[Mabella]

Geçtiğimiz günlerde iflas eden 178 yıllık Thomas Cook şirketinin ülkemiz için de önemi olduğu için hem kendilerinden hem de Türkiye'deki turistik gezilerin tarihi ilgili kısaca özet geçtim.

Günlük Turlar
Cumhuriyetin ilk yıllarında İstanbul'daki günlük turları üstlenen iki önemli kuruluş vardı. Bunlar Natta ve Wagon Li-Cook acentalarıydı. Wagon-Li'nin şapkalı rehberleri turist kafilesini rıhtımda karşılar, özel otomobillere sırayla bindirir, uzun bir kafile halinde yola çıkarırdı.
1937 yılına ait bir Wagon-Li Cook günlük tur programında, S.S. Emress of Australia Akdeniz Kruvaziyerinden alınan turistlerin şu durakları ziyaret edeceği belirtiliyordu: Ayasofya, Sultan Ahmet Camiisi, At Meydanı, Kayzerin Çeşmesi, Yerebatan, Beyazıt Meydanı, Bozdoğan Kemerleri, Teodos Surları, Edirnekapı, Kariye Camiisi. Saat 12'de Tokatlıyan Otelinde yenilen öğlen yemeğinden sonra da program şöyle noktalanıyordu: Saray ve Hazine, Asarı Atika Müzesi, Büyük Kapalı Çarşı

Natta
Türkiye'nin ilk önemli seyahat acentası olan Natta, 1925 yılında kuruldu. Natta(National Turkish Tourist Agency) Türkçe yazışmalarda Milli Türk Seyahat Acentalığı adını kullanıyordu. Şirketin ilk yeri Pera Palas binasindaydi. 1928 yılında ise Galatasaray'da Çiçek Pasajı'nın yanında bir büro açtı.
Natta uluslararası bir çok kuruluşun da Türkiye temsilciliğini üstlenmişti. Bunlar arasında United States Lines, American Merchant Lines, Cie de Navigation de Sarnos, Ballimore Mail Line, Ybarra yCnia, Intourist, Amerikan Express, Mitropa, Orient Express, Devlet Demiryolları, Fransız-Yunan Demiryolları, Macar, Yugoslav ve Romanya Devlet Demiryolları, Dean and Davson Ltd. yer almaktaydı. Natta seyahat biletleri satmasının yanı sıra turizm faaliyetleri de gerçekleştirmekteydi. Yabancı dildeki ilanlarında "Dünyanin 200 oteline rezervasyon yapılır,Otomobil temin edilir,Rehber sağlanır" diyerek etkinlikleri belirtilmekte, ardından yaptıkları turlar sıralanmaktaydı.

Thomas Cook
1841 yılında İngiltere'nin Leicester kentine 20 km uzaklıkta bir alanda düzenlenen geleneksel festivale, 571 kişilik turist kafilesini katırlarla götürerek modern anlamda turizmi başlatmıştır.Bu hareketiyle modern anlamda ilk turizm hareketini başlatmıştır. 1 şiline düzenlediği bu turdan hiç kar elde etmemiş ve ilk tur düzenleyen kişi olmuştur.
Tur organizatörü olarak yeni bir meslek alanı yaratmıştır. Cook ilk yurtdışı turunu İskoçya'ya tren ve gemi ulaşım araçlarını birlikte organize ederek gerçekleştirmiştir. 1860 yılında ilk seyahat şirketini Thomas Cook Travel adı ile açmıştır.

Wagon Li-Cook
Osmanlı İmparatorluğu'na Orient Express ve işlettiği otellerle giren Wagons Lits şirketi, Cumhuriyet döneminde de Cook şirketi ile kurduğu ortaklık sonucu seyahat acentalığı faaliyetlerini sürdürdü. Önce sadece yataklı vagon işletmeciliği yapan bu kuruluş, giderek tüm acentacılık hizmetlerini gerçekletirmeye başladı.
Dönemin ilanlarında "Wagon Li-Cook" olarak yer alan şirket elli yıl Türk turizminin gelişmesine yardımcı oldu. Yataklı ve restoran vagonlarıyla rahat yolculuğu sağladı, acentacılık faaliyetleriyle turistlere hizmet verdi, uzun yıllar Ankara Gar Gazinosunu işletti. Ve hepsinden önemlisi Türk turizmi için kadrolar yetişmesini sağladı. Wagon Li-Cook Cumhuriyet döneminde turizmle ilgilenen kişiler adı kolay kolay unutulmayacak bir efsanedir.

Orient(Şark)Express
Batıyla doğuyu birleştiren tren olarak anılan Orient Express ilk seferini 5 Haziran 1883 tarihinde yaptı. 1883 yazında Paris'ten kalkan Orient Express, Peşte ve Bükreş üzerinden 2656 kilometre katederek Rusçuk kasabasının karşısındaki Giurgiu mevkiine geldi. Bu ilk seferde sadece iki vagon yataklıydı. Buradan İstanbul'a geçiş deniz yoluyla yapıldı. Aktarmalı ama dönemine göre hızlı bir seyahatti bu. İstanbul yolu saatte 80 kilometre yapan express sayesinde 30 saat kısalmıştı. Üstelik düşlerde kalan bir konforu gerçek haline getirerek, Paris'ten İstanbul'a 87 saatte gelindi. Seyahat etmek artık bir çile değil bir zevkti.
Orient Express'in yalnız rayları kullanarak İstanbul'a gelebilmesi içinse, 1895 yılını beklemek gerekecekti. Sefer "Osten-Viyana Express" hattı kullanılarak Sirkeci istasyonunda sonuçlanıyordu. 4 yıl süren I.Dünya savaşı sırasında seferler yapılamamış olsa da tekrar hizmete girdiği 1919 yılında Alpleri aşan Simplon yolu kullanılarak İsviçre, İtalya, Yugoslavya ve Bulgaristan üzerinden İstanbul'a ulaşıldı. Orient Express'in diğer ucu ise Londra'ya kadar uzatılmıştı. Efsane artık en görkemli zamanlarını yaşamaktaydı. Yeni adıyla, "Simplon-Orient Express" olarak.
II. Dünya savaşından sonra trenin güzergahlar üzerindeki sosyalist rejimler dolayısıyla çeşitli kısıtlamalara maruz kalıp, gittikçe değerini kaybeden Orient Express son seferini 27 Mayıs 1977'de yaptı.