlerine saldırmaya yeltendiğinde Athena koyunları Agamemnon ve Menelaus gibi görmesini sağlar. Ertesi gün Ajax intihar eder.

10 yıllık kuşatmanın ardından Odysseus savaşı bitirmek adına bir plan yapar. Plana göre ağaçtan devasa bir at inşa edilir, atın üstünde "Akalar bu hediyeyi Athena'ya bırakmıştır." yazılır. Atın içerisinde Odysseus liderliğinde bir grup asker saklanır, geri kalan askerler kamplarını yaktıktan sonra Tenedos'a geri dönerler. Truvalılar Akaların gittiğini gördüğünde savaşın sona erdiğini düşünerek atı şehrin içine taşır ve atı ne yapacaklarını tartışmaya başlarlar. Bir grup atın kayalıklardan aşağıya yuvarlanmasını, diğer grup atın yakılmasını, son grup ise Athena'ya ait olduğunu ve dokunulmaması gerektiğini söyler. Nihayetinde Truvalılar atı saklamaya karar verir.

Gece saatlerinde Akalar atın içerisinden çıkarak geri dönen orduları için Truva kapılarını açar. Aka Ordusu kutlama yapan sarhoş Truvalıları kılıçtan geçirir. Neoptolemus Kral Priam'ı öldürür. Akalar şehri yağmalayıp ateşe verirler. Apollo tarafından geleceği görme yetisiyle ödüllendirilmiş, ancak aynı zamanda söylediklerine hiçbir zaman inanılmamasıyla lanetlenmiş Kassandra Agamemnon'a verilir. Neoptolemus Hektor'un karısı Andromache'yi, Odysseus ise Priam'ın karısı Hekuba'yı alır.

Akalar Hektor'un oğlu Astyanax'ı kraliyet soyunu ortadan kaldırmak amacıyla Truva surlarından aşağıya atarlar. Tanrılar Akaların bu davranışlarını öfkeyle karşılar ve hiçbirinin evine dönememesine karar verirler. Küçük Ajax'ın gemisi tanrılar tarafından batırılır. Agamemnon evine dönmeyi başarır ancak kısa bir süre sonra Aegisthus tarafından öldürülür. Neoptolemus Odysseus ile birlikte Molosya topraklarını (Epirus) fethedip oraya yerleşir, bu sebeple Büyük İskender dahil olmak üzere Epirus Kralları soyunun Aşil'e dayandığını iddia etmiştir. Truvalılar arasında sağ kalanlardan Aeneas Aeneid destanına göre beraberindekilerle birlikte Roma şehrini kurmuştur.

Savaşın Tarihselliği
Truva Savaşının tarihselliği halen bir tartışma konusudur. Antik çağda Yunanlar savaşı tarihsel bir olay olarak kabul etseler de, Homeros'un bazı kısımları abarttığını düşünmüşlerdir. Örneğin eleştirel yaklaşımıyla bilinen Thucydides savaşın yaşandığını ancak Yunanların 1186 gemi göndermesinin imkanının olmadığını söylemiş, milattan sonra 100 senesinde Dio Chrysostom savaşın gerçek bir savaş olduğunu, ancak aslında Truvalılar tarafından kazanıldığını ve Yunanların bunu gizlemeye çalıştığını iddia etmiştir.

1870'lerde Batı dünyasında Truva savaşının hiçbir zaman yaşanmadığı ve hatta Truva diye bir kentin de olmadığı görüşü hakimdi. Heinrich Schliemann günümüzde Truva kentinin yerinde bulunan Hisarlık'ta kazı çalışmaları yapmıştır. Günümüzde tarihçilerin büyük bir kısmı tarihte Truva ismindeki bir şehre karşı savaşa girişildiği, ancak olayların Homeros'un anlattığı şekilde gerçekleşmediği konusunda hemfikirdir.