[Ebu-l Vefa]

Bugün bütün Azerbaycanlıların sahiplendiği Akkoyunlu ve Safevi devletleri ile Osmanlı İmparatorluğunun mukayese edilmesi söz konusu değildir zira biri 150 yılını dolduramamış diğeri 200 yılı zor görmüştür Osmanlı ise bir Cihan İmparatorluğudur ve "Türk Tarihinin Zirvesidir"(İlber Ortaylı'nın Deyimi ile)."Osmanlı İmparatorluğunun gücünün nereye eriştiğini anlamak için ne düşünüyor adam bir taraftan Roma'yı almayı öbür taraftan Almanya'yı almayı düşünebiliyor ve Portekizlilere karşı Sumatra'da Açe Sultanına heyet gönderiyor (yardım gönderiyor)Afrika'da kaleler kuruyor Orta Asya'daki hanlıklara yeniçeri grubu gönderiyor"(Halil İnalcık).Osmanlılardan Dünya tarihine geçicek birçok olay varken [Sırpsındığı(1364),1.kosova(1389),Niğbolu(1396),Varna(1444),2.kosova(1448),İstanbul Fethi,Macaristan fethi,(Bütün Avrupa'da bile hak iddiasında bulunyor)...]Safeviler ise Sunni İran Şi'i yapmaktan(Osmanlı Devletinin dinlere karşı hoşgörüsü aşikar) Anadolu'daki Kızılbaşları Kışkırtmaktan başka bir işlevi yoktur zira İslama da zerre katkısı olmamıştır. Boş bir cihangirlik sevdasından başka bir şey değildir hoş onlarınki de cihangirlik mi. "Bizim davamız kuru bir kavga ve cihangirlik davası değil i'la-yı kelimetullahdır. Yani Allah'ın dinini yüceltmektir."(Osman Gazi)
         Gelelim bizim cihangirlere(!);Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan Fatih'in Trabzon Rum İmparatoruna karşı yaptığı seferi başlarda kendi üzerine sanmış annesi Sare Hatun ve bir heyeti göndermiştir. Zaten 12 yıl sonra Otlukbeli'nde(1473) dayağı yemiştir. "Yavuz top kullandı yiğitçe dövüşmedi", "Tüfek çıktı delikanlılık bozuldu" diyenler Şah'ın gavur Venedik'ten topçu birliği istediğini ittifak aradığını unutuyorlar sanırım. Hatta Yavuz şahı muharebeye zorlamak için hakaret dolu mektuplar göndermiştir. Galibiyetten 2 hafta sonra Tebriz'e girmiş adına hutbe okutmuş, Şahın Horasandan Tebriz'e zorla getirdiği tüccarları İstanbul'a göndermiştir (KAYNAK HALİL İNALCIK DEVLET-İ ALİYYE I syf. 136-138). Gelelim Tahmasb ve Kanuni'ye. Kanuni İki sene süren Doğu seferinde(1534) Bagdad ve Tebriz'i İlhak etmiş Şah İran içlerine çekilmiş (Kaçmış) ve bir meydan muharebisinden kaçınmıştır. Lakin bizim yiğit, gözü pek yiğidimiz durur mu ? Osmanlı Geri çekilir çekilmez Tebriz'i almış Bagdad'ı alamamıştır. Kanuni 1548'de İkinci kez Tebriz'i almış ama Şah' meydan muharebesine çekememiştir(syf 179-180). 
        Safeviler birçok kez Osmanlı'nın gaza yapmasına engel olmuştur arkadan vurmuştur. Osmanlı devletinin anarşi İçinde bocaladığı dönemde Şah Abbas Bagdad,Kerkük,Musul, yani bütün ırağı Osmanlılardan almıştır(1623 yani II. Osman'ın katlinden 1 yıl sonra) Lakin IV. Murad padişahın otoritesini tekrar sağladı ve Bağdadı geri aldı(1638) (syf183-183).
        [Yazım hatalarımz var ise affola]