[napolyon94]

Bölüm - 6 / Ambargo, Kriz ve Ultimatom

        Yeni Nesil Kruvazör Projeleri, Savaş gemileri, uzun menzil bombardıman uçakları, yeni nesil orta tank tasarımları ve İstanbul Üniversitesi Atom Araştırma Programı (İSUNATA) bu taze devlet için altından kalkabileceğinin çok ötesinde projelerdi. Ülkenin halka temel ihtiyaçlarını karşılama imkanları barış döneminde bile oldukça kısıtlıydı. Kışlalar da talimler yokluktan eski 12.7 mm mavzer ve hatta Martini tüfekler ile yapılıyordu. Memleketin nüfus problemi de askere alma yasalarını ağırlaştırıyor ve ülke sanayisini kötü etkiliyordu. Hızlı büyüyen devlet sınırları, tekrardan çok uluslu yapıya geçiş ve yeni topraklarda ki gün ve gün artan yeni problemler ile Türkiye Cumhuriyeti süper güç olabilmek için adeta mayınlı bir arazide dört nala hücum ediyordu. 


2.Zırhlı Tümen Pusu Tatbikatı, AZiZ-41 model tank dikkat çekerken askerlerin ellerinde ki martini tüfekler de soru işareti oluşturmakta/ Mart 1940


        İlk olarak kriz Sovyetler Birliğinin 8 Nisan 1940 günü çıkardığı ambargo ile başladı. Cumhuriyet sanayisi için gereken birçok ham maddeyi Sovyetler Birliği' nden sağlıyordu. Bir anda ortaya çıkan ham madde ihtiyacı dış pazarlarda farklı ülkeler ile kapatılmaya çalışılsa da devletin yeterli konvoyu yoktu ve sevkıyatlar gecikiyordu. Ağır savaş gemileri indiren ve büyük bir Akdeniz Donanması kurmaya çalışan Türkiye Cumhuriyeti balıkçı teknelerinden hallice birkaç parça römorkörü kiralamak için Eminönü iskelesinde tek tek yerel denizcileri ile anlaşmaya çalışıyordu. Kriz ilk Yeni Nesil Hançer Sınıfı Hafif Kruvazör projesini askıya aldı, ardından destroyer imalatı %80 düşürüldü. Ayrıca yeni Tulpar denizaltı filo projesi ve Mehmediye Sınıfı ağır gemi projeleri iptal edildi. Ham madde tedariki asla sağlıklı sağlanamayacaktı.


CATA' da duran üretim ve bazı AK98T gövdeleri / Mayıs 1940

        Krizin dalgaları sanayi kollarını da sarstı, birçok atölye ve fabrika üretimi günlerce durdurdu yada büyük oranda düşürdü. Yeni nesil piyade ekipmanlarını üreten fabrikaların toplam hacmi 122/günlük' den çelik sıkıntısı nedeni ile 56/günlük seviyelerine kadar düşecekti. Halis Paşa ve CATA' da krizden nasibini aldı, REIS sınıfı hariç tüm üretim bantlarında kısıtlamaya gidildi. Ağustos 1940' da ıskartaya çıkarılması planlanan AK-88 tipi eski nesil çift kanatlı 46 adet avcı uçağının servis süresi 5 yıl daha uzatıldı. Havacılar arasında uçan tabut ismiyle anılan AK-88' ler büyük oranda Kars' daki filoya gönderildi. Rus tahılı olmadığından temel gıda ve ihtiyaçlar karneye bağlandı , yetişkin bir vatandaşın günlük ekmek istihkam hakkı önce 400 gram ardından 300 gram olarak belirlendi. İSUNATA projesi 187 günlük ömrü ile askıya alında ve tarih sayfalarında ki satırlarında sadece bir isim olarak kazımayı bekledi.


Karnesi ile Ekmek istihkakını almaya çalışan bir vatandaş /Mayıs 1940

      17 Haziran günü Sovyetler Birliği bir dizi talep ile Türkiye Cumhuriyeti' ne ultimatom da bulundu;
-Türkiye Cumhuriyeti Tuna nehri boyunca Sovyetlere 2 askeri üs verecek.
-TKP üstüne yapılan baskılar ve tutuklamalar son bulacak.
-Boğazların güvenliği için Sovyet Kızıl donanması ve askeri unsurları boğazlara yerleştirilecek.
-Brest-Litovsk Antlaşması ile verilen Kars-Ardahan Sovyetler Birliği' ne geri iade edilecek.

       Ultimatomun süresi 36 saatti ve Ankara hükümeti kırmızı alarma geçti, tüm izinler iptal edildi, ultimatom bilgisi basına ve halka sızdı, toplumda büyük panik ve kaos ortaya çıktı. Asayiş teşkilatı yağmalar karşında etkinlik gösteremedi. Sabotaj ve var olmayan askeri hareketlilik söylentiler her mahallede her köyde çığ gibi büyüyerek çoğaldı.

18 Haziran 1940 tarihli bir Amerikan gazetesi Mizahi bir Manşet ile Kriz bilgilerini tam sayfa aktarıyor.


Alelacele kurulmuş bir uçaksavar bataryası, Ayasofya Cami Minaresi ve eski alman MG-08, Mayıs 1940

      Fakat bir mucize oldu, 3. Alman İmparatorluğu ve onun seçkin ordusu 19 haziran 1940 sabah saat 4,45' de Sovyetler Birliği ile olan sınırı geçti. Ultimatom Türkiye tarafından reddedildi, diplomatik bir cevap alınamadı. Alarm seviyesi en yüksekte tutulmaya devam edildi, 22 haziran 1940 günü Minsk ve Odessa' nın Almanlar tarafından ele geçirildiği haberi ülke tansiyonunu biraz olsun azalttı ve Sovyet korkusu yerini öfkeye bıraktı. 23 Haziran 1940 günü Hava kuvvetleri 7 sayılı emir namesini tüm filolara iletir.