[Duman]

Hamilcar Barca (MÖ 285 - 228)

Hamilcar Barca Birinci Pön Savaşı esnasında savaşmış Kartaca generallerinden birisiydi. Kendisi daha sonraları milattan önce 241 ila 237 seneleri arasında çeşitli isyan girişimlerini sona erdirip Kartaca'nın İberya'nın güneyine yayılmasını sağladı. Hamilcar Barca'nın adımları Kartaca'yı limanlara ve adalara hükmeden bir deniz gücünden karada da kendisini gösteren bir ülkeye dönüştürdü. Kartaca'nın Barca hanesini kuran Hamilcar, İkinci Pön Savaşının önemli isimlerinden Hannibal Barca'nın babasıydı.

Pön dilinde Hamilcar ismi Melqart'ın takipçisi anlamına gelirken, Barca ismi şimşek anlamına gelen Barqa gelimesinden türemiş - kendisine Birinci Pön Savaşında kullandığı taktiklerin ardından verilmiştir. Milattan önce 237 senesinde Hamilcar meşhur bir biçimde 9 yaşındaki oğlunu Baal tapınağına götürerek asla Roma'nın dostu olmaması için yemin ettirmiştir. Hamilcar'ın diğer iki oğlu Hasdrubal Barca ve Hasdrubal Gisco İkinci Pön Savaşında komutan olarak yer almaktaydı.

Birinci Pön Savaşı
15 yıldır süren savaş bir türlü biteceğe benzemiyordu. Kartaca Roma ordusunu Afrika'da yenmeyi başarmıştı ancak Roma sürekli bir biçimde yeni ordular kuruyordu. Savaş büyük oranda Sicilya üzerinde geçse de, bu adada iki taraf da keskin bir zafer alamamıştı. Ardından Hamilcar Barca sahneye girdi ve Kartaca filosunun komutasını Carthalo'dan aldı.

Hamilcar ilk olarak milattan önce 247 senesinde Bruttium kıyısını yağmaladı, ardından Panormus yakınlarında Sicilya'ya çıktı. Çıktığı bu dağlık konum Hamilcar'ın yüksek bir mevkiden Drepana ve Lilybaeum'u kuşatan Romalıları rahatsız edebilmesini sağlıyordu. Romalılar Hamilcar'ı ablukaya alarak yanıt verdiler, ancak Hamilcar bu ablukayı bozup gerilla taktiklerini uygulamaya devam etti. Kartaca savaşın bu döneminde kalabalık bir ordu kuracak kaynaklara sahip değildi, dolayısıyla Roma ile muharebe alanında birebir yüzleşemezdi. Tüm bunlara rağmen Hamilcar milattan önce 244 senesinde Eryx'i ele geçirip üssü kendine getirdi. İtalyan yarımadasına saldırılar düzenlemeye devam eden Hamilcar daha sonraları Polybius tarafından "savaşın en iyi Kartacalı generali" olarak anlatılacaktı.

Savaş 10 Mart 241'de Romalıların Hanno önderliğinde Drepana kentinin kuşatmasını kaldırmakla görevli ordusunu yenmesiyle sona erdi. Bu savaşta 50 Kartaca gemisi batmış, 70 gemi ele geçirilmiş, 10 bin esir alınmıştı. Bu kayıp genel savaşa bakıldığında çok büyük değildi, ancak yaklaşık 20 senelik bir savaşın ardından Kartaca'yı barış istemeye zorlayacak son darbe olmuştu. Kartacalılar Hamilcar'dan barış koşullarını sormasını istediğinde Hamilcar görevinden ayrılmayı tercih etti.

Ateşkessiz Savaş
Kartacalılar Birinci Pön Savaşında sadece Sicilya'yı kaybetmekle kalmadılar, aynı zamanda Roma'ya yüklü bir savaş tazminatı ödemeyi kabul ettiler. Bu durum Kartaca'nın paralı askerlerine ödeme yapamamasıyla sonuçlandı ve milattan önce 241 senesinde Ateşkessiz Savaş adı verilen bir savaş başladı. Paralı askerlerin ayaklanmasıyla karşı karşıya kalan Kartaca, bir yandan Tunus ve Utica gibi şehirlerde bağımsızlık talepleriyle mücadele ediyordu. Hamilcar Barca Sicilya'dan geri çağırıldı. İlk olarak Kartaca şehrinin kuşatmasını kıran Hamilcar Numidya prensi Naravas'ın süvarileriyle birlikte Kartaca tarafına geçmesini sağladı. Hamilcar şimdi emrinde 12 bin kişilik bir askere ve 70 file sahipti.

Savaşın diğer bölgelerinde işler Kartaca adına pek iyi gitmiyordu. Hippacra ve Utica şehirleri kuşatma sonrası ele geçirilmişti. Milattan önce 239 senesinde paralı asker kuvvetleri Sardinya'yı ele geçirip adayı geri almakla görevlendirilmiş bir Kartaca ordusunu yenmeyi başardı. Savaş iki taraf için de oldukça sert geçiyordu, asiler esirlere işkence yapıyor, diğer tarafta Hamilcar ele geçirdiği asileri fillerine ezdiriyordu. Aralarında soğuk bir ilişki olan Hamilcar ve Hanno doğru strateji konusunda uzun bir süre anlaşmaya varamayınca tüm ordunun komutası Hamilcar'a verildi.

Savaşın seyri Roma'nın yardımıyla Kartaca'nın lehine dönmeye başladı. Roma Birinci Pön Savaşında esir alınan Kartaca askerlerini serbest bırakmıştı. Siraküza tiranı Hiero Kartaca düşerse Roma'nın Sicilya'ya tamamen hakim olacağından korkup Kartaca'ya yardım gönderme kararı aldı. Hamilcar Kartaca şehri için kurulan ikinci kuşatmayı da kaldırıp, geri çekilen asi ordusunu Libya dağlarında yakalamayı başladı. Açlıktan bitkin düşen asi ordusu teslim olmak istese de Hamilcar bunu reddedip komutanları hariç hepsini kılıçtan geçirdi. Komutanları isyancılarca başkent olarak kullanılan Tunus kentine götürüldü ve çarmıha gerildi.

Bu esnada asi liderlerinden Mathos bir Kartaca ordusunu yenmeyi başarınca aynı muameleyi Kartaca generaline uygulamıştı. Aldığı zafere karşın Hamilcar ve Hanno'nun birleşik ordusuna karşı koyamayan Mathos Byzacium kentinde yenildi. Milattan önce 237 senesinde son asi şehrinin düşmesi ve Hippacra ile Utica şehirlerinin tekrardan hakimiyet altına alınmasıyla Kartaca Afrika İmparatorluğu üzerinde tekrar söz sahibi olmayı başardı. Savaştaki başarıları sonraki 35 sene boyunca Barca hanesinin Kartaca'daki en güçlü ses olmasıyla sonuçlanacaktı.

İberya Seferi
Tekrardan yükselişe geçen Kartaca artık elinde büyük bir donanmaya sahip değildi ve ekonomisini güçlendirmek için farklı coğrafyalara bakması gerekiyordu. Cevap İberya oldu. İberya'da uzun bir süredir eski Fenike kolonilerine hükmeden Kartaca bu yarımadanın gümüş bakımından zengin olduğunu biliyordu. Ateşkessiz Savaşın bitmesinin hemen ardından Hamilcar Barca İberya'daki Kartaca topraklarını genişletmekle görevlendirildi. Üssünü Gades (Cadiz) kentinde kuran Hamilcar Acra Leuce isminde bir şehir kurdu. Başlangıçtaki 25 bin kişilik askerini bölgeden edindiği kuvvetlerle 50 bin askere çıkarttı. Bu bölgeden edinilen tüm kazanç Kartaca'ya aktarılıyordu. Hamilcar'ın bu başarısı Kartaca'nın deniz gücü olarak değil kara gücü olarak da ekonomik kazanç sağlanabileceğini görmesini sağladı.

Hamilcar güney ve güneydoğu İberya'yı fethederken Roma eski düşmanlarının niyetinden şüphelenmeye başladı. Roma'dan gelen elçiler Hamilcar'a İberya'da ne yaptığını sorduğunda, Hamilcar Kartaca'nın Roma'ya olan savaş tazminatını ödeyebilmek için para aradığını söyledi ve bu büyük oranda doğruydu. Helice kentinin kuşatması sonrasında bölgedeki müttefikleri tarafından ihanete uğrayan Hamilcar milattan önce 228 senesinde geri çekilme esnasında nehirde boğularak hayatını kaybetti. Milattan önce 221 senesinde tarih sahnesine giren Hannibal Roma ile olan sınır antlaşmasını bozup Ebro nehrini geçecek ve Roma'nın müttefiki Saguntum kentine saldırarak İkinci Pön Savaşını tetikleyecekti.