25-10-2018, 22:54
Osmanlı'ya sonradan eklenen varis seçme sistemine kafam takılmıştı. Son günlerde yaptığım araştırmalarda rastladığım ilginç bir şeyi sizinle paylaşmak istedim.
Osmanlı'da I. Murat'ın "ülke topraklarının padişah ve oğullarının ortak malıdır." sözünden itibaren padişahın tüm erkek çocukları tahtta eşit hakka sahiptiler. Avrupadaki gibi büyük çocuğun başa geçmesi (primogeniture) tarzı bi veraset sistemi yoktu. Hiçbir padişahın da kendinden sonra gelecek şehzadeyi belirleme lüksü yoktu. Payitahta ilk varan şehzade padişah olurdu. Bu da genelde ulema ve ümeranın insiyatifi doğrultusunda önce haber verilen şehzade olduğu gibi padişahlar da şehzadeleri tecrübe kazanması için sancaklara yollarlardı ve payitahta en yakın olan saruhan sancağına atanan şehzade veliaht atanmış sayılırdı. Fakat çok defa Saruhan dışındaki sancaklardan da şehzadeler gelip tahta oturmuştur.
Daha sonraki ekber ve erşad sisteminde ise kardeş katlini sona erdirip hanedanın en yaşlısının tahta geçtiği seniority dediğimiz veraset sistemine geçilmiştir. Fakat burada da kafes usulü uygulandığı için bu dönemin padişahları tahta çıktıklarında çok tecrübesizlerdi ve yeterli eğitimi alamıyorlardı. Ayrıca kafesteki şehzadelerin çocuk sahibi olması da yasaktı. Bu da yine veraset için risk teşkil ediyordu.
Oyunda polonyanın yönetim ve buna bağlı veraset sisteminin iki defa değiştiğini biliyoruz. Pekala bu Osmanlı için de uygulanabilirdi. Tabi bunun öncesinde Osmanlı'da oyundakinin aksine hiçbir şekilde varisin belirlenemediğini de hatırlatmak isterim. Oyundaki harem mekaniği hiçbir aslı astarı olmayan uydurma bir mekaniktir.
Bu oyunun bir alternatif tarih olduğunu söyleyenler olacak elbet. Fakat oyuna gerçek tarihten spesifik unsurlar eklerken yapılan şey bir alternatif tarih olmuyor. Alternatif tarih diye Fransa'yı nasıl müslüman yapmıyolarsa, Timur'u cumhuriyet yapmıyorlarsa Osmanlı'ya da böyle gerçek dışı bir sistemi yakıştırmamaları gerekirdi. Onun yerine uyduruk bi sancağa çıkarma mekaniği getirilse bile yeğlerdim. Sırf daha çok satılan bi buff olsun diye yaptıkları kendi uydurma veraset sistemlerini tarihimizdeki harem sistemiyle bağdaştırmaları hoş değil.
Osmanlı'da I. Murat'ın "ülke topraklarının padişah ve oğullarının ortak malıdır." sözünden itibaren padişahın tüm erkek çocukları tahtta eşit hakka sahiptiler. Avrupadaki gibi büyük çocuğun başa geçmesi (primogeniture) tarzı bi veraset sistemi yoktu. Hiçbir padişahın da kendinden sonra gelecek şehzadeyi belirleme lüksü yoktu. Payitahta ilk varan şehzade padişah olurdu. Bu da genelde ulema ve ümeranın insiyatifi doğrultusunda önce haber verilen şehzade olduğu gibi padişahlar da şehzadeleri tecrübe kazanması için sancaklara yollarlardı ve payitahta en yakın olan saruhan sancağına atanan şehzade veliaht atanmış sayılırdı. Fakat çok defa Saruhan dışındaki sancaklardan da şehzadeler gelip tahta oturmuştur.
Daha sonraki ekber ve erşad sisteminde ise kardeş katlini sona erdirip hanedanın en yaşlısının tahta geçtiği seniority dediğimiz veraset sistemine geçilmiştir. Fakat burada da kafes usulü uygulandığı için bu dönemin padişahları tahta çıktıklarında çok tecrübesizlerdi ve yeterli eğitimi alamıyorlardı. Ayrıca kafesteki şehzadelerin çocuk sahibi olması da yasaktı. Bu da yine veraset için risk teşkil ediyordu.
Oyunda polonyanın yönetim ve buna bağlı veraset sisteminin iki defa değiştiğini biliyoruz. Pekala bu Osmanlı için de uygulanabilirdi. Tabi bunun öncesinde Osmanlı'da oyundakinin aksine hiçbir şekilde varisin belirlenemediğini de hatırlatmak isterim. Oyundaki harem mekaniği hiçbir aslı astarı olmayan uydurma bir mekaniktir.
Bu oyunun bir alternatif tarih olduğunu söyleyenler olacak elbet. Fakat oyuna gerçek tarihten spesifik unsurlar eklerken yapılan şey bir alternatif tarih olmuyor. Alternatif tarih diye Fransa'yı nasıl müslüman yapmıyolarsa, Timur'u cumhuriyet yapmıyorlarsa Osmanlı'ya da böyle gerçek dışı bir sistemi yakıştırmamaları gerekirdi. Onun yerine uyduruk bi sancağa çıkarma mekaniği getirilse bile yeğlerdim. Sırf daha çok satılan bi buff olsun diye yaptıkları kendi uydurma veraset sistemlerini tarihimizdeki harem sistemiyle bağdaştırmaları hoş değil.
Sic Parvis Magna