[SchrödingersCat]

Bir evren bir tane daha ve bir tane daha ...

Çoklu evrelerden bahsediyoruz, bu ne demek çoğunuz biliyorsunuz: Kendinizi hayal edin, ancak bugün atıştırmalık olarak bir elma yemek yerine bir parça pizza yediniz. Ya da var olmamış bile olabilirsiniz. Çünkü çoklu evren hakkında konuştuğumuzda, kendimizi çoğu zaman bu sonsuz varolma olasılıklarını düşünürken buluruz. Peki hangisi daha iyi ve güzel? İşte çoklu evrenler bu "alternatif" dünyalara ilgilenir. Fakat bu konu ile ilgili bir çok bakış açısı mevcut gelin şimdi onlardan birkaçına göz atalım.

İlk olarak, çoklu evrenlerin popülariteye yükselişi ve bunun bilimden daha felsefe olduğunu iddia eden bazı bilim adamları için neden bu kadar popüler olmadığını konuşalım. Temel olarak evrende var olan temel madde ve kuvvetlerin kabul edilen modeli olan parçacık fiziğinin Standart Modeli ile başlayacağız. Bu noktada temel parçacıkları ve üç temel kuvveti bildiğimizi var sayarsak.

Standart Model'in tek tutarsızlığı; parçacıkların kütle sahip olduğunu bildiğimiz halde, bu kütlenin nasıl kazanıldığını bulamamış olmamızdı. Bilim adamları, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'ndaki deneyler sonucu, Standart Model'in son parçası da yerine oturdu: Higgs bozonlarından oluşan Higgs alanı(bir çorba gibi), parçacıkların kütle kazanmasını sağlıyordu. Fakat tüm bunlara rağmen Standart Modelin cevap vermediği birkaç büyük soru hala mevcut.

Buraya kadar anlatılanlardan hiçbir şey anlamadıysanız buraya göz atabilirsiniz.

Standart modelin cevap veremediği soruları şu şekilde basitçe sıralıyabiliriz:

• Higgs kütlesindeki hiyerarşi sorunu,
  
• Elektrozayıf ve Güçlü Nükleer Kuvvetleri daha yüksek enerjilerde birleşmemeleri,
  
• Fermiyon kütleleri ile bunların birbirleri ile olan karışımlarının rastlantısal gibi görünmesi,
  
• Evren'de gözlenen madde - karşı madde orantısızlığı,
  
• SM içinde deneyler ile yerleştirilmiş 20 tane sabit vardır, SM bu sabit katsayıların değerlerini öngörememektedir, SM'in öngörüleri için bazı deneylerin sonuçlarına ihtiyaç olması,
  
• Kütleçekim kuvveti (gravitasyon) için hiçbir şey söylememesi,
  

• Nötrinoların barındırdığı çok küçük de olsa kütle hakkında bir açıklama yapamaması ve nötrino osilasyonu hakkında bir şey söylememesi
  
• Kuarkların teoriye dışarıdan ithal edilmesi.
  

Standart Model'in sahip olduğu sorunları çözmek ve anlamlandırmak için ortaya başka modellerde atılmıştır bunlardan biri de Süpersimetri. Kısaca Süpersimetri, bilinen her kütle veya kuvvet parçacığı için, daha ağır görünmeyen henüz görülmemiş bir süper parça olduğudur. Karanlık maddeye uygun bir aday (bir süper partneri şeklinde) sunar, kitle tutarsızlıklarını açıklar ve hatta üç kuvveti tek bir yüksek enerjide birleştirebilir. Fakat Süpersimetri için henüz bir kanıt bulamadık.

Çoklu evrenler burada devreye giriyor. Aslında çoklu evrenler Standart Model'in cevaplıyamadığı sorular açıklamak için türetilmiştir.

Esasen, çoklu evren konsepti yaşadığımız evrenin tek evren olmadığını söylüyor. Burada ise devreye birçok çoklu evren modeli giriyor burada onlardan bahsedilmeyecek. Buradaki asıl mesele: bir kaza sonucu oluşmuş olmamız. Evrenimiz, varlığımızı ve her şeyin varlığını mümkün kılan tam doğru sabitlere sahip olacak şekilde özel olarak ayarlanmamıştır.

Birçok fizikçi bu konuyu kasvetli buluyor. Keşfedilecek bir şey yoksa neden evreni inceleyelim? Dünyamızın olduğu gibi çalıştığı istatistiksel bir tesadüften başka bir şey değilse, güçlerin hangi enerjiyi birleştirdiğini anlamaya çalışmak ne kadar heyecan verici?

Bilim genelde test edilebilen konuları ele alıyorsa Çoklu evrenler teorisi bilim değilde felsefe mi oluyor acaba?

Tabii ki, birçok önemli bilimsel teori başlangıçta kolayca test edilebilir görünmüyor.  Çoklu evrenler ile ilgili sorun, bize görebildiğimiz şeylere bakmayı bırakmamamızı ve göremediğimiz şeyi keşfetmeye çalışmamızı öğretiyor.  Gözlemleyebileceğimiz şeyin gizemini ortaya çıkarmaya çalışmak. Keşfetme umudumuz olmadığı varsayımsal şeyleri kovalamak kadar önemlidir.

[korkusalan]

Çoklu evrenler gerçek bunu biliyorum ama neden bildiğimi ve nasıl öğrendiğimi bilmiyorum

[Redtay]

Bu konu hakkında bir ara düşünüp araştırma yapmıştım. Şuan tam olarak hatırlayamadığım bir şey var. Yanlış hatırlamıyorsam elektronlarla yapılan çift yarık deneyinde ortama gözlem amaçlı bir cihaz yerleştirildiğinde elektronlar parçacık olarak davranırken bu cihaz alındığında elektronlar bir dalga gibi davranıyordu. Buna çözüm olarak da çoklu evren hipotezinin sunulduğunu söylüyorlardı. Bunları doğru hatırladığımdan hiç emin değilim ama bu konu hakkında bir bilgisi olan varsa aydınlatabilir mi? 

 Çoklu Evrenler Hipotezi hakkında düşünceme gelirsek: Şuanda bilimin kanıtlayabileceği bir şey değilmiş gibi duruyor. O yüzden bilimsel bir teori değil aslında, daha çok bir hipotez. Bilimin yakın zamanda kanıtlamasının zor olduğunu düşünerek bu konuya felsefi bir açıdan bakılabilir. Örnek olarak: 

• Çoklu Evren varsa bu evrenler sonsuz tane mi? 
  
• Sonsuz taneyse bu bizim her hareketimizin başka kombinasyonlarından oluşan sonsuz evrenin gerçek olacağını gösterir. O evrenlerle iletişim kurmak mümkün müdür? 
  
• Eğer tüm çoklu evrenler sonsuz fizik kanunu kombinasyonlarını içeriyor ise. Bu bizim hayatın oluşmasını sağlayan tek tip fizik kanunlarını bulunduran evrende bulunduğumuzu mu gösterir? Yoksa başka fizik kanunu kombinasyonlarında da hayat formları mümkün müdür? (Örnek: gazların bulunmadığı bir evren diyebiliriz, orada başka tür bir yaşam mümkün olabilir mi? [örneğim saçma gelmiş olabilir])
  

 
 Bu sorulara cevabı bilim veremez, felsefe de bir cevap aramıyor zaten. O yüzden seçeneğimiz felsefe oluyor :D. Ayrıca bu hipotez bir şekilde kanıtlanırsa da insanlar arasında zor kabul görür gibi, evrim teorisi gibi göz ardı edilmeye çalışılacaktır.

[korkusalan]

1-)Evet,Evet öyleler
2-)Evet gerçekler hatta şu anda bazı kesimlerin gülüp geçtiği minecraft evreninin bile gerçek olma ihtimali var(eğer gerçekse aslında steve'yi kontrol ederken onunla iletişime geçmiş oluyoruz)
3.1-)Hepsi olmasada paralel evren dediklerimizde aynı fizik kanunları var(mesela ayna dünya ve dünya bunlar 2 farklı evrendeki paralel dünyalar ki bunlar çoklu evrendeki 2 farklı evrendeler buda bu evrenlerin paralel evren olduğunun göstergesi).Kalanlar farklı

[DanteSymphony]

Bu konu hakkında bir ara düşünüp araştırma yapmıştım. Şuan tam olarak hatırlayamadığım bir şey var. Yanlış hatırlamıyorsam elektronlarla yapılan çift yarık deneyinde ortama gözlem amaçlı bir cihaz yerleştirildiğinde elektronlar parçacık olarak davranırken bu cihaz alındığında elektronlar bir dalga gibi davranıyordu. Buna çözüm olarak da çoklu evren hipotezinin sunulduğunu söylüyorlardı. Bunları doğru hatırladığımdan hiç emin değilim ama bu konu hakkında bir bilgisi olan varsa aydınlatabilir mi? 

Gözlem demek ışık demek. Işığın olduğu her yerde de elektronlar parçacık hareketi gösterir. Dalga durumundaki elektron, fotonu soğurur ve onun parçacık özelliğini kazanır.

Konuyla alakalı olarak çoklu evren aslında felsefeyle ilgili olan düşünce deneylerinin bir parçası gibi. Teorini düşüncende kanıtlayabilir ve mantığını anlayabilirsen zaten fiziğe, matematiğe döndürürsün. Çoklu evren de bu yönde ilerliyor. Ne zaman Newton fiziği ile kuantum fiziğini birleştiririz, işte o zaman çoklu evren modelini matematiğe dökebiliriz. Çoklu evren modeli bir anlamda mikro anlayışın makro anlayışa taşınması durumu çünkü. Tıpkı Schrödinger'in Kedisi gibi.

Kauntum fiziğinde bir tenis topunu Dünya yörüngesinden çıkmayacak şekilde yukarı fırlatsanız bile o tenis topunun fizik kurallarını hiçe sayıp aynı zaman diliminde yörüngeden ayrılarak Ay'da belirme olasılığı vardır. Dolayısıyla çoklu evrenlerin de olma olasılığı fazla fazla mevcut.

Bir de paralel evren ve çoklu evren iki farklı şey. Paralel evren, çoklu evrenin sonucu. Paralel evrenlerde evrenler birbirinden ayrı olmasına rağmen aralarında etkileşimin olduğu düşünülüyor. Çoklu evrenlerde böyle bir şey yok.