[basileus]

Osmanlı'nın "makus talihi"nden Fatih Sultan Mehmet, Şehzade Mustafa gibi kişilikler sayesinde kurtulabileceği düşüncesi 2010'larda Muhteşem Yüzyıl etkisiyle başlayan ve Murat Bardakçı gibi kişilerin tarih temalı popüler TV programlarıyla beslenen "tarih kurguculuğu" sonrasında ayyuka çıkmıştı, bu soru da bana bu alternatif gerçekçilik arayışlarını hatırlattı, not düşmek istedim.

Hayal gücü ve tasavvur tanımayarak insanların tarih üzerine konuşma, geçmiş üzerinde pek de zararlı olmayan oynamalar ve çiziktirmeler yapma hevesini kursaklarda bırakan, tarihteki olayların bugüne bakılarak yorumlanamayacağı şeklindeki mengeneyi açarsak epey "eğlenceli" çıkarımlar yapmak mümkün. "Yıkım"dan kurtulma ihtimalini tamamen devre dışı bırakmamız gerektiğini, hatta 1922'ye kadar ertelenen/geciktirilen bu olayı çok daha erkene çekmeyi düşünebileceğimizi tahmin ediyorum. İstanbul'dan sonra Roma'nın elden çıkması Batı'da infial yaratırdı. İstanbul mezhepsel farklılık ve ondan da önemlisi bir yarımadaya sıkışmış olmasının getirdiği açmaz sonucunda, fazla tepki gösterme imkanları oluşmadan düşmüştü. 1453'ten sonra birleşik bir Haçlı ordusunun bu fethin öcünü almak için harekete geçtiğini bilmiyorum, bilenler yazabilir. Mukadder olan, yaklaştıkça yaklaşan bir hadiseydi İstanbul'un fethi; zaten İstanbul'u 1204'te fethederek Bizans devletinin bir türlü çökmek bilmeyen, Türklere, Araplara, Slavlara yüzyıllarca direnecek biçimde tazelenme, şekillenme, doğrulma imkanı bulmuş omurgasını kıranlar da 1453'te yardıma gelmesi beklenen ülkelerdi. Venedik ve Ceneviz, Bizans'ın ölüsünü yiyerek Anadolu coğrafyasına yerleşmişti, diğer Katolik krallıklar da bu leşçiler arasındaydı.

Ancak Roma, 1054'teki ayrışmadan sonra ancak hısım güçlerin merkezine dönüşen, düşman toprağı içinde kalmış bir karakol olan Bizans'ın aksine, gücünün zirvesindeki Papalık'ın ve onun maddi-manevi otoritesinin merkezi. Osmanlılar bu şehri almaya yeltendiklerinde dahi bir koalisyon kurulacağını düşünmek zor değil. HRE, Fransa, Polonya, Macaristan, Venedik ve daha irili ufaklı pek çok devlet hizaya girecek, çok cepheli bir savaş başlayacaktı. İlber Ortaylı'nın "Rönesans hükümdarı" benzeri sözlerle övdüğü FSM'nin askeri kariyerinin çok da parlak olmadığını bilmek; İskender Bey ve Vlad Tepeş karşısında bozguna uğradığını, Macar Krallığı ile baş edemediğini hatırlamak bu savaşın gidişatının ne olacağına dair biraz fikir verebilir. Tüm ittifak ordularının bozulduğunu, Roma'nın ele geçirildiğini varsayalım. Sonra? Alplerden yukarıya nasıl çıkılacak? İsyancı halkla nasıl baş edilecek? Savaşın 1683-1699 arasındaki Büyük Türk Savaşlarına döneceğine kesin gözüyle bakıyorum ben. Bu da devletin erkenden yıpranması, kaynaklarını tüketmesi demek. Alın(a)maması iyi olmuştur belki de.