[SatanistKesenKedi]

Attack: Ünitenin karşıdaki üniteye verebileceği hasarı belirleyen değer. Savaşlarda bütün bir kanadın/merkezin saldırı gücü toplanıp düşman kanada hasar olarak dönüşür. 
Defence: Ünitenin karşıdan alacağı hasarı azaltan değer. Karşı taraftan gelen hasarı kanadın/merkezin savunca gücü toplanıp düşmanın net hasarını azaltmakta kullanılır.
Morale: Orduların konumunu terk etmeyip savaşa devam edip etmeyeceğini belirleyen değerdir. Bir kanadın/merkezin morali askerlerinin sağladığı morallerin toplamıdır. Bir kanadın morali %25'in altına düşerse kaçmaya başlarlar. Her ölen dost asker hayatta kalan askerlere 3 moral hasarı vermektedir. Kaliteli askerler morali yüksek ama sayısı az olduğundan ordunun dağılmayıp bir arada durmasında önemli rol almaktadırlar. 

Bu üç değerden ve aşağıdaki ünite statları incelenince bütün değerlerin neredeyse biribirine denk olduğu ve melee aşamalarının çok daha kanlı geçmesindeki sebebi göreceksiniz. Düşük savunmalı ordular moral olarak çok hızlı çökme ihtimaline sahipken hasarı düşük ordular da rakibi kıramayıp savaşın gün olarak uzamasına neden olabilmektedir. Şahsi görüşüm defansı yüksek tutup savaşı olabildiğince uzatıp güçlü bir counter taktikle melee aşamasında rakip orduyu bir kaç günde kesin olarak yenecek bir taktiğin çalışmasını umut edecek bir ordu kurarım.

Ünite Statları ve üniteleri etkileyen değerlerin formülü.

Savaş İşleyişi

Savaşlar üç aşamadan oluşuyor bunlar Skirmish (taciz), Melee (çarpışma) ve Pursue (takip). Aşamalara göre bazı ünite tipleri diğer ünite tiplerinden daha iyi. Skirmish için okçu, atlı okçu, light infantry ve light cavalry iyi iken melee için Heavy infantry, Heavy Cavalry, Pikeman ve kısmen hafif süvariler iyi. Pursue kısmında ise özellikle light cavalry olmak üzere atlı üniteler dağılan grupları öldürmede çok iyi. Skirmish ve Melee'den birine özelleşememiş kanatlar özelleşmiş ordulara göre zorlanma ihtimali var çünkü skirmish aşamasında iyi iş çıkaran bir kanat çarpışma aşamalarının başında karşı kanadı dağıtıp melee'ye odaklanmış kanada destekte bulunup savaşta kar topu etkisi yaratabilir. Not olarak şunu da belirtmem lazım ordu kompozisyonu ve generallere göre taktik seçimleri farklı olacağından ötürü her kanadın aşamaları birbirinden farklı olma eğiliminde. Eğer savaş sırasında bir kanat çökerse ve o kanatın karşısındaki kanat takibi bırakırsa diğer kanatlara ''flanking'' bonusu ile atak ve moral hasarı verir bu bonusların oranı ise skirmish taktiği ise %30 melee için ise %90'dır. Genelde skirmish 10-15 gün arası sürüp melee aşamasına geçmektedir. Bazı taktikler melee aşamasından skirmish aşamasına dönülmeyi sağlayabilmektedir. 

Kültür

Kültürün ordu kompozisyonlarında etkisi büyüktür çünkü kültüre özel binalar ile kültüre özel profesyonel askerler çağırabilmekteyiz. Bu şekilde ordu kompozisyonumuzu şekillendirmemizde önemli bir rol almaktadır. Bu bonuslar herkesin ulaşabildiği profesyonel askerlerden genelde daha iyi olabilmektedir. Mesela İberyalı ve Macar kültürler hafif süvaride uzmanlaşırken cermen ve frank kültürler ağır süvari odaklı özelliklere erişim sağlamaktadır. Çoğu zaman kültürünüzün desteklediği binaları yapmak mantıklıyken, genişleyeceğiniz alan sizin kültürünüze karşı güçlü askerlere sahipse genel profesyonel askerlerden oluşan bir kompozisyon kurabilirsiniz örnek olarak İngiltere'siniz Genişleme alanınız ise İberya diyelim. Özel üniteleri sırası ile okçu ve hafif süvari. Okçu taktikleri hafif süvari taktiklerini yenmektedir bu yüzden İngiltere olarak okçu ağırlıklı bir ordu kurmak mantıklı olabilir ama Frank topraklarında genişlemeyi düşünürseniz ağır süvarileri yenen pikeman taktiklerine yoğunlaşmanız daha mantıklı olacaktır. Bu da genel profesyonel askerlerden pikeman veren retinuelerden oluşturmanız anlamına geliyor.  

Bunun dışında kültürün bir diğer etkisi ise belli kültürlerin kendilerine özel taktikleri olmasıdır. Örnek olarak Frank kültüründeki karakterler ağır süvarilerle iyi çalışan Crouched Lance taktiğini kullanabilirken, İskoç ve İtalyan kültürleri kendilerine özel olan pikeman odaklı taktikler kullanabilmektedir.

Teknoloji 

Teknoloji göz ardı edilen ama etkisi yüksek olabilen ölçütlerden biridir. Geliştirmelerinize göre üniteler defans, atak ve moral konusunda yüzdelik bonuslar kazanır. Her askerin çağrıldığı toprağın teknolojik bonuslarından yararlanmaktadır.

Arazi

Arazi şartlarının sağladığı bonuslar ikiye ayrılır biri savunana bonus sağlarken diğeri saldırana negatif etkiler sağlamaktır. Savunmanın pozitif bonus aldığı arazi koşulları çöl, tepeler ve orman tipleridir. Saldıranın negatif etkiler aldığı durumlar ise kıyı ve nehir geçişleridir. Nehir geçişlerini tutan bir dağda savunma yapan bir ordu çok ciddi savunma bonusları alırken düşmanın ordusunu etkisiz kılmaktadır. Dikkat edilmesi gereken iki şey ise hafif birliklerin elde ettiği savunma bonusları daha ağır olan askeri unsurlara göre daha yüksek bonuslar almasıdır. Bu durum skirmish aşamasındaki üniteleri daha etkili kılmaktadır. 

Kompozisyon

Oyunda kısaca taş kağıt makas sistemi var. Taş kağıt makas içerisinde bazı ünitelerin bir arada bulunması birbirleri ile uyumsuz taktiklerin çalışmasına neden olabilmektedir. Mesela archer taktikleri daha önce dediğim gibi light cavalrye karşı etkiliyken, light cavalrye karşı etkili olan taktiği kullandığımızda o taktik kendi ordumuzdaki light cavalryleri de etkisiz kılmaktadır. Skirmish aşaması içerisinde archer, light cavalryi yenerken light cavalry horse archerı yenmektedir. Horse archer ise okçuyu yenmektedir. Melee aşamasında ise birbirine karşıl etkili olan unsurlar bazı taktiklerde birlikte çalışabilmektedir. Genel geçer olarak heavy infantry pikemani pikeman ağır süvariyi ağır süvari ise ağır piyadeyi yenmektedir.

Taktik ve Komutanlar
Taktikler belli şartlar sağlandığında komutanlar tarafından seçilip savaşta uygulanan hamlelerdir. Aşağıdaki görsel iyi bir örnek olabilir. 



Yukarıdaki görselde Reckless Carge taktiğinin çalışabilmesi için aşamanın skirmish olması, savaşın 10. günü olması, komutanın wroth yada aggressive leader traitlerine sahip olması gerekiyor. Eğer bu özelliklere sahipse weight (taktiğin seçilme olasılığını belirleyen değer) 10 olarak gerçekleşme şansına sahiptir. Kötü bir taktik olduğu için taktiğin weight'ini artıran modifiers kısmında martial 7 ve sırası ile Atlı okçuların skirmish ünitelerinin içinde %30 olması, yakın dövüşçü ünitelerde heavy cavalrynin %10 olması ve yakın dövüşçüler içerisinde heavy infantry'nin %10 olması taktiğin seçilmesindeki paylarını 3 puan artırmakta. Efekt kısmındaki etkiler ise sadece kendi grubunuzdaki askeri unsurları etkilemektedir. Mesela Force back taktiği pikemanlari güçlü kılarken süvari ünitelerinin gücüne darbe vurmaktadır. Bu yüzden orduları kurarken birbirine ters grupları olabildiğince ayrı tutmaya çalışmalısınız.

Son olarak da affinity kısmı var. Bu kısım taş kağıt makas mevzusunun iyice ayyuka çıkaran olan kısımdır çünkü bazı taktikler bazı taktiklerle eşleştiğinde pozitif bonuslar almaktadır örnek olarak Stand Fast grubundaki taktiklerin çoğu Charge grubuna karşı %300 bonus almaktadır. Ordu kompozisyonlarının bir önemi de bu sebepten geliyor çünkü bazı taktik gruplarının -özellikle charge grubu taktikleri- gerçekleşmesi çok kolayken counterı olan taktikleri çalıştırması daha zor olabiliyor. 

İyi taktilerde ise genelde 8 12 ve 16/17'de modifier checkleri olmaktadır. Komutanları seçerken genelde 8,12 ve 17 sınırlarını hangilerinin aşıp aşmadığına dikkat edip ondan sonra traitleri inceleyerek orduların başına geçirmekte fayda var.  Komutanlarda tercih edilmesi gereken başlıca traitler bence Inspiring Leader (Inspiring Leader kadar olmasada defender da ikamesi bir trait), Patient, Zealous (Insprinig Leader ile kombolamak için yoksa pek bir etkisi yok), Brave, Genius, Quick, Shrewd traitleri denebilir. İkinci plandakiler ise Direct Leader/ Flanker, asker tipine göre bonus veren traitler ve araziye göre bonus veren traitler denebilir. Diğerleri ise genelde negatif etkiye sahip yada etkisi bir önceki saydıklarım kadar etkili olmayan traitler. 

Taktikleri yakından incelemek isterseniz: Combat Tactics ve Combat Sim

Rehberi özetleyecek olursak ordunuzu olabildiğince bir plana sadık kalacak bir şekilde düzenleyin örnek olarak skirmish phase için bir birliğe yoğunlaşırken melee için pikeman veya heavy cavalry arasında seçim yapmalısınız. Komutanlarda belli traitlerden kesinlikle uzak dururken bazılarını elde etmeye özen göstererek ordunuzun genel efektifliğini ciddi bir şekilde artırabilirsiniz. Askeri binaları kurarken ve retunielerinizi seçerken olabildiğince düşman, hedeflediğiniz ordu kompozisyonu ve kültürünüzü de göze alarak düzenlemenizi öneririm.