[cemal]

İlber Ortaylı/Türklerin Tarihi kitabından

1800'lü yıllardan günümüze Avrupa'daki milliyetçilik tartışmalarını da göz önüne alırsak ''Türklük şuuru'' nedir ?


Türklük bir şuur olarak ortaya çıkmıştır.Yani Osmanlılık ve İslamlık değil, ön planda Türklük vardır.1800'lü yıllar,bir milletin kimliğinin önemli bir kısmının tesbit edildiği bir devirdir.Fakat Türk kimlik ve şuurunu yerleştiren olaylar,şüphesiz ki böyle münevverlerin faaliyetleri,tarih ve dil kitapları değildir sadece.Herkesin bildiği gibi Balkan muharebeleridir,Çanakkale savaşlarıdır,Yemen'dir,Galiçya'dır,Kafkasya'dır.Yani her ailenin şehit verdiği,cemiyetin altüst olduğu,hakikaten toz dumanın ortalığı kapladığı söz konusu dönemlerde, vatan savunması denilen olayların etrafında insanların milli kimliği oluşur.Bu çok önemli bir keyfiyettir.Peki bu hususun Avrupa'ya girerken ne önemi var ?

Dünyanın her ülkesinde milliyetçiliğin, milli kimliği ortaya çıkışı ve kabul edilişi kendine özgü şartlarla,gelişmelerle olur.Fransız'ın milli kimliği doğrudan doğruya Fransa Krallığı,Fransız Birliği,Fransız İhtilali gibi olaylara bağlıdır.İtalyan'ınki (irredantizm) birleşmedir.Türk'ün milli kimliği ise imparatorluğun parçalanması sırasındaki kan,barut,ateş,ter ve gözyaşıdır.Yani kaç asırdır oturduğu Rumeli'nin köylerinden birkaç günün içerisinde sökülüp atılması, perişan olması,yollarda ölmesi,mahvolmasıdır.Kuşkusuz Balkan Muharebesi feci bir olaydır.Biz söz konusu savaşı kitaplardan şöyle bir okuyup geçiyoruz.Ama aslında sonuçları itibariyle tarihteki etkisi çok daha derindir.Öyle ki daha önce de belirttiğim gibi Balkan savaşlarıyla Türkiye sadece imparatorluğunu değil,anavatanın önemli bir parçasını kaybediyor.Bu çok önemli bir olay! Sorsak kim bilir kaç kişinin anasının,babasının,dedesinin ya da büyük dedesinin mezarları bugünkü Bulgaristan'da,Makedonya'da yahut Yunanistan'dadır.

O devrin yazılı malzeme ve fotoğraflarına bakın;Balkan savaşlarında bir kalabalığın çamura bata çıka geldiğini görürsünüz.Orada bir kız çocuğu,12-13 yaşlarında,üstünde bir hırka bile yok;1912-1913 kışında kaçıyor.Bir yerlerden Bulgar ordusu,Yunan ordusu geliyor,insanlar kaçıyor.Yunanların Selanik'e girdikleri an ilk yaptıkları iş Yahudi mahallesine saldırmak oldu.Bunu Rena Molho başta olmak üzere bölgenin Yahudi tarihçileri yazar.

Selanik ağırlıklı bir Yahudi şehriydi.Buradan katliamdan dolayı Yahudiler de Müslümanlarla kaçıyor ve İstanbul,İzmir,Edirne söz konusu göçmenlerle doluyor.Bugün en büyük Yahudi şehri New York... O zaman 15.yüzyıldan sonra Osmanlı şehirleri o görevi görmüş;yani İspanya ve İtalya'dan kovulan Yahudiler Selanik,İzmir ve İstanbula gelmişler ve yerleştikleri en büyük şehir ise Selanik olmuş.

Türk kimliğini meydana getiren unsurlar nelerdir ?

Türk kimliği ve şuuru;tarih kitabı okutarak,tarihi piyes seyrederek,tarihi film çekerek veya şiirle,müzikle oluşmuş değildir.Doğrudan doğruya kan,ateş ve kavga ile oluşmuş.Bu nedenle Türk kimliğine sahip olan adam,Xenophobia(yabancı düşmanı) olmuştur;ister kabul edin ister etmeyin ama bu böyledir.Xenophobia böyle dramatik bir tarihin sonucudur halk nezdinde bunun düzelmesi çok zaman alabilir,dahası bunun aksine durumlar tezahür ettiği takdirde toplumda bu duygu devam edecektir.