[Duman]

Antigonus Monoftalmus Büyük İskender'in Diadokh adı verilen mirasçılarından birisidir. Milattan önce 323 senesinde ansızın hayatını kaybeden Büyük İskender arkasında Yunanistan'dan Hindistan topraklarına kadar uzanan bir imparatorluk bırakmıştı. Bu imparatorluk zaman içerisinde en sadık generalleri tarafından bölüşüldü: Ptolemayos ve onun soyundan gelenler Mısır'a hükmetti, Selevkos Nikator ve ailesi Doğu ve Suriye topraklarını ele geçirdi ve son olarak Antigonus'un soyundan gelenlere Makedonya ve Yunanistan kaldı. Her ne kadar işlerin vardığı yer bu şekilde olsa da, Diadokh Savaşlarının başlangıcında toprakların paylaşımı bu şekilde değildi.

Büyük İskender'in fetihleri öncesinde Makedonya

İskender'in Generali
Antigonus hem Büyük İskender hem de babası 2. Filip döneminde hizmet etmiş Makedonyalı bir generaldi. Filip'in koruması Pausanias tarafından öldürülmesinin ardından İskender babasının rüyasını takip edip Anadolu'ya geçerek 3. Darius ile yüzleşmeye ve Ahameniş İmparatorluğu'nu fethetmeye karar verdi. İskender'in seferi esnasında Antigonus 60 yaşındaydı.

Hellespont'u geçmesinin ardından birliklerini kuzeye yönlendiren İskender Homeros'un Truva Savaşı kahramanlarına hürmetlerini sundu. Ardından güneye hareket ederek MÖ 334 senesinde Granicus Muharebesinde Persleri yenilgiye uğrattı. 3. Darius'u İssus Muharebesinde yenilgiye uğratmadan evvel Antigonus'u beraberinde 1500 Makedon askeriyle birlikte Frigya (Batı Anadolu) Satrapı olarak atadı. İskender'in seferinin geri kalanında Antigonus Frigya'da kalacaktı.

Frigya Satrapı olarak Antigonus'un en önemli sorumluluğu İskender'in ordusu için erzak ve ikmal hatlarını korumaktı. İskender ve ordusu doğuya ilerledikten sonra Persler kaybettikleri toprakları geri almak için taarruza geçtiler ve Antigonus 3 farklı muharebede elindeki az sayıda askerle Persleri yenilgiye uğrattı. Bu muharebelerden biri Darius'a sadık Yunan paralı asker Memnon'a karşıydı.

İskender yüzüğünü Perdikkas'a verirken

Milattan önce 323 senesinde İskender Babil'de hayatını kaybetti. Ölümünden hemen önce mühürlü yüzüğünü Perdikkas'a vermesi bazılarınca onu varisi olarak göstermesi şeklinde yorumlandı. Perdikkas imparatorluğun geleceğini konuşmak üzere derhal önde gelen generalleri topladı. Piyadelerin lideri Meleager (en azından kendi kafasında) 2 numaralı adamdı - ta ki Perdikkas tarafından idam edilene dek.

En büyük soru halen yanıtlanmamıştı: kim hükmedecekti? Perdikkas, Roksana ile İskender'in çocuğunun doğmasının beklenmesinde karar kılsa da 4. İskender hiçbir zaman tahta çıkamayacak, Kassandros milattan önce 310 yılında hem Roksana'yı hem de oğlu İskender'i öldürtecekti.

Generaller nihayetinde Babil Paylaşımıyla İskender'in İmparatorluğunu bölüşmekte karar kıldı. Antigonus bu paylaşım esnasında Frigya, Pamfilya ve Likya bölgelerini ele geçirdi. Antipater Makedonya'da naiplik yaparken, oğlu Kassandros Karya'yı elde etti. Ptolemayos naip olarak Mısır'da yer aldı. Ömenes Kapadokya ve Paflagonya'yı elde ederken, Lisimahos Trakya'yı elde etti, Suriye ise Selevkos'a kaldı.

Milattan önce 323 senesinde İskender'in İmparatorluğu

Diadokh Savaşları
İlk kıvılcım Perdikkas'ın, paylaşımda Ömenes'e ayrılan toprakları elinde tutmasına yardım etmemesi sebebiyle Antigonus'a öfkelenmesiyle başladı. Antigonus Perdikkas ile karşı karşıya gelmek istemiyordu ve bu sebeple 13 yaşındaki oğlu Demetrius ile birlikte Makedonya'ya sığınıp Antipater'in desteğini kazandı. Ömenes milattan önce 321 senesinde yakalanıp zindana atıldı. Antigonus beraberinde Antipater, Ptolemayos ve Lisimahos ile Perdikkas'a karşı bir ittifak kurmuştu. Perdikkas'ın suikast sonucu hayatını kaybetmesiyle bu ittifak da ortadan kalktı.

Milattan önce 319 senesinde Antipater'in ölümü sonrasında Kassandros'a naiplik verilmedi. Antipater Kassandros'un diğer naiplerle mücadele etmek için fazla genç olduğunu düşünüyordu ve bu sebeple unvanını Polyperchon'a bıraktı. Polyperchon naipliğini korumak için Ömenes ile ittifak kursa da, diğer naipler Polyperchon'un otoritesini tanımayı reddetti. Buna rağmen Ömenes zindandan kaçmayı başarıp Antigonus ile iki kere muharebeye girdi, ikisini de kaybetti. Kaybedilen muharebelerin ardından Ömenes'in Gümüş Kalkanları onu Antigonus'a teslim etti ve Ömenes idam edildi.

Kassandros hakkı olduğunu düşündüğü naipliği almak için Antigonus ve Lisimahos'tan yardım istedi. Makedonya'yı kontrol etmek isteyen Antigonus bu teklifi kabul etti ve Kassandros Polyperchon'u Makedonya'dan kovmayı başardı. Ömenes'in de yenilmesiyle birlikte Antigonus artık doğu Akdeniz'in neredeyse tamamını kontrol ediyordu. Emrindeki güçlerle birlikte Babil'e ilerlemesi Selevkos'un Mısır'a kaçarak Ptolemayos ile ittifak kurmasıyla sonuçlandı. Ardından Suriye'ye ilerlese de, bu ilerleyişi Ptolemayos ve Selevkos tarafından durduruldu.

Milattan önce 302 senesinde Diadokhların sınırları

İskender'in İmparatorluğu'nu tek bir sancak altında toplama girişimi Antigonus'un karşısında Ptolemayos'un, Lisimahos'un, Kassandros ve Selevkos'un ortak ordusuyla karşılaşmasıyla sonuçlandı. Antigonus'un oğlu Demetrius'un Gaza'da Ptolemayos tarafından yenilgiye uğratılmasının ardından Selevkos Babil topraklarını geri aldı. Bu yenilgi sonrasında kısa süreli, milattan önce 315 ila 311 seneleri arasında bir bakıma ateşkes ilan edildi. Barış antlaşmasında Antigonus'un elinde Anadolu ve Suriye kalmıştı. Bu geçici barış Antigonus'un Makedonya'yı ele geçirmek için hamle yapmasıyla sona erdi. Antigonus Yunan devletlerine özerklik ve bölgedeki Makedon nüfuzunun sona ermesini vadediyordu.

Tarihçi Diodorus Dünya Tarihi adlı eserinde bu tekliften şu şekilde söz eder:

"Tüm Yunanlar özgür olmalı, garnizonların baskısından kurtulmalı, kendi kendilerini yönetmeli" dedi Antigonus. Elçiler Antigonus'un mesajını her yöne taşıdı. Antigonus Yunanların özgürlük sevdasının onları iyi bir müttefik haline getireceğini düşünüyordu. Öte yandan doğudaki Satraplar ise Antigonus'un İskender'e ardıl olan kralları devirme yoluyla kendi savaşlarını onlar için savaştıklarını düşünecekti.

Bu söylemiyle Yunan şehir devletlerinin desteğini alsa da, kendisine karşı ittifaka girişmiş Diadokhların gazabını da üstüne çekmiş oldu. Lisimahos Trakya'dan Anadolu'ya istila başlatıp İyonya şehirlerini ele geçirdi. Selevkos Mezopotamya'dan Kapadokya'ya ilerledi. Ptolemayos, Selevkos, Kassandros ve Lisimahos güçlerini birleştirerek milattan önce 301 senesinde Antigonus ile muharebe alanında karşılaştı. Antigonus 80 yaşında İpsus Muharebesinde basit bir kargının isabet etmesiyle hayatını kaybetti. Oğlu Demetrius bu yenilgi sonrası Makedonya'ya kaçtı. Bir süre sonra Demetrius ve oğlu Antigonus Gonata Makedonya'da kontrolü ele geçirerek Antigonid hanedanını kurdu.

Milattan önce 301 senesinde Diadokhların sınırları

Eğer Antigonus taviz vermeyi bilseydi ve imparatorluk rüyasında sabırlı olabilseydi öldüğünde oğluna Krallar arasında en önde gelen konumu bırakabilirdi. Ancak kendisi hiddetli ve kibirli bir ruha sahipti, ağzından dökülen hakaretler ve yaptığı bir o kadar kötü eylemler etrafındaki herkesin ona karşı birleşmesiyle sonuçlandı.

Plutarhos daha sonraları İpsus Muharebesinde tüm düşmanları ona karşı birleşmişken Antigonus'un halen oğlu Demetrius tarafından kurtarılacağına inandığını yazar. İşin aslında Demetrius o esnada başka bir muharebededir.

[Dothor_]

322 yılının yazında Diodoros şöyle bahsediyor: "Perdikkas İskender'e teslim olup bağlılığını sunan,ancak gerçekte bağımsız kalan Kapadokya'ya gitmişti.Frigya,Pamfilya ve Lidya satrapı Tekgöz Antigonos,Kral Yolunun Makedon kontrolü altında kalmasını sağlamak amacıyla birçok sefer düzenlediyse de,Kapadokya'nın kuzeyinde kalan Pontika bölgesinin kralı Ariarathes yükselişini engelleyememişti.Perdikkas askeri bir operasyon düzenlemesi için Eumenes'i gönderdi.322 yazında kendisi de Kapadokya'ya gitti.Uzun süren savaşın ardından seksen bir yaşındaki krallarını öldürttü.Perdikas Tekgözlü Antigonosu satraplıktan azletti.Perdikas ondan takviye kuvvetleri yollamasını istemiş ama satrap bilinmeyen nedenlerden dolayı emri yerine getirmemiş,hesap vermek zorunda kalmıştı.Önceki yıllarda İskender'in sudan sebeplerle çok sayıda yöneticinin ölüm fermanı imzaladığını bilen Antigonos,canını kurtarmak için kaçıp yakın dostu Antipatros'a sığındı."

Büyük İskender(Joha Lendering)kitabından buraya yazdığım bir Diodoros anlatısı.(Sayfa 414 2.Paragraf)Kitap da aynı zamanda Antigonos ve diğer satraplar hakkında birkaç sayfalık bilgi bulmak mümkün.