[savastutkunu]

Her halde kısa sürede tonla güç kaybederdi ve olduğunundan çok daha fakir bir devlet olurdu. Dikkat ettiysen sadece Osmanlı değil Bizans'da tarih boyunca hep Akdeniz'de genişlemeye çalışmış çünkü bölgenin doğal sınırları burası. Evet verimli nehirler ve tarım arazileri var ama öyle bir noktaki burası altta sürekli seni yağmalamak isteyen göçebeler var, karpatlara kadar bölgeyi koruyan hiç bir doğal sınır yok, doğru düzgün liman yok, din birliği yok,  hava soğuk, doğru düzgün şehir bile yok, ticarette zayıf neden böyle bir şeye kalksın ki aşağıda Mısır gibi Levant gibi coğrafyalar varken.

Doğu Avrupa'da ki en büyük rakipleri konumunda olan
Prusya Krallığı ve Rus Çarlığına yoğunlaşsaydı ve askeri gücünü bu devletlere karşı daha fazla kullansaydı bölgedeki tek süper güç olacağından Avrupa ticaretini yönetmez miydi?Örneğin o coğrafya üzerinde Amber Yolu bulunuyor.Bu yolu kontrol etmesi İmparatorluğa bir şeyler kazandırmaz mıydı?

Coğrafi keşiflerden sonra bile uzun yıllar dünyanın en işlek ticaret yolları Çin'den başlayıp denizler üzerinden, Hindistan'dan Batı'ya giden yollardı. Osmanlı'nın limanlarının bulunduğu yollar. Osmanlı'yı zora sokan yalnış taraftaki topraklara genişlemesi değil doğru düzgün donanması olmaması ve önemli yerleri elinde tutsada bunlardan gerekli verimi alamamasıydı.

Prusya ilk gücü elde ettiğinde neden gidip Kiev'e inmek yerine Batı'ya gitti? Neden Ruslar gücü eline geçirdiğinde hemen Ukrayna, Belarus taraflarına inmek yerine başka işlerle uğraştı? Ve yine tam olarak senin bahsettiğin yerdeki devlet Litvanya-Lehistan direnemeyip Avusturya, Rusya gibi devletler tarafından neden bölündü? Çünkü bu bölgenin artıları olsada dediğim gibi burası ticari olarak diğer coğrafyalara bağımlı, savunulması çok zor olan ölü bir bölge.Üstelik modern çağın ihtiyaçlarınada gerekli çözümleri üretemiyor.

Mesela Fransa Akdeniz ticareti şahlanırsa Marsilya'dan ticaret yapabilir bu bölgede uğraşta bulunabilir, Amerika verimli bir hale gelirse Okyanus limanları ile buna katılabilir, İtalya ile İspanya'dan kendini dağlar ile koruyabilir kalan yerlerde zaten denizler var. Ya da Osmanlı'nın hakim olduğu topraklar Iran sınırında dağlar olduğu için Iran Orta Doğuya çok güçlenmeden giremez bunu lojistik olarak destekleyemez, Mısır taraflarında savaşması zor çöller var bu yüzden kolay savunulur Arabistan'da çok nüfus yok oradan saldırıya uğramak zor. Ana akım ticaret rotalarına yakın daha uzar gider. İşin özü Osmanlı gayette iyi topraklara sahipti yani başka coğrafyaya genişlese birden şahlanma gibi bir durumu yoktu. Ki zaten bu topraklara Osmanlı'ya bağlı Tatarlar düzenli yağma sefer düzenliyordu. Hatta şehirlerde ele geçiriyorlardı ama sonra kayıp edildiğinde kimsenin umurunda olmuyordu. Çok değerli kader değiştirecek boyutta olsalar Osmanlı bunları tutmak için çaba sarf ederdi.