[Yabgu Khan]

Osman Gazi Kimdir?

Doğum Tarihi : 1258

Doğum Yeri : Söğüt

Babası : Ertuğrul Gazi

Annesi : Halime Hatun

Aşiret Reisi Olduğu Tarih : 1281

Tahta Çıktığı Tarih : 1299

Saltanatının Sonu : 1326

Tahttan Ayrılma Sebebi : Hastalık

Saltanat Süresi : 27 Yıl

Ölüm Tarihi : 1326

Ölüm Sebebi : Gut 

Öldüğü Yer : Bursa

Gömülü Olduğu Yer : Bursa

İSMİ

Osman Gazi ya da Osman Bey adıyla anılır. Babası, Oğuzların Bozok kolunun Kayı Boyu'ndan Ertuğrul Bey'dir. Kurduğu devlete adını veren I. Osman'ın bağlı olduğu Kayı Boyu'nun Anadolu'ya nasıl ve ne zaman geldiği konusunda olduğu gibi, Osman Bey'in adı da hala tartışmalıdır. Ataman veya Otman biçiminde de söylenen I. Osman'a, bazı kaynaklar Kara Osman Bey'de demektedir. 

KAYI BOYU

Kayı Boyu'nun, XII. yy'nin ilk yarısında, I. Alaeddin Keykubat döneminde, Maveraünnehir dolaylarından, Moğol istilası nedeniyle kaçarak Anadolyu'ya geldiği sanılır. Bir kynağa göre, Kayı Boyu, 1230'da Anadolu Selçuklu sultanı I. Alaeddin Keykubat ile Harzemşahlar arasında Erzincan yakınlarında meydana gelen Yassı Çimen Savaşı'nda Selçukluların yanında yer almıştır. Kayı boyunun başındaki Ertuğrul Bey'in 1281'de Söğüt'te ölümüne kadar yarım yüzyıl Kayı boyunun beyliğini yaptığı bilinir. Önce Ankara'ya, daha sonra da Eskişehir dolaylarına uç beyliği olarak yerleşen Kayı Boyu'nun başkenti Söğüt, Eskişehir - Bilecik arasındaydı.

İLK YILLARI

Osman Bey, 1258 yılında Söğüt'te doğmuştur. Yaşamının erken dönemine ait pek fazla güvenilir kaynak yoktur. Genellikle bu döneme ait edinilen bilgiler gelenekseldir ve en eskisi bile ölümünden yaklaşık 100 yıl sonra yazılmıştır. 1281 yılında 23 yaşında iken Ahi'lerden olan Şeyh Edebali'nin kızı Malhun Hatun ile evlendi. Bu evlilikten daha sonra Osmanlı Devleti'nin başına geçecek olan Orhan Gazi doğdu. 1281'de babası Ertuğrul Bey'in ölümü üzerine, Söğüt yöresine yerleşmiş bulunan Kayı Boyu'nun başına geçti.

Bir Osman Gazi Minyatürü

İLK SAVAŞ

I. Osman döneminin ilk savaşı 1284 yılında yapılan Ermeni Beli(Derbendi) Savaşı'dır. Ertuğrul Bey döneminden beri Kayı Boyu'nun Bileceik tekfuruyla dostluğu sürüyordu. Kayılar yaylaya çıkarken bazı eşyalarını Bilecik'e emanet bırakıyor, dönüşte geri alıyorlardı. Anlaşmaya göre bu işler silahsız ve kadınlar tarafından yapılır, buna karşılık da tekfura bazı hediyeler verilirdi.

Kayı Boyu'nun gidiş ve dönüşlerinde, İnegöl tekfuru saldırıda bulunarak zarar veriyordu; hatta bununla da yetinmeyerek çevre tekfurlarını Osman Bey'e karşı kışkırtıp Ermeni Beli denen bölgede I. Osman'a pusu kurdu. Bilecik tekfuru aracılığıyla bu durumdan haberi olan I. Osman 120 kadar süvarisi olmasına karşın savaşı kabul etti. Bu savaşta kardeşi Sarı Batı'nın oğlu Bay Hoca şehit oldu. Bunun üzerine öteki tekfurlar Osman Bey'e karşı birleştiler.  Başarılı bir hücumla düşman çemberini yaran Kayı ordusu düşmanı ölüleri ve yaralılarıyla baş başa bırakarak oradan kurtuldu. Başarılarından ötürü, Anadolu Selçuklu sultanı tarafından Söğüt, Osman Bey'e yurt olarak verildi ve Osman Bey, Eskişehir Sancağı'nın başına getirildi.

FETİHLER

I. Osman'ın ilk önemli başarısı Kolca(Kulaça) Hisar kalesine yaptığı baskınla kaleyi fethetmesidir. Bu kalenin fethi, İnegöl ve Karacahisar tekfurlarının birleşmesine yol açtı. Domaniç dolaylarında yapılan İkizce(Erice) Savaşı'nı I. Osman'ın kazanmasına karşın kardeşi Sarı Batı şehit oldu. Bu savaş sonrasında kendisine 'gazilik' ünvanı verildi. Bu başarısı üzerine Selçuklu sultanı, Kara Balaban Çavuş ile I. Osman'a bir ferman daha göndererek bütün vergilerden arındırıldığını bildirdi. Ayrıca tuğ, alem, altın kılıç, gümüş takımlı at ve yüz bin dirhem para gibi beylik alametlerini gönderdi. Bunun neticisinde Yarhisar ve Karacahisar tekfurları öncülüğünde I. Osman'a karşı yenideni ttifak yapıldı. I. Osman buna karşılık uzun bir kuşatmadan sonra Karacahisar kalesini fethetti. (1291) I. Osman bu olaylardan sonra yedi yıl kadar Bizans topraklarına akın yapmadığı gibi herhangi bir tekfurla da savaşmamıştır. Barış döneminden sonra ise Yarhisar ve Bilecik 1298 yılında fethedilmiştir. İnegöl tekfurunu cezalandırmak üzere komutanlarından Turgut Alp'i İnegöl'e gönderen Osman Bey, buranında fethedilmesini sağlamıştır. İnegöl'ün fethinden sonra Bilecik, beyliğe başkent yapıldı.

Domaniç Savaşı

BAĞIMSIZLIK

Bu sırada Anadolu'da Moğol baskısı artmış, zaman zaman İlhanlı veliahtları Anadolu'da ayaklanır olmuşlardı. İlhanlı Hükumdarı Gazan Mahmut Han, Anadolu Selçuklu Hükümdarı Sultan III. Alaeddin Keykubat'ı Konya'dan alarak İran'A götürdü. Bu durum Anadolu'da büyük bir boşluk yarattı. Selçuklu tahtının boş kalması üzerine devlet otoritesinin zayıflamasını fırsat bilen Anadolu Türk beyleri, daha da bağımsız hareket etmeye başladılar. Birçok Selçuklu devlet adamı, komutan, yıllarca Bizans ve tekfurlarıyla cihat ve gaza yapan I. Osman'ın hizmetine girdiler. Böylece daha da güçlenen I. Osman, Türkmen beylerinin de desteğiyle 1299 yılında bağımsızlığını ilan etti.

Osman Gazi'yi, Konuralp (solda) ve Akça Koca (sağda) ile gösteren bir gravür

MERKEZİ YÖNETİM
I. Osman, yönetimindeki toprakları beş bölgeye ayırdı. Bilecik'i kayınpederi Edebali'nin yöntemine vererek kendi ailesini buraya yerleştirdi. Sultanönü ve çevresini oğlu Orhan Bey'e, Eskişehir ve dolaylarını Gündüz Alp'e, İnegöl'ü Turgut Alp'e, Yarhisar'ı Hasan Alp'e, İnönü ve çevresini de Aykut Alp'e verdi. Osman'ın amcası Dündar Bey, Köprü Hisar kalesine yapılması tasarlanan saldırıya karşı çıktı. Toplanan savaş meclisindeki tartışma büyüyerek, I. Osman'ın amcasını okla öldürmesiyle sonuçlandı. 

KOYUNHİSAR SAVAŞI
Koyunhisar Savaşı Osmanlı Beyliği ve Bizans İmparatorluğu arasında yapılan tarihteki ilk silahlı çarpışmadır. Savaşı Osman Gazi yönetimindeki Osmanlı ordusu kazanmıştır. Koyunhisar Muharebesi diye tanımlanan savaş bugün Bursa ili Yenişehir ilçesine bağlı Koyunhisar ya da diğer adı ile Hamidiye köyünün bulunduğu ovada gerçekleşmiştir.

Başta Bursa valisi Atranos, Ketel ve Kite tekfurları Osman Bey'e karşı birleştiler. İmparator II. Andronikos Palaiologos da 2.000 kişilik çoğu paralı asker olan Alan'lardan oluşan bir merkezi ordu gücü gönderdi. Ancak bu birleşik Bizans ordusu, Osman Bey komutasındaki Osmanlı kuvvetleri tarafından, İzmit'in kuzeydoğusunda Koyunhisar (Baphaeon) denilen yerde ağır bir yenilgiye uğratıldı.

Bu savaş sırasında yenilen Bizanslı güçlerin çok fazla zayiata uğramadıkları ve birçok merkezi Bizans gücüne ait Alan asıllı paralı askerin dağınık şekilde İzmit'e döndüğü bildirilmektedir. Osmanlı gücünden ise Osman Bey'in yeğeni Aydoğdu Bey hayatını kaybetmiştir. Osman Gazi yeğeninin ölümüne çok üzülmüştür. Aydoğdu Bey'in kabri halen Koyunhisar beldesinin girişindedir.

BURSA KUŞATMASI
 I. Osman, Bursa ile igilenmeye başladı. Yapılan savaş toplantılarında Bursa'nın kuşatmayla alınamayacağı anlaşıldığından, çevresinde iki küçük yapılarak kuşatıldı. Bu kuşatma, Bursa'nın, iki kaleye konan küçük Osmanlı kuvvetleriyle fethine kadar on yıl sürdü. Bursa çevresindeki topraklar Osmanlıların eline geçtiği gibi Bursa'ya giriş çıkış ve yiyecek yardımına da engel olundu.

OSMAN GAZİ, YÖNETİMİ OĞLUNA BIRAKIYOR
Osman gazi bu sırada Orhan bey aracılığıyla Germiyanoğulları hizmetinde bulunan Çavdar aşiretinin bazı hareketlerini önledi. Orhan bey bu olaydan sonra Sakarya boylarına bir sefer yaptı. I. Osman'ın 1320'de gut hastalığının artmasından dolayı tüm devlet adamlarını ve komutanlarını toplyarak, askeri harekatlara oğlu Orhan Bey'i vekil olarak atadığını bildirdi. Ancak ölümüne kadar beyliğin başında gene kendisi bulundu, önemli kararlar gene kendisinden çıktı. I. Osman, Bizans'a karşı üç uç beyliği oltuşturdu. Karadeniz'e kadar olan bölgeyi Konur Alp'e, İzmit ve çevresini Akça Koca'ya, İznik ve çevresinin ele geçirilmesi ve ülkeyi genişletme görevini de Samsa Çavuş'a verdi.

BURSA'NIN FETHİ VE OSMAN GAZİ'NİN ÖLÜMÜ
I. Osman, Bursa üstüne yürürken ordunun başında bulunmak istiyordu; ancak hastalığı son derece arttığından, ordusunu Yenişehir ovasına toplayarak, Bursa'nın kuşatılması ve fethiyle oğlu Orhan Bey'i görevlendiridğini bildirdi. Orhan Bey'in emrine Köse Mihal, Turgut Alp, Şeyh Edebali, Şeyh Mahmut, Ahi Şemsettin ve Ali Hasan'ı verdi. Orhan Bey 1235'te Yenişehir'den ayrılarak önce Atranos, sonra da Bursa'yı fethetti. Hasta yatağında Bursa'nın fethini öğrenen I. Osman, hayata gözlerini yumdu (1326) Önce Söğüt'e defnedilen Osman, sonra vasiyetine uyularak Bursa'da Gümüşlü Kümbet'e gömüldü.

Hz. Osman'a mı yoksa Osman Gazi'ye mi ait olduğu tartışılan Topkapı Müzesi'nde sergilenen kılıç

BIRAKTIKLARI
Nice şehirler fethedip savaşlar kazanan, ganimetler alan Osman Gazi'nin ölümünden sonra ona ait hiç altını ve akçası bulunmamıştır, sadece bir sırtlak tekelesi (binevi elbise) bir yancığı (atın yanına asılan torba), bir tuzluğu, bir kaşıklığı, bir sokman çizmesi, birkaç atı, birkaç çift öküzü ve birkaç sürü koyunundan başka bir şeyi yoktur. İlk Osmanlı Parası 1324'de Osman Gazi tarafından bastırıldı. Bu para bakırdan oluşuyordu. Adı sikke idi.

Osman Gazi'nin Bursa'daki türbesi