[Turgay]

Hort, gerçi konu tarih olunca hort da sayılmaz herhalde. Kendimce  düşüncelerimi yazayım ben de.

Sovyetler'in çöküş nedeni; iyiymiş gibi yapmak.

Bildiğimiz gibi Soğuk Savaş; ABD ve Sovyetler'in doğrudan savaşa girmeyerek rejimlerini dünyaya yayma mücadelesiydi. İyi yaptıkları işleri öne çıkartarak rejimlerinin propagandasını yapıyorlardı. İşi en iyi yapan, en iyi rejime sahibiz diyebiliyordu. Haliyle diğer devletlerin de, işi iyi yapanın rejimine kayacağını ön görüyorlardı. "Biz daha iyisini yapıyoruz" gösterileri giderek şova dönüştü. Öyle bir noktaya gelindi ki mesele işi iyi yapmaktan çıkıp, kötü yapılan işleri bile iyi yapmış gibi göstermeye geldi. Gidişat çürümeye doğruydu. Tabi ABD nispeten özgürlüklerin olduğu bir ülke. Protestolar (Vietnam protestoları, Woodstock, çiçek çocuklar vs.) ile çürümeyi erken fark etti. Paranoyalarla dolu McChartyciliği bir kenara bırakıp, özeleştirilerini yapıp, hayallerden uzak politikalarla zor da olsa geri dönebildiler. Üstelik hür teşebbüsün tavanda olduğu bir ülke olduğu için ekonomisi de fazla etkilenmedi. Esas sıkıntı Sovyetlerdeydi, totaliter rejim yüzünden onlar bu durumu hiç fark edemediler ve berbat yaptıkları işleri iyi göstermek zamanla bir devlet refleksine dönüştü.

Devletin; iş yapmak yerine, yapılmayan işleri kitabına uydurmakla mesai harcamasının örnekleri saymakla bitmez, ancak dehşet verici iki örnekle söylediklerimi pekiştireyim.

Rostov'da; geneli çocuklardan oluşan, detaylarına giremeyeceğim işkencelerle, birbirine benzeyen cinayetler işlendi, kısacası bir seri katil. Ancak; böyle bir şey olamazdı, seri katiller yalnızca ABD'de görülürdü. Seri katiller; kapitalist batının ahlaksızlığının ürünüydü. Hızlıca katilin peşine düşüldü. Çok hızlı bir şekilde katil bulundu, itiraf alındı ve ensesinden bir kurşunla infaz edildi. Sovyet güvenlik güçleri, çok hızlı ve kesin sonuç veren mükemmel bir iş çıkartmıştı. Yalnızca ufak bir sorun vardı, infaz ettikleri kişi katil değildi. İşin kalitesinin, niteliğinin, hatta yapılmasının bile önemi yok; tek önemli olan mükemmel yapılmıştır diye raporlanıp şovunu yapmak. Tabi bu şov, gerçek katil Çikatilo'nun üstündeki şüpheli bakışların kalkmasına sebep oluyor. Yetmezmiş gibi; çocuklarının başına bir şey geleceğinden endişe ederek, diken üstünde çocuklarının başında gardiyan gibi bekleyen ebeveynler de çocukları biraz serbest bırakmaya başlıyor, nasılsa katil yakalandı ve artık rahatlar. Maalesef bu şovun faturası cani avcının daha vahşice saldırabilmesi için av sahasının temizlenmesine sebep oldu.

Bundan daha dehşet verici devlet sorumsuzluğu olabilir mi? Konumuz Sovyetlerse cevap evet. Nükleer santral inşaatı hızlandırılıyor, 4. bölümü Aralık ayına yetişsin de yıllık raporumuz sağlam olsun deniliyor. Bu kadar hızlı yetiştiremezsiniz diyen batılılara da ders vermiş olunacak. Sonuçta santral hiç beklenmedik bir hızla mükemmel bir şekilde hizmete giriyor. Tüm duvar kalınlıkları istenilen ölçülerde, tüm kriterleri karşılanmış, A kalite beton. Tabi; kağıt üstünde, raporlarda. İşi yapmaktansa şov yapmak dedim ya, iş yetişsin diye palas pandıras çalışmalar yapılıyor. Raporlara A kalite beton geçiriliyor ancak B kalite beton gidiyor, kalınlıkları ise istenilen ölçülerde değil ancak raporlara daha kalın geçiriliyor. Tabi müteahhitler boş durur mu, madem projenin başındakiler rakamlarla oynadı, ne götürsek bizden sorulmaz diyerek kara borsadan betonların bir kısmı da satıldı. Neredeyse oturulur raporu tartışılacak binaya nükleer santral yapıldı. Politbüro için sonuç; mükemmel, batıya ders verildi, tüm dünya Sovyetler'in gücünü gördü. Gerçek sonuç; Çernobil. Düşünün, koca coğrafyayı haritan silebilecek bir işte bile çalışma ciddiyeti kalmamış. Sovyetler iyi desinler de gerekirse tüm memleket haritadan silinsin.

Mesele rejim meselesi de değil esasında, üç kuruşluk hesaplarla vatandaşlarının canını hiçe sayacak yöneticilerin olduğu, hesap soranın ise olmadığı her yerde yaşanır bunlar. Kimileri şovu için santral patlatır; kimileri koca bir bölgeyi üç kuruşluk çay geliri azalmasın diye kanser yapar.

Spoiler

İş yapmayı bırakıp da yapılmayan işleri mükemmel gibi gösteren bu rejimde hür teşebbüsten eser de yok, devletçi ekonomi. Tabi sonuç; ekonomik çöküş, glasnost, duvarın yıkılması. Ambalajı ne kadar iyi olursa olsun, çürük ürün çöpe gider. Ne kadar iyi paketlerseniz paketleyin; çürük, muhakkak kokusunu dışarı verir.

Ders: Rakamlarla oynayarak enflasyonu düşük gösterince, ekonomi düzelmiyor. Büyük devlet; dünya gücü, dünya lideri, uçuyoruz, ekonomi çok iyi vs. masallarını halka yutturmakla olunmuyor. Güçlü ve ayakta kalan devletler/rejimler; şeffaf, öz eleştirisini yapabilen ve gerçekçi politikalar üreten devletler/rejimlerdir.