[Duman]

Victoria 3 geliştirici günlüklerinde bu hafta İşe Alım ve Mesleki Yeterlilik mekanikleri tanıtılıyor.

Herkese merhabalar, Victoria 3'ün ekonomi sisteminden bahsettiğimiz bir başka geliştirici günlüğüne daha hoş geldiniz. Bu hafta sizlere Mesleklerden, Nüfusların nasıl ve neden meslek değiştirdiğinden bahsedeceğiz. Bu büyük oranda otomatik gerçekleşen bir süreç olsa da, bu sürecin nelere bağlı olarak gerçekleştiğini bilmeniz oyunun ekonomi sistemini kavramanız açısından büyük önem sarf ediyor. Belki de eyaletlerinizden birinde yaşayan nüfusun sanayileşme öncesinde Makinist olabileceklerinden emin olmak istersiniz veya ülkenin meşru Kralına karşı isyana meyilli gruplara fazla toplumsal hareketlilik sağlamaktan kaçınmak isteyebilirsiniz.

İlk olarak, daha önce anlattıklarımızın hızlıca bir üstünden geçelim. Nüfusları ele aldığımız geliştirici günlüğünde her Nüfusun bir Mesleği olduğundan ve sosyal konumlarının, maaşlarının, siyasi güçlerinin ve Çıkar Gruplarına olan yakınlıklarının bu Meslek doğrultusunda belirlendiğinden bahsetmiştik. Binalardan bahsettiğimiz geliştirici günlüğünde ise, binaların aktif ekonomik ve toplumsal etkilere sahip olabilmeleri için spesifik Mesleğe sahip Nüfuslara ihtiyaç duyduğundan bahsetmiştik. Son olarak Üretim Yöntemlerini tanıttığımız geliştirici günlüğünde farklı Üretim Yöntemlerinin bir binanın sunduğu Meslekleri etkileyebildiğini anlatmıştık. Peki, Nüfuslar bu bölmelere nasıl yerleşiyorlar?

Victoria 3'teki yaklaşımımız serinin önceki oyunlarından biraz daha farklı. Victoria 1 ve 2'de "Nüfus Türü" olarak adlandırdığımız bir konsepte sahiptik. Bu konsept Nüfuslar için tanımlayıcı faktör görevi görüyordu; toplumdaki konumları, hayatta kalabilmek için ihtiyaç duydukları mallar, farklı ideolojilere olan bakış açıları vesaire. Victoria 2'de Nüfuslar gelirlerine ve ülkenin yapısına göre otonom bir şekilde farklı nüfus türlerine geçebiliyorlardı. Lüks mallara erişim sağladığınızda Nüfuslarınız daha kolay bir şekilde terfi edebiliyordu. Genellikle yüksek kademe Nüfuslar daha iyi bonuslar sağlıyorlardı. Nüfusunuzu eğitip özel mallar üreterek veya bu malları ithal ederek basit veya gerici Nüfusları gelişmiş, ilerici Nüfus türüne dönüştürebiliyordunuz, bu da onların bonuslarını maksimuma çıkarıyordu.

Victoria 2'deki Nüfus Türleri: Aristokratlar, Zanaatkarlar, Bürokratlar, Sermayedarlar, Din Adamları, Esnaflar, Çiftçiler, İşçiler, Subaylar, Köleler ve Askerler.

Bu sistem yerine Victoria 3'te Mesleklere sahibiz. Bunlar ilk bakışta "Nüfus Türlerini" andırıyorlar ancak Mesleklerin ideal oranları ve ekonomik fonksiyonları bulundukları binaya ve aktif Üretim Yöntemine göre değişiklik gösteriyor. Bu iki yaklaşım arasındaki en büyük farkı görmek için Victoria 2 ve Victoria 3'teki Bürokrat Türünü/Mesleğini karşılaştırabilirsiniz. Her iki oyunda da Bürokratlar ülkenin idari kapasitesini arttırıyor ancak Victoria 2'de Nüfuslar oyuncunun idari alandaki yatırımlarından bağımsız bir şekilde Bürokrat olabilirken, Victoria 3'te Nüfuslar Hükümet binalarında boşta Bürokrat bölmesi bulunması durumunda Bürokrata dönüşüyorlar. Bunun gerçekleşmesi için de genellikle oyuncunun aktif olarak bu yönde yatırım yapması gerekiyor.

Victoria 3'teki Meslekler: Öğretim Görevlileri, Aristokratlar, Bürokratlar, Sermayedarlar, Din Adamları (ikon geçici, daha evrensel bir ikon yapacağız), Katipler, Mühendisler, Çiftçiler, İşçiler, Makinistler, Subaylar, Köylüler, Tamirciler, Esnaflar ve Köleler.

Bu yeni yaklaşım, oyunculara iş imkanları ve Üretim Yöntemleri üzerinden daha yüksek bir kontrol sunarken, daha güçlü demografik kaymalar ve daha anlaşılabilir yerel etkiler meydana gelmesini sağlıyor. Bu sistem aynı zamanda daha esnek, örneğin aynı Meslekler farklı Binalarda, farklı Üretim Yöntemleriyle farklı etkilere sahip olabiliyorlar. Victoria 3'te çok kazanan Nüfuslar, daha az kazanan Nüfuslara nazaran toplumun daha önemli bir kesimini oluşturmuyorlar. Mevcut Üretim Yöntemi neticesinde, her Nüfusun kendisine has bir önemi mevcut. Makinistlerin kullandığı motorlara kömür kürekleyecek İşçilere sahip değilseniz, Makiniste sahip olmanızın da bir anlamı yok. Ya da dikiş makinesinin başında kadın terziler olmadan Esnaflar satacak ürünü elde edemeyecektir.

Binaların sunduğu maaş, minimal maliyetle tam bir iş gücüne sahip olacak şekilde zaman içerisinde değişim gösteriyor. Çalışan sayısı arttıkça binaların ham maddeyi mala dönüştürme verimliliği de artış gösteriyor. Arz talep ilkesi neticesinde bu durum binaların çalışan sayısı arttıkça kişi başına daha az kârlı görünecekleri anlamına geliyor. İlk bakışta binaların kar marjlarını azaltacak şekilde daha fazla maaş vermesi mantıksız görünebilir fakat binalar tekil fabrikaları değil, geniş bir alandaki tüm sanayiyi temsil ediyorlar ve bu alandaki farklı işletmelerin bir ticaret birliği gibi davranmak yerine iş gücü elde etmek adına birbirleriyle olan rekabetini yansıtmayı doğru buluyoruz. Öte yandan, eğer bu durum zarar etmelerine sebep olacaksa binalar iş gücü arttırma amacıyla maaş yükseltmiyorlar, eğer yapılan iş kârlı olmaktan çıkıyorsa işleri büyütmenin pek de bir anlamı yok.

Çalışanlar, eyalette halihazırda bulunan Nüfus havuzundan işe alınıyorlar. Bir Nüfusun bir bina tarafından işe alınabilmesi için 2 şart var, bunlardan birincisi sahip oldukları mevcut işten (varsa) nispeten daha yüksek maaş alacak olmaları, ikincisi halihazırda bir başka binada mevzubahis Mesleği icra etmiyorlarsa, işe alınacakları alanda Mesleki Yeterliliğe sahip olmaları.

Çelik Fabrikaları Silah Sanayisi kadar iyi maaş ödemese de, çalışanlarına aynı eyaletteki Tekstil Atölyelerinden ve kaynak sanayilerinden daha iyi şartlar sunuyorlar. Burada en önemli istisna teknelerin kullanımı için Makinistlere ihtiyaç duyan Balıkçı İskeleleri.

Maaşlar pazar şartlarına göre binalar tarafından tekil bazda belirleniyor. Zarar eden binalar tekrardan kar edebilir duruma gelmek için maaşlardan kısabiliyorlar. Dolduramadığı iş pozisyonlarına sahip binalar, bu pozisyonlara çalışan bulana kadar veya zarar edeceği limite varana kadar maaş yükseltiyor. Bu açıdan, aynı eyaletteki farklı binaların mevcut iş gücü için rekabet ettiğini görebiliyorsunuz. Bu da bir eyalette oluşturulan iş imkanlarında Mesleki Yeterliliğe sahip kalabalık nüfusların, maaşlarda düşüşe, kar marjlarında ise artışa sebep olacakları anlamına geliyor. Sanayiler belli bir boyuta veya gelişmişliğe ulaştığında, kısıtlı Nüfus havuzu için birbirleriyle rekabete girmeye başladıklarında maaşların arttığını göreceksiniz. Maaşların artması dolaylı bir şekilde tüketimin artması anlamına gelecek, bu da mallara ve hizmetlere olan talebi arttıracak, dolayısıyla maaş arttırmak zorunda kalmış binalar bu eylemlerinden kar edebilecekler.

981 Makinist, aylık 4.08 oranında Mühendise dönüşebiliyor. Okuma Yazma oranları pek kayda değer olmasa da, en azından 20'nin üstünde. Refah durumlarına baktığımızda açlık çekmediklerini görüyoruz, onun altında ise halihazırda benzer bir alanda çalışıyor olmanın faydasını görüyorlar. Tüm değerler ve faktörlerin ileride değişebileceğini hatırlatalım.

Eğer bir Kağıt Fabrikasında daha fazla Mühendise ihtiyaç varsa ve bu Nüfus değerlendiriliyorsa, Mühendislik alanında Mesleki Yeterliliğe sahip olanlar işe alınıyor. Yukarıda gösterilmese de bu değer 85. Mühendislikte Mesleki Yeterliliğe sahip olanlar işe alındığında, Makinist sayısı 981'den 896'ya düşecek ve bunların %0'ı Mühendis olabilecek. Yeni Mühendislerimizin ise tamamı daha önceden Makinist oldukları için, hepsi Makinistlikte Mesleki Yeterliliğe sahip olacak. Buna ek olarak, Makinistlerin 512 tanesi (%52) Makinist olmadan evvel Çiftçiyse, bu Makinistlerden Mühendise dönüşenlerin de aynı oranda (44) Çiftçilikte Mesleki Yeterliliğe sahip olduğunu göreceksiniz.

Bir Nüfusun Aristokrat "işinde" değerlendirilebilmesi için en azından ortalama bir Varlığa sahip olmaları gerekiyor. Varlık seviyeleri ne kadar hızlı artıyorsa Aristokrat olma ihtimalleri de o kadar yüksek oluyor. Diğer mesleklerden farklı olarak Okuryazarlık şart değil, ancak Okuryazar olmak Aristokrat olmayı kolaylaştırıyor. Bürokratlar ve Subayların Aristokrat olmaları, toplumdaki diğer meslek gruplarından daha kolay. Öte yandan kültürü sebebiyle toplumda ayrımcılığa maruz kalan Nüfusların Aristokrat olması çok zor. Son olarak, eğer bir Nüfus Aristokrat olmak için gereken azami Varlık koşulunu sağlamıyorsa, daha önce sahip oldukları olasılığı da kaybetmeye başlıyorlar. Bu durum topraklarını kaybetmiş, işsiz kalmış veya maaşlı çalışan haline gelmiş soyluların zaman içerisinde bulundukları eski konuma geri dönmelerinin imkansız hale geleceği anlamına geliyor.

Tüm Nüfus özellikleri gibi, Mesleki Yeterlilikler de Nüfuslar bölündükçe, birleştikçe, binalar arasında hareket ettikçe, göç ettikçe ve öldükçe değişim gösteriyor. Bürokratlık alanında Mesleki Yeterliliğe sahip çok sayıda Nüfusa sahipseniz, bütçe sorunları sebebiyle okulları kapattığınızda bir süre sonra bu Nüfusların öldüğünü ve okul olmadığı için Bürokratlık alanında Mesleki Yeterliliğe sahip yeni Nüfuslara artık sahip olmadığınızı göreceksiniz. Bir eyaletteki Sermayedarlarınız, kültürel ayrımcılığa maruz kalan çalışanlarına az maaş ödüyorsa, bu çalışanlar yeni Mesleki Yeterlilikler kazanamazlar ve yine bu Sermayedarların bir kısmı, ayrımcılığa maruz kalan çalışanları terfi ettirmektense komşu eyaletteki bir Demir Madenine geçebilirler. Ayrımcılığa maruz kalan İşçileri terfi ettirmedikleri için bu bölmeler boş kalır, dolayısıyla madenler de düşük üretim sağlar.

Mesleki Yeterlilikler aylık olarak sayısal faktörler üzerinden modlanabiliyor. Örneğin Din Adamları Mesleğini kaldırıp, oyundaki her Din için farklı Meslekler oluşturmak isterseniz, Nüfusun Sunni veya Şii olması üzerinden bir İmam Mesleği oluşturabilirsiniz. Eğer Aristokratlık için Mesleki Yeterliliğin Nüfusun yaşadığı eyaletteki Tarıma Elverişli Arazi üzerinden hesaplanmasını istiyorsanız, bunu da yapabilirsiniz. Oyuna yeni bir olay ekleyip, 10 yıl boyunca Mühendis eğitimini kolaylaştırıp hızlandırabilir, aynı zamanda Subay eğitimini zorlaştırabilirsiniz.

Aşağı Mısır'da, Mühendislik alanında Mesleki Yeterliliğe sahip Nüfuslar. Elbette bir iş imkanı olduğunda mevcut Mühendisler öncelikli olacaktır ve tüm bu Nüfuslar Mühendis olmak istemeyebilir. Teklifin çekici olması durumunda, Basit Tarlalara sahip Aristokratların bir kısmı kariyer değişikliği yapabilirler.

Mesleki Yeterlilik sisteminin nihai amacı oyuncuya nüfusunun mesleki kapasitesini göstermek. Eğitimsiz Nüfuslara sahip bir eyaleti fethedip, ayrımcılığa uğrayan bu Nüfusların olduğu bir eyalette bir anda son seviye fabrikalara veya ticaret merkezlerine sahip olamazsınız. Bunu yapmaya çalıştığınızda yerel halk, yüksek Yeterlilik isteyen bu meslekleri edinemeyecektir. Bu sebeple ilk olarak bu meslekleri edinebilen iş gücünün göç etmesini beklemelisiniz. Eyalette eğitim alanında yatırımlar yapıp, eyaleti birleştirip bu Nüfuslara vatandaşlık sağlayarak yerel halktan da bu raddede faydalanmaya çalışabilirsiniz.

Özetlemek gerekirse, Mesleki Yeterlilikler eğitim ve ayrımcılık üzerinden işleyen ve toplumuzun farklı kesimlerini farklı şekillerde etkileyen bir sistem. Nüfusunuzu ekonomik (dolayısıyla aynı zamanda siyasi) anlamda şekillendiren sistem de tam olarak bu, yasalarınız ve ekonomik şartlarınız Nüfusların kim olduğu üzerinden toplumsal hareketliliğini belirliyor. Bu yansımayı ilk görüşte fark etmeseniz dahi, hızlı sanayileşme, toplu göç, fetih, kolonicilik ve diğer geniş çaplı nüfus kaymalarında bunun sebep olduğu zorlukları görebiliyorsunuz.

Bu haftalık bu kadar, önümüzdeki hafta Ulusal Hazine ve Borç mekaniklerinden bahsedeceğiz.

[Onur34]

Nüfusu derinleştirmeleri daha önce de dediğim gibi oldukça güzel bir durum. Sadece bu mekanik oyunun performansını çok etlilemez umarım.