[Turgay]

Konu; vergi topluyor demek ki sömürgeci devlet, durumuna kadar gelmiş. Vergi toplayan devlete sömürgeci devlet demeyiz, devlet deriz. Başına sömürgeci gibi bir sıfat geliyorsa, tersi de olması lazım, sömürgeci olmayanlar gibi. Tarihte; sömürge devleti ifadesi geçiyorsa bunu, coğrafi keşifler sonrasında kolonicilik faaliyetinde bulunan devletler için kullanırlar. Emperyal devletlerden farkı nedir, ikisi de yayılmacı ve gittiği yerlerdeki kaynakları sömürüyor, derseniz önemli bir ayrım var. Koloniciler, gittikleri yerlerde teknolojik silah üstünlükleriyle egemen olurlar. Bölgenin yerel halkı, ulaşılacak mal ile aralarında sadece bir engeldir. Bu sebeple sistematik bir şekilde katledilirler. En azından sanayi devrimine kadar bu şekilde ilerliyor. Sanayi devrimi ile birlikte iş gücü de önem kazanıyor, Amerika kıtasında sömürülecek insan (daha doğrusu meta olarak iş gücü) bırakmadıklarından Afrika'ya yöneliyorlar ki o başka bir konu. Emperyal devletler ise büyük ordularıyla egemen olurlar. Büyük ordularını besleyebilmek için (asker, tahıl, vergi, büyük kuvvetlere yetecek düzeyde teçhizat üretimi) yerel halka mümkün olduğunca dokunmazlar. Onlara kültürlerini empoze ederek kullanmaya çalışırlar, hatta ülke yönetiminde üst mertebelere bile yükseltebilirler. Koloniciler için çok az bir kuvvet bile egemenlik için yeterlidir. Bu sebeple egemenlik sahalarındaki yerel halkları, yönetimde söz sahibi olmaları bir tarafa insan olarak bile görmezler.

Osmanlı sömürgeci miydi, tabi ki hayır. Net şekilde emperyal bir devlet, hatta son temsilcilerinden ancak sömürgeci dediğimiz kolonicilerden değil. Bu gerçekle kimisi övünür, kimisi dövünür ama kimse bunu tartışmaz. Acemoğlu; acaba sömürgeci derken emperyali mi kastetti dersek, görüyoruz ki Osmanlı'yı, İspanyol koloniciliğiyle eşitliyor. Yuvarlaklığı bile tartışılan şu dünyada, kimsenin tartışmadığı az sayıdaki gerçekten birini bile ıskalayarak, yanlış bir bilgi üzerine kitap yazan adam ya ahmaktır ya da dünya görüşünün gölgesinde, tarihi gerçekleri eğip bükerek operasyon yapmaktadır. Her iki durumda da Acemoğlu'nu ait olduğu yere, yani çöpe atıyoruz.

Geriye tartışabileceğimiz tek bir soru kalıyor; Arabistan'ın geri kalmasının tek sebebi Osmanlı mıdır?

Bunun için Osmanlı öncesi ve sonrasına biraz bakalım.

İsa'nın doğumu malum, milat. Hristiyanlığın Avrupa'da yayılması 4. yüzyıl. Kaldı ki tamamlanması için daha 7 yüzyıl var. İslam, peygamberine 40 yaşında geliyor ve daha peygamber ölmeden, 10 yıl sürmeden Arabistan müslüman oluyor. Hiç mi kültürünüz yok, hiç mi oturmuş bir yapınız, sisteminiz yok; şunu da değiştiremeyiz diyerek itiraz edeceğiniz bir geleneğiniz yok? Mansa Musa gibi altın saçarak Arabistan'da dolaşsam; bu kadar kısa sürede, bu kadar insana erişemem.

Müslüman Türkler'in Orta Doğuya gelişleri 1050 civarı. Göçebelikten yeni sayılabilecek bir zamanda çıkılmış. Yazı yok, şehir idaresi yok, bürokrasi yok, şehir kanunları, hukuku, yasaları yok, kısacası şehirleşmenin esamesi okunmuyor. Olması gereken; kısa süre içinde asimile olmaları. Gerçekleşen; 1055 ile başlayan ve neredeyse günümüze kadar süren bir Türk hakimiyeti.

Osmanlı sonrasına bakacak olursak yine idaresini eline alamayan Araplar'ı görmekteyiz. Bağımsız olduktan sonra da tüm siyasi yapı pamuk ipliğine bağlı. Bir kaç sosyal medya paylaşımıyla bile koca coğrafyanın siyaseti allak bullak olabiliyor; Arap Baharı. Çok az şanslı devletin sahip olduğu, değerli yer altı kaynaklarına sahip olmalarına rağmen diplomatik değerleri neredeyse yok. Filistin ortada, kaçışan göçmenler ortada.

Petrolün kullanımda olmadığı bir dönem olduğunu çok gerek duymasam da belirteyim. Ne değerli cevherleri, ne kürk hayvanları var. Kesip kereste olacak doğru düzgün ağaç bile yok. Petrol kenara konulduğunda sömürülecek bir şey olmadığı da ortada. "Batı; madem günah çıkartıyor, Türkler de işin içine dahil olsun" zihniyeti; siyasal islamın pompalaması ile yükselen "Arap üstünlüğü" zihniyetiyle birleşince bu tartışmalar maalesef ciddi ciddi yapılabiliyor. Kusura bakmayın da ortada ne baskılamayla geri bırakabilecek bir kültür var ne de sömürülecek bir Arabistan. Olduğunda da bize yedirmediler zaten; Kerkük'ü Musul'u, Türkmen şehirlerini bile bırakmadılar.