[Duman]

LATİN SAVAŞI

(MÖ 340-338)

Milattan önce 498 senesinde yapılan ilk Roma - Latin savaşları sonucunda Romalılarla Latinlerin birbirine denk sayılacağı, bu ülkeler arasında barışın hüküm süreceği ve bu ülkelerin asla birbirlerinin düşmanlarına yardım etmeyeceği veya geçiş vermeyeceği konusunda anlaşmalar yapılmıştı. Bu antlaşmanın maddelerinden bir tanesi de Roma ve Latinlerin birlikte girdiği muharebelerde savaş ganimetlerinin eşit dağıtılmasına yönelikti. 

Zaman geçtikçe Latinler bu antlaşmanın Romalılar tarafından uygulanış biçiminden rahatsızlık duymaya başladılar ve kendilerine Roma'nın dengi olarak değil, Roma'nın vassalı gibi bir muamele yapıldığını düşünmeye başladılar. Yıllar süren bu ortaklık esnasında Latin Birliği Roma'nın savaşlarında Roma ordusunun yaklaşık yarısı kadar bir takviye yapıyordu. Birlikte yapılan savaşlar sonrasında Roma ordusu ve Latin ordusu birbirine çok benzer bir hale gelmişti.

Milattan önce 343 senesinde başlayan Birinci Samnit Savaşı'nda Latinler Roma'nın yanında savaşa katıldı. Romalılar savaşın ilk döneminde büyük başarılar kazandılar ancak MÖ 342 senesinde Roma ordusu içerisinde bir isyan meydana geldi. Bu isyanı fırsat bilen Latinler kendilerinin Roma'nın vassalı olmadığını kanıtlamak üzere bağımsız hareket etmek istediler ve Paelignianlara saldırdılar. Bu esnada Roma'nın zayıflığını Volscialılar da fırsat olarak görmüş, Setia ve Norba isminde iki Roma kolonisine saldırı düzenlemişti.

Romalılar ordularını ikiye bölmek zorunda kalmıştı. Konsül Plautius Volscialılara doğru ilerledi ancak merkezleri olan Antium şehrini ele geçiremedi. Bu esnada diğer Konsül Mamercus ordusunu Samnium'a sürüp Samnitlerle barış antlaşması yaptı. Barış antlaşmasında Romalılar Samnitlerin Sidicinelere doğru ilerlemesine ses çıkartmayacağını taahhüt ediyordu. Birinci Samnit Savaşı Samnitlerin Sidinicilere saldırması ve Sidinicilerin Campania'dan, Campania'nın da Roma'dan yardım istemesi sonucu patlak vermişti, tüm bu yaşananlar sonrası Birinci Samnit Savaşı tüm anlamını yitirmişti. 

Artık Latin Birliği'nin savaşa hazırlandığı barizdi ve Senato Latin Birliği'nden 10 şefin Senato'ya çağırılıp Latinlerin taleplerini sordu. Latinler Roma ile eşit olmak istediklerini beyan ettiler ve bu kapsamda Roma Senato'sundaki senatörlerin yarısının ve 2 Konsülden 1'inin Latinler tarafından atanmasını talep ettiler. Bu talep Roma tarafından reddedildi ve savaş başladı. Savaşa Roma'lıların Birinci Samnit Savaşı'nda savunduğu Campanialılar Latinlerin yanında girmişti.

Milattan önce 340 senesinde Roma ordusu Decius Mus ve Manlius Torquatus isminde 2 Konsül tarafından yönetiliyordu ve tabi ki yanlarında bu sefer Latin müttefikleri yoktu. Roma ordusu Campania'ya doğru ilerleyebilecekleri 2 potansiyel yoldan uzun olanı kullanarak ilerlemeye başladı. Romalılar nihayetinde Capua'ya ulaştı. 

Vesuvius dağının eteklerinde Roma ve Latin ordusu karşılaştı. Ordular o kadar uzun süre birlikte savaşmıştı ki giyiniş biçimlerinden savaş stillerine kadar tamamen birbirlerini andırıyorlardı. Tarihçi Livy bu muharebede savaşa Roma'nın yanında katılan Samnitlerle Latinlerin yanında katılan Campanialılara dair bilgi pek vermez. Savaşa dair bilinen en meşhur olay Konsül Decius Mus'un kendisini feda etmesidir, öte yandan savaşı kazandıran asıl kişi Konsül Torquatus'tur. 

Campania'da yenilgiye uğrayan Latinler çko büyük toprak kaybettiler. Bu yeni ele geçirilen topraklar Roma'daki halk kesimine dağıtıldı. Latin devletleri arasında sadece Lavinium şehri bu şekilde cezalandırılmamıştı çünkü Roma'ya karşı asker göndermeyi reddetmişlerdi.

Milattan önce 339 senesinde savaş Roma şehrine yaklaşmaya başladı. Latin devletleri toprak kaybını kabul etmektense sonuna kadar savaşmak istiyordu. Bu devletler kendilerine üs olarak Pedum isminde küçük bir şehri kullanıyordu ve bu şehir Roma'ya oldukça yakındı. Tibur, Praeneste, Lanuvium ve Velitrae ismindeki Latin şehirleri bölgeye çok sayıda asker gönderince Konsül Mamercinus Pedum şehrini ele geçiremedi.

Milattan önce 338 senesinde Roma'nın savaştaki odak noktası Pedum şehrinin ele geçirilmesiydi. Öte yandan Latinler artık açık arazide savaş kaldıramayacaklarını anlamışlardı ve tamamen şehirlerinin savunmasına odaklanmaya karar verdiler. Romalılar Pedum'a tekrar ordu gönderdiğinde Tibur ve Praeneste Latin devletlerinin orduları Pedum'u savunmak için Pedum'a ilerlemeye başladılar. Bu esnada Aricia, Lanuvium ve Velitrae şehir devletlerinden oluşan ikinci bir Latin ordusu güneye inip Volscialılarla ordularını birleştirdi.

Bunun üzerine Romalılar da ordularını ikiye bölmek zorunda kaldılar. Konsül Maenius güneye ilreleyip Astura savaşında birleşik Latin-Volscia ordusunu yenilgiye uğrattı ve Volscialıların başkenti Antium şehrini ele geçirdi. Konsül Camillus Pedum şehrine doğru ilerleyip Tibur ve Praeneste şehir devletlerinden gelen orduyu yenilgiye uğrattı. 

Bu iki zaferin ardından Roma ordusu Latium bölgesine inip tüm Latin şehirlerini teker teker ele geçirdiler. Latin Birliği yıkılmış oldu ve Latin şehirleri sahip oldukları birçok hakkı kaybetti. Pedum, Lanuvium, Nomentum ve Aricia şehirlerinde yaşayanlara Roma vatandaşlığı verildi. Volscialıların başkenti Antium şehrinin de kolonileştirilmesi üzerine bölgeye Romalı koloniciler gönderildi.

Velitrae, Tibur ve Praeneste şehirleri çok büyük bir şekilde cezalandırıldılar. Tibur ve Praeneste tüm topraklarını kaybederken Velitrae şehrinin surları yıkıldı ve senatosu Tibur'un batı bölgesine sürüldü. Haritadan silinen şehirleri tekrardan kurmak üzere bölgeye Romalı kolonistler gönderildi.