Başlangıç Rehberi
Bu rehberde çok sayıda Strategyturk Forumları üyesinin emeği geçmiştir.
Her ne kadar Paradox oyunun altyapısını bu zamana kadar hiç olmadığı bir biçimde yeni oyuncu dostu bir yapıda tasarlamış olsa da Europa Universalis IV'ü kavramak yeni oyuncular için bir hayli zor olabiliyor. Okuyacağınız rehber sizin için 5 kısma ayrılmış durumda.
Tamamen yeni oyuncular için rehber
Europa Universalis IV (EU4) içerisinde keşif yapabileceğiniz, fetihler yapabileceğiniz ve düşmanınızı yokedebileceğiniz bir oyun. Ancak tüm bunları yapmaya başlamadan önce oyunun basit ana mekaniklerini kavramanız gerekiyor ve bunun için doğru yerdesiniz. Anlamanız gereken ilk şey herhangi bir yaşam limitine takılmaksızın bir ülkenin yönetimini oyunun başlangıç tarihi olan 1444'ten 1821'e kadar yürütüyor olduğunuz. Ülkeniz hayatta kaldığı ve siz oynamaya devam ettiğiniz sürece ülkenizin ipleri sizin elinizde.
Europa Universalis IV, Dünyada epik bir alternatif tarih senaryosu oyunu. Oyuncu olarak siz ülkenizin ordusunu ve donanmasını kontrol ediyorsunuz, oyundaki her başlangıç tarihi tarihsel bir biçimde oluşturulmuş olsa da bir kere oyunu başlattıktan sonra her şey tarih dediğimiz raydan çıkıp alternatif bir Dünyanın oluşmasına sebebiyet veriyor ve bu dünyada siz oyuncu olarak gücünüzü ortaya koyup öncelikli olarak kendi ülkeniz olmak üzere Dünya'daki tüm diğer ülkelerin kaderini direkt olarak etkileyebiliyorsunuz.
Europa Universalis IV, Crusader Kings 2 gibi herhangi bir karaktere odaklanmış bir oyun değil. Devletinizi yönetenler elbet yaşlanacaklar ve ölecekler, varisleri başa geçecek ve ülkeyi yönetmeye başlayacak. Oyuncu ise daha basit bir şekilde direkt olarak ülkenin yöneticisi. Oyun süresi boyunca oyuncu ülkesinin yokedilmediğinden veya başka bir ülke tarafından ilhak edilmediğinden emin olmalıdır, aksi takdirde oyun sona erecektir.
Europa Universalis IV'te herhangi bir kazanma şartı yok, ancak oyunun sonunda görülebilen bir skor tablosu mevcut. Oyuncu, ülkesini tamamen kendi isteğine göre yönlendirebilir, isterse küçük bir bölgeye sahip bir ülkeyi alıp Dünyayı fethedebilir, isterse tarihsel olarak güçlü bir ülkeyle başlayıp parçalanabilir.
Peki bu oyun nasıl oynanıyor?
Oyunun genel oynanışı şu şekilde:
Bu oyun ne değil?
Bu tamamiyle bir savaş oyunu değil. Asker basıp ordularını sürekli savaşa göndererek geleceği düşünmeyen oyuncular büyük hayalkırıklığı yaşarlar. Europa Universalis IV'te askeriye dışında da ilgilenilmesi gereken bir çok oyun kavramı bulunuyor, eğer sadece savaşlarla ilgilenirseniz askerlerinizi yenilmiş, ekonomizi iflas etmiş ve komşularınızı kızdırmış olursunuz. En savaşçıl hükümdarlar bile diplomasiyle ve ekonomiyle ilgilenmeyi bilmelidir.
Bu rol yapma oyunu değil. Sizle danışmanlarınız arasında kalpten kalbe samimi diyaloglar oyunda bulunmuyor, düşman ülkenin hükümdarı bir oyunda bir pencereden sizle muhabbete girmiyor. Diğer ülkenin hanedanıyla kraliyet evlilikleriyle etkileşime geçebilirsiniz ancak bu tamamen oyun içerisinde kullanılabilen bir mekanikten ibaret. Herhangi bir evlilik veya düğün görselleri beklemeyin.
Bu oyun taktiksel savaş simulasyonu değil. Oyun içerisinde düşman güçlerini ve sizin güçlerinizi görebildiğiniz bir savaş arayüzü bulunsa da, savaşta bulunan askerlerinizi direkt olarak kontrol edemezsiniz.
Bu oyun sıra tabanlı strateji oyunu değil. Oyunun takvimi oyundaki her ülke için aynı zamanda işliyor.
Bu oyun çabuk bitirilebilecek tarzda bir oyun değil. En yüksek hızda da oynasanız 1444'te başlayıp oyun sonu olan 1821'i görmeniz yaklaşık 12 saati alır, bu oyun öyle arkadaşlarınızla yarım saatliğine girip bitirip çıkabileceğiniz tarzda bir oyun değil.
Bu oyun Civilization değil. Paradox Interactive oyunlarına yabancı olan oyunseverler genellikle bu oyunu Civilization'a benzetmeye çalışırlar, ancak bu tamamiyle yanlış. Civilization ile bu oyun arasındakit ek ortak nokta bir gücün ülkenin gelişimini kontrol ediyor olması. Ancak tüm benzerlikler burada sona eriyor, her iki oyun da kendi klasmanında iyi oyunlar ve bu oyunları sevenler farklı sebeplerden bu eylemi gerçekleştiriyor, ancak herhangi bir kıyaslama yapmak gereksiz.
Paradox'a yeni olanlar için rehber
Singleplayer mı? multiplayer mı?
Europa Universalis IV'te hem singleplayer oynamanın hem de multiplayer oynamanın farklı avantajları ve dezavantajları mevcut. Genellikle oynadığınız ilk oyunun singleplayer olması önerilir, singleplayer oynarken oyunun başında size önerilen ülkeleri görebilirsiniz. Ancak size oyunu öğretebilecek biriyle multiplayer oynamanız da oldukça yararlı olabilir.
Tutorial
Eğer daha önce buna benzer bir oyun oynamadıysanız, tutoriallarda zaman geçirmenizi öneririz. Tutorialler ile oyunun ana oyun konseptleriyle tanışabilirsiniz.
Ülke tercihi
Oyuna başlarken vereceğiniz en önemli karar, hangi ülkeyle oynayacağınız. CK2'den farklı olarak EU4'te eğer oyuna aşina değilseniz büyük ülke seçmeniz daha doğru. Her ne kadar tek topraklı bir ülkeyi yönetmek daha kolay gibi gözükse de tek topraklı bir ülkenin yapabilecekleri de oldukça kısıtlı olduğundan oynaması bir hayli zor. O sebeple yeni oyuncular büyük ülkeler seçmeli, daha fazla gelirle daha büyük ordu ve donanma komuta ederek rahat bir şekilde oyunun mekaniklerini kavramalıdır.
Kastilya veya Portekiz ilk oyun için iyi bir tercih olabilir, ikisi de Avrupa ülkesi olmasına rağmen fazlasıyla güvenli bir konumdadır. Güçlü bir donanmayla yeni keşfettiğiniz topraklarda giriştiğiniz savaşların evinizi tehdit etmemesini sağlayabilirsiniz.
Öğretici ülkeler
Bazı ülkeler Paradox tarafından yeni oyuncu dostu olarak belirlenmiştir.
Oyundaki en önemli buto ekranın üst sol köşesindedir.Şekli, üzerinde devletinizin bayrağı olan bir kalkana benzer. Bu butona tıkladığınızda üzerinde bir çok slot bulunan bir pencere açılır. Bu ekranda kralınız ve özelliklerin yansıtıldığı gibi boş danışman bölümleri de yansıtılır. Bu boş bölümleri doldurmadan önce, bütçenizle ilgilenmeniz gerek. Bunu yapmak için üstteki slotlardan üçücüsüne basın burada devletinizin ekonmisini göreceksiniz. Birçok devlet oyuna her ay (turn) kazanan bir ekonomiyle başlar. Oyunda ilerledikçe bu bölüme gelip hala kazanç elde edip etmediğinizi kontrol etmelisiniz. Şimdi ilk slota basıp devlet yönetimine geçerek il danışmanımızı işe alalım. Danışmanlar ve bölümleri üç kategoriye ayrılır; idari (sayfa ve tüy şeklinde), diplomatik (güvercin şeklinde) ve asker (iki kılıç şeklinde). Bu üç danışman türünün her birinden bir tanesini işe alabilirsiniz. Eğer ayda 3 dukadan az kazanıyorsanız hiçbir danışmanı işe almayın. Eğer ayda 30 dukadan az kazanıyorsanız 1. seviye danışmanların üstünde bir danışmanı işe almayın. Çünkü danışman seviyesi arttıkça mal oldukları fiyatlar ve maaşları da artar. Şimdilik her kategoriden bir danışman işe aldığınız sürece, hangi tip danışman kiraladığınız mühim değil. Eğer üzerlerinde yazan açıklamayı okursanız hangi tip danışman olduklarını anlarsınız. Oyunun ileri dönemlerinde spesifik ihtiyaca göre danışman kiralayabilirsiniz ama şunu unutmayın hepsi işinize yarayacaktır o yüzden ucuz olanlarından seçmeye çalışın.
Ülke & Ordular
Danışmanlarınızı seçitiniz ve hala para kazanıyor durumdaysanız artık ülkenize şöyle bir göz atmanızın vakti gelmiş demektir. Ülkeniz bir yada daha fazla eyaletten müteşekkil durumdadır ve sadece kara egemenliği söz konusudur. Herhangi bir denizdeki ticari, askeri ve ulaşım faaliyetlerine sadece donanmanız ile müdahale edebilirsiniz.
Mutlaka bir başkentiniz olacaktır. Az biraz coğrafi bilginiz mevcutsa bugünün başkentlerini baz alarak ülkelerin başkentlerini kolayca tahmin edebilirsiniz. Örneğin Londra İngiltere'nin başkent eyaletidir..vs. Bu arada ülkelerde Ticari Başkent olarak bir eyalette belirlenmiş olabilir. Bu genelde ülkenin idari başkentiyle aynı olur ama olmadığı durumlarda olabilir. Örneğin Osmanlı için örnek verecek olursak; Konstantiniyye hem idari hemde ticari başkenttir. Genelde oyuncular diğer ticari noktalardaki (trade node) pazarı Konstantiniyye'ye transfer etmek için o noktalarda birer Tüccar (Merchant) görevlendirirler.
Eyaletlerinizde yada eyaletleriniz etrafındaki denizlerde üç boyutlu asker yada gemi figürleri göreceksiniz. Bunlar savaşlara sokacağını kara ve deniz birlikleridir. Komşu ülkelerinizde sizin gibi bu birliklere sahip olacaklardır.
Bir birlik oluşturmak muhakkak bir miktar zaman alacağından mutlaka yedekte bir birlik tutmanızda fayda vardır. Kaç adet kara ve deniz kuvvetiniz olduğunu merak ediyorsanız sol üstteki ülke simgesini tıklayıp ardından ordu tab'ını açarsanız orada mevcut birlik sayılarınız ve sahip olacağınız birlik limit'lerinizin yer aldığını göreceksiniz. Birlik limiti (Land force limit, naval force limit) aşıldığı taktirde ilave her bir tümen kuvvet hazinenize büyük bir ceza maliyeti olarak yansıyacaktır. Bu sebeple sağlam bir ekonomi için birliklerinizi bu limitin altında tutmaya çalışın. Gerekirse limiti arttırmak için danışman ve ilgili binalardan faydalanın.
Bir birliği dost bir toprağa gönderdiğinizde bu birliğin gittiği yol sarı okla gösterilir, düşman bir toprağa gönderdiğinizde ise ok kırmızı olacaktır. Birlik ilerliyorken o birliği seçerseniz okun üzerinde birliğin yolun ne kadarını gittiğini görebilirsiniz, birlik yolun yarısını gitmeden önce birliğin gidişini iptal edebilirsiniz. Bir birliğin bir yere gidişini iptal ettikten sonra tekrar göndermeniz halinde birlik sıfırdan hareket edecektir.
Diğer Ülkeler
Haritada gezerseniz, ülkenizin renginde olmayan bölgeler göreceksiniz. Bu bölgeler sizin değil (henüz). Yapay zeka tarafından kontrol edilen ülkeler aitler. Yapay zeka sizin ordunuzla gelip onu kendi bünyenize katmanızı beklemiyor. Amaçlarına uygun bir şekilde, diğer bilgisayar kontrollü devletlerle veya sizle görüşüyor, anlaşmaya çalışıyor. Amaçtan bahsetmişken, eğer yapmak isterseniz sizin ülkenizin de amaçları var fakat amaçları yapmak zorunda değilsiniz. Ülkenizi istediğiniz yoldan yönetebilirsiniz. Bu amaçları arayüzdeki yönetim sekmesinin altındaki görevler başlığında bulabilirsiniz.
Bütçe
Şimdi gelin oyundaki en önemli kısımlardan biri olan ekonomiden bahsedelim. Ekonomi penceresini açtığınızda ekranın sağ kısmında çubuklar farkedeceksiniz. Bu çubuklar misyonerlerinize, gemilerinize, askerlerinize ve kolonilerinize ne kadar bütçe ayırdığınızı gösteriyor. Eğer ekonomik olarak bir kriz içerisinde değilseniz misyoner ve koloni çubuğu her zaman en üstte olmalı. Öte yandan donanmaya ayırdığınız bütçeyi deniz savaşları yapmadığınız durumlarda kısabilirsiniz, ancak donanma bütçesini kıstığınızda ticaret geliriniz düşecektir. Savaşlardan önce bu bütçe kısmını kontrol etmeyi unutmayın. Son olarak askeriyeye ayırdığınız bütçe barış dönemlerinde azaltılmalı, savaş durumlarında yükseltilmelidir. Özellikle oyunun erken döneminde bu tür küçük ayarlamalar ekonomide büyük avantajlar sağlayabilir. Ancak ordularınızın bütçesini kıstıktan sonra ordunuzun bulunduğu bölgede bir isyan çıkmayacağından veya komşu ülkeden bir sürpriz savaş ilanı almayacağınızdan emin olmalısınız.
EU'e yabancı olan oyuncular için ipuçları
Genel İpuçları
Zamanı durdurduğunuzda, ilerleyişini tekrar başlatmadan önce birkaç şey yapabilirsiniz. Haritayı kontrol edin. Oyun arayüzüne bakın ve hangi durumda olduğunuzu anlamaya çalışın. EUIV genelde, tarihi örnek alır bu yüzden biraz coğrafya ve tarih bilgisi işinize yarayabilir. Ancak gerçekleşmesi garip olan durumların yaşanması tamamen imkansız değildir. Fransa'nın İspanya'ya savaş kaybedip, daha önce ilhak ettiği devletleri salması ve ülkenin yarıya küçülüp güç kaybetmesi gibi. Ülke düzeninizi kontrol etmek için birçok yol olduğu için yeni oyuncuların arayüze alışmaları gerekebilir.
Paradox oyunlarına yeni başlayan oyuncular, tek bölgeli küçük bir devlet ile başlama hatasına düşüyorlar. Bundan sakının. Belki oyunu öğrenmeniz için küçük bir devleti yönetmek en kolay yolmuş gibi gözükebilir fakat gerçekte oyuncu, o devletle derin bir karmaşa halinde oynuyordur. Ekonomik, askeri ve diplomatik anlamda sınırlı seçenekleriniz vardır. Eğer yanlış hareket ederseniz, nefes alıp vermeden kendinizi yok olmuş bulabilirsiniz.
Genellikle, oyunu öğrenmek için büyük devlet seçmek daha iyidir. Harcayacağınız para daha çok olacak, askerleriniz ve gemilerinizle oyuncak gibi oynayacaksınız. Daha fazla stratejik seçeneğiniz olacak ve endişe duymadan oynayacaksınız. Eğer her şeyi mahvederseniz (ki yeni başlayan herkes bunu yapar), sizin için korkunç sonuçla bitecek olan bir savaşta yalnızca birkaç bölge kaybedeceksiniz ve oyununuz tamamen sona ermeyecek.
Senaryo seçme ekranında, oyun size senaryonuzda seçmeniz için güzlü ülkeler önerecek. Bunlar yapımcının o senaryoda oynamanın ilgi seçici olduğunu düşündüğü ülkeler. Oyunu öğrendikten sonra, geri dönüp küçük bir devlet seçebilirsiniz. Fakat şimdi,büyük başlayın.
Hangi büyük devleti seçeceğinizi belirlerken dikkat etmeniz gerekiyor. Kara temelli devlet seçip devasa orduları mı kontrol etmek istersiniz (donanma mekaniği hakkında endişelenmeyin) yoksa deniz devleti olup donanmanızı yönetip koloni kurmak mı? Bazı devletler yeni savaşlar açmak üzereyken bazıları savaşın karmaşasında kaybolur.
Hangi senaryodan başlamalıyım?
Paradox oyunculara 11 senaryodan herhangi bir ile başlama imkanı sunuyor. Oyuna ana senaryo olan 1444 yılında veya diğer senaryolardan herhangi birini seçerek başlayabilirsiniz. Ayrıca, oyunun sunduğu tarih aralığından herhangi bir günü seçebilirsiniz.
Tercih ettiğiniz bir başlangıç noktası varsa özgürce seçebilirsiniz. Eğer ana senaryo yılı olan 1444'de başlamıyorsanız, sınırlarında kayda değer değişiklikler, devletlerin teknolojilerinde senaryoya uygun gelişmeler, kurulan devletler olabilir.
EUIV'e geri dönenler için rehber
EUIV'ün nasıl oynandığını biliyorsanız ancak son dönemlerde yapılan değişikliklere yabancı kaldıysanız takip edebileceğiniz çok sayıda kaynak var. (örneğin bu forum)
Geliştirici günlükleri
Paradox haftalık olarak oyunlarında yaptığı değişiklikleri tanıttığı Geliştirici Günlükleri paylaşır. Bu geliştirici günlüklerinde oyunda yapılan tasarım değişiklikleri, oyuna yeni eklenen mekanikler tanıtılmaktadır. Bu günlükleri bu forumda Türkçe olarak takip edebilirsiniz.
Bu rehberde çok sayıda Strategyturk Forumları üyesinin emeği geçmiştir.
Her ne kadar Paradox oyunun altyapısını bu zamana kadar hiç olmadığı bir biçimde yeni oyuncu dostu bir yapıda tasarlamış olsa da Europa Universalis IV'ü kavramak yeni oyuncular için bir hayli zor olabiliyor. Okuyacağınız rehber sizin için 5 kısma ayrılmış durumda.
- Tamamen yeni: Daha önce hiç 4X oyun oynamamış olanlar
- Paradox'a yeni olanlar: Daha önce başka yapımcıların yaptığı 4X oyunlarını oynayıp ilk defa bir Paradox oyunu oynayanlar
- EU'a yeni olanlar: Daha önce başka bir Paradox oyununu (Crusader Kings II, Victoria II, Hearts of Iron 3) oynamış olup Europa Universalis serisinden bir oyunu ilk defa oynayanlar.
- EU4'e yeni olanlar: Daha önce EU serisinden oyun oynamış olup yeni oyundaki mekanikleri kavramak isteyenler
Tamamen yeni oyuncular için rehber
Europa Universalis IV (EU4) içerisinde keşif yapabileceğiniz, fetihler yapabileceğiniz ve düşmanınızı yokedebileceğiniz bir oyun. Ancak tüm bunları yapmaya başlamadan önce oyunun basit ana mekaniklerini kavramanız gerekiyor ve bunun için doğru yerdesiniz. Anlamanız gereken ilk şey herhangi bir yaşam limitine takılmaksızın bir ülkenin yönetimini oyunun başlangıç tarihi olan 1444'ten 1821'e kadar yürütüyor olduğunuz. Ülkeniz hayatta kaldığı ve siz oynamaya devam ettiğiniz sürece ülkenizin ipleri sizin elinizde.
Europa Universalis IV, Dünyada epik bir alternatif tarih senaryosu oyunu. Oyuncu olarak siz ülkenizin ordusunu ve donanmasını kontrol ediyorsunuz, oyundaki her başlangıç tarihi tarihsel bir biçimde oluşturulmuş olsa da bir kere oyunu başlattıktan sonra her şey tarih dediğimiz raydan çıkıp alternatif bir Dünyanın oluşmasına sebebiyet veriyor ve bu dünyada siz oyuncu olarak gücünüzü ortaya koyup öncelikli olarak kendi ülkeniz olmak üzere Dünya'daki tüm diğer ülkelerin kaderini direkt olarak etkileyebiliyorsunuz.
Europa Universalis IV, Crusader Kings 2 gibi herhangi bir karaktere odaklanmış bir oyun değil. Devletinizi yönetenler elbet yaşlanacaklar ve ölecekler, varisleri başa geçecek ve ülkeyi yönetmeye başlayacak. Oyuncu ise daha basit bir şekilde direkt olarak ülkenin yöneticisi. Oyun süresi boyunca oyuncu ülkesinin yokedilmediğinden veya başka bir ülke tarafından ilhak edilmediğinden emin olmalıdır, aksi takdirde oyun sona erecektir.
Europa Universalis IV'te herhangi bir kazanma şartı yok, ancak oyunun sonunda görülebilen bir skor tablosu mevcut. Oyuncu, ülkesini tamamen kendi isteğine göre yönlendirebilir, isterse küçük bir bölgeye sahip bir ülkeyi alıp Dünyayı fethedebilir, isterse tarihsel olarak güçlü bir ülkeyle başlayıp parçalanabilir.
Peki bu oyun nasıl oynanıyor?
Oyunun genel oynanışı şu şekilde:
- Oyuncu Singleplayer veya Multiplayer olmak üzere oyun türünü seçer.
- Yeni oyuncuların büyük bir kısmı tek kişilik oyunlarla başlar.
- Eğer oyunu hali hazırda Europa Universalis 4'ü iyi bilen bir arkadaşınız var ise size multiplayerda oyunu tanıtabilir.
- Yeni oyuncuların büyük bir kısmı tek kişilik oyunlarla başlar.
- Oyuncu ülkesini ve başlangıç tarihini seçer, ilk oyun olarak kolay oynanan bir ülke seçmenizde fayda var.
- Aynı zamanda oklarla tarih ileri geri sarılarak rastgele bir tarihte de oyuna başlanabilir.
- Ekranın üst kısmında oyuncu farklı harita modlarıyla başlangıç tarihini daha net inceleyebilir. Ülkenin durumunu en iyi görebileceğiniz harita türü Politik haritadır.
- Aynı zamanda oklarla tarih ileri geri sarılarak rastgele bir tarihte de oyuna başlanabilir.
- Oyunu başlatmadan önce ülkenizi iyice inceleyin, ekonomisini ayarlayın, danışmanlarınızı seçip işe alın, tüccarlarınızı ve diplomatlarınızı yollayın.
- Oyun başlatıldıktan sonra zaman ilerlemeye başlayacak, oyunun ilerleme hızı + ve - tuşlarıyla kontrol edilebilir veya ekranın sağ üst köşesindeki tuşlarla ayarlanabilir. Boşluğa basmanız oyunu otomatik olarak durduracaktır. Aynı zamanda sağ üstteki butonları kullanarak da oyunu durdurabilirsiniz, oyunu durdurduğunuz eylemi tekrar ederek oyunun ilerlemesini sağlayabilirsiniz.
- Oyuncu kendi kontrolündeki orduları ve donanmaları hareket ettirebilir, aynı zamanda YZ'de kendi kontrolündekileri yönetecektir.
- Bölge menüsünden askerler üretilebilir, paralı askerler işe alınabilir, hem bina hem de gemi yapımına başlanabilir. Bir bölgeye tıklayarak bölge menüsünü açabilirsiniz.
- Ekonomi genel olarak vergilerden, üretimden ve ticaret gelirinden oluşur. Oyuncu tarafından askerlere, kolonistlere ve din adamlarına ayırdığınız bütçede yüzdesel değişiklikler yapabilir ve ekonomiyi manipule edebilirsiniz. Aynı zamanda bankalardan borç alma seçeneğiniz de var, eğer ulusal hazineniz iflas ederse yani kasanızda para kalmazsa otomatik olarak ülkeniz borç alır.
- Diplomasi Arayüzü aracılığıyla diğer ülkelerle ilişkiler kurabilirsiniz.
- Monark Puanlarını kullanarak teknolojik ilerleme yapabilir, farklı alanlarda farklı bonuslar kazanabilirsiniz.
- Zaman içerisinde ülkenize belli başlı olaylar gelecektir, bu olaylarda oyuncunun seçimi ülkenin genel gidişatına etki eder.
- Nihayetinde ülkeler arası savaşlar olacaktır. Savaşlar kara savaşlarından ve deniz savaşlarından oluşur ve karadaki kaleleri kuşatabilir, denize kıyı limanları ise ablukaya alabilirsiniz. Savaşın sonunda üstün gelen taraf yenilen tarafa barış antlaşması sunmalıdır, barış antlaşmasında toprak transferi, savaş tazminatı ve diğer bir çok madde bulunabilir. Oyuncu barış antlaşmasını ülkeye tıklayıp diplomasi seçeneklerinden yapabileceği gibi savaş esnasında sağ altta bulunan savaş ikonundan da yapabilir.
- Savaş sonrası oyuncu zarar görmüş birliklerin takviyesini, zarar görmüş gemilerin onarılmasıyla ilgilenmelidir. Overextension yaşanması halinde topraklar core edilmeli, komşularla ilişki geliştirilmelidir. Fazla agresif bir oyun tarzına sahip olmak komşularınızın size karşı müttefiklikler kurmasına ve koalisyon oluşturmasına sebep olabilir.
- Bir müddet sonra oyuncular topraklarını kolonizasyon aracılığıyla yayabilir, kolonileştirdiği topraklarda kendi dinini misyonerler aracılığıyla yayabilir, bu bölgede ticareti tüccarlar aracılığıyla gerçekleştirip diplomatlarla ülkelerle diplomatik ilişki kurabilir.
Bu oyun ne değil?
Bu tamamiyle bir savaş oyunu değil. Asker basıp ordularını sürekli savaşa göndererek geleceği düşünmeyen oyuncular büyük hayalkırıklığı yaşarlar. Europa Universalis IV'te askeriye dışında da ilgilenilmesi gereken bir çok oyun kavramı bulunuyor, eğer sadece savaşlarla ilgilenirseniz askerlerinizi yenilmiş, ekonomizi iflas etmiş ve komşularınızı kızdırmış olursunuz. En savaşçıl hükümdarlar bile diplomasiyle ve ekonomiyle ilgilenmeyi bilmelidir.
Bu rol yapma oyunu değil. Sizle danışmanlarınız arasında kalpten kalbe samimi diyaloglar oyunda bulunmuyor, düşman ülkenin hükümdarı bir oyunda bir pencereden sizle muhabbete girmiyor. Diğer ülkenin hanedanıyla kraliyet evlilikleriyle etkileşime geçebilirsiniz ancak bu tamamen oyun içerisinde kullanılabilen bir mekanikten ibaret. Herhangi bir evlilik veya düğün görselleri beklemeyin.
Bu oyun taktiksel savaş simulasyonu değil. Oyun içerisinde düşman güçlerini ve sizin güçlerinizi görebildiğiniz bir savaş arayüzü bulunsa da, savaşta bulunan askerlerinizi direkt olarak kontrol edemezsiniz.
Bu oyun sıra tabanlı strateji oyunu değil. Oyunun takvimi oyundaki her ülke için aynı zamanda işliyor.
Bu oyun çabuk bitirilebilecek tarzda bir oyun değil. En yüksek hızda da oynasanız 1444'te başlayıp oyun sonu olan 1821'i görmeniz yaklaşık 12 saati alır, bu oyun öyle arkadaşlarınızla yarım saatliğine girip bitirip çıkabileceğiniz tarzda bir oyun değil.
Bu oyun Civilization değil. Paradox Interactive oyunlarına yabancı olan oyunseverler genellikle bu oyunu Civilization'a benzetmeye çalışırlar, ancak bu tamamiyle yanlış. Civilization ile bu oyun arasındakit ek ortak nokta bir gücün ülkenin gelişimini kontrol ediyor olması. Ancak tüm benzerlikler burada sona eriyor, her iki oyun da kendi klasmanında iyi oyunlar ve bu oyunları sevenler farklı sebeplerden bu eylemi gerçekleştiriyor, ancak herhangi bir kıyaslama yapmak gereksiz.
Paradox'a yeni olanlar için rehber
Singleplayer mı? multiplayer mı?
Europa Universalis IV'te hem singleplayer oynamanın hem de multiplayer oynamanın farklı avantajları ve dezavantajları mevcut. Genellikle oynadığınız ilk oyunun singleplayer olması önerilir, singleplayer oynarken oyunun başında size önerilen ülkeleri görebilirsiniz. Ancak size oyunu öğretebilecek biriyle multiplayer oynamanız da oldukça yararlı olabilir.
Tutorial
Eğer daha önce buna benzer bir oyun oynamadıysanız, tutoriallarda zaman geçirmenizi öneririz. Tutorialler ile oyunun ana oyun konseptleriyle tanışabilirsiniz.
Ülke tercihi
Oyuna başlarken vereceğiniz en önemli karar, hangi ülkeyle oynayacağınız. CK2'den farklı olarak EU4'te eğer oyuna aşina değilseniz büyük ülke seçmeniz daha doğru. Her ne kadar tek topraklı bir ülkeyi yönetmek daha kolay gibi gözükse de tek topraklı bir ülkenin yapabilecekleri de oldukça kısıtlı olduğundan oynaması bir hayli zor. O sebeple yeni oyuncular büyük ülkeler seçmeli, daha fazla gelirle daha büyük ordu ve donanma komuta ederek rahat bir şekilde oyunun mekaniklerini kavramalıdır.
Kastilya veya Portekiz ilk oyun için iyi bir tercih olabilir, ikisi de Avrupa ülkesi olmasına rağmen fazlasıyla güvenli bir konumdadır. Güçlü bir donanmayla yeni keşfettiğiniz topraklarda giriştiğiniz savaşların evinizi tehdit etmemesini sağlayabilirsiniz.
Öğretici ülkeler
Bazı ülkeler Paradox tarafından yeni oyuncu dostu olarak belirlenmiştir.
- Osmanlı, Osmanlı 1444 senesinde Doğu Akdenizde bulunan büyük bir güç. Genişleyebileceği farklı dinde farklı kültürde coğrafyalar mevcut. Osmanlı ile oynarken oyunun idari ve askeri yönü kolaylıkla anlaşılır.
- Kastilya, Kastilya 1444 senesinde İberya yarımadasındaki en güçlü ülke, güneyde bulunan Gırnata ve Fas gibi devletler Kastilya'ya sorun çıkarabilecek güçte değil. Kastilya'nın sahip olduğu görevler ve eventler İspanya'yı kurabilmesini oldukça kolaylaştırır. Kastilya ile oynarken oyunun kolonizasyon yönü kolay bir şekilde anlaşılır.
Oyundaki en önemli buto ekranın üst sol köşesindedir.Şekli, üzerinde devletinizin bayrağı olan bir kalkana benzer. Bu butona tıkladığınızda üzerinde bir çok slot bulunan bir pencere açılır. Bu ekranda kralınız ve özelliklerin yansıtıldığı gibi boş danışman bölümleri de yansıtılır. Bu boş bölümleri doldurmadan önce, bütçenizle ilgilenmeniz gerek. Bunu yapmak için üstteki slotlardan üçücüsüne basın burada devletinizin ekonmisini göreceksiniz. Birçok devlet oyuna her ay (turn) kazanan bir ekonomiyle başlar. Oyunda ilerledikçe bu bölüme gelip hala kazanç elde edip etmediğinizi kontrol etmelisiniz. Şimdi ilk slota basıp devlet yönetimine geçerek il danışmanımızı işe alalım. Danışmanlar ve bölümleri üç kategoriye ayrılır; idari (sayfa ve tüy şeklinde), diplomatik (güvercin şeklinde) ve asker (iki kılıç şeklinde). Bu üç danışman türünün her birinden bir tanesini işe alabilirsiniz. Eğer ayda 3 dukadan az kazanıyorsanız hiçbir danışmanı işe almayın. Eğer ayda 30 dukadan az kazanıyorsanız 1. seviye danışmanların üstünde bir danışmanı işe almayın. Çünkü danışman seviyesi arttıkça mal oldukları fiyatlar ve maaşları da artar. Şimdilik her kategoriden bir danışman işe aldığınız sürece, hangi tip danışman kiraladığınız mühim değil. Eğer üzerlerinde yazan açıklamayı okursanız hangi tip danışman olduklarını anlarsınız. Oyunun ileri dönemlerinde spesifik ihtiyaca göre danışman kiralayabilirsiniz ama şunu unutmayın hepsi işinize yarayacaktır o yüzden ucuz olanlarından seçmeye çalışın.
Ülke & Ordular
Danışmanlarınızı seçitiniz ve hala para kazanıyor durumdaysanız artık ülkenize şöyle bir göz atmanızın vakti gelmiş demektir. Ülkeniz bir yada daha fazla eyaletten müteşekkil durumdadır ve sadece kara egemenliği söz konusudur. Herhangi bir denizdeki ticari, askeri ve ulaşım faaliyetlerine sadece donanmanız ile müdahale edebilirsiniz.
Mutlaka bir başkentiniz olacaktır. Az biraz coğrafi bilginiz mevcutsa bugünün başkentlerini baz alarak ülkelerin başkentlerini kolayca tahmin edebilirsiniz. Örneğin Londra İngiltere'nin başkent eyaletidir..vs. Bu arada ülkelerde Ticari Başkent olarak bir eyalette belirlenmiş olabilir. Bu genelde ülkenin idari başkentiyle aynı olur ama olmadığı durumlarda olabilir. Örneğin Osmanlı için örnek verecek olursak; Konstantiniyye hem idari hemde ticari başkenttir. Genelde oyuncular diğer ticari noktalardaki (trade node) pazarı Konstantiniyye'ye transfer etmek için o noktalarda birer Tüccar (Merchant) görevlendirirler.
Eyaletlerinizde yada eyaletleriniz etrafındaki denizlerde üç boyutlu asker yada gemi figürleri göreceksiniz. Bunlar savaşlara sokacağını kara ve deniz birlikleridir. Komşu ülkelerinizde sizin gibi bu birliklere sahip olacaklardır.
Bir birlik oluşturmak muhakkak bir miktar zaman alacağından mutlaka yedekte bir birlik tutmanızda fayda vardır. Kaç adet kara ve deniz kuvvetiniz olduğunu merak ediyorsanız sol üstteki ülke simgesini tıklayıp ardından ordu tab'ını açarsanız orada mevcut birlik sayılarınız ve sahip olacağınız birlik limit'lerinizin yer aldığını göreceksiniz. Birlik limiti (Land force limit, naval force limit) aşıldığı taktirde ilave her bir tümen kuvvet hazinenize büyük bir ceza maliyeti olarak yansıyacaktır. Bu sebeple sağlam bir ekonomi için birliklerinizi bu limitin altında tutmaya çalışın. Gerekirse limiti arttırmak için danışman ve ilgili binalardan faydalanın.
Bir birliği dost bir toprağa gönderdiğinizde bu birliğin gittiği yol sarı okla gösterilir, düşman bir toprağa gönderdiğinizde ise ok kırmızı olacaktır. Birlik ilerliyorken o birliği seçerseniz okun üzerinde birliğin yolun ne kadarını gittiğini görebilirsiniz, birlik yolun yarısını gitmeden önce birliğin gidişini iptal edebilirsiniz. Bir birliğin bir yere gidişini iptal ettikten sonra tekrar göndermeniz halinde birlik sıfırdan hareket edecektir.
Diğer Ülkeler
Haritada gezerseniz, ülkenizin renginde olmayan bölgeler göreceksiniz. Bu bölgeler sizin değil (henüz). Yapay zeka tarafından kontrol edilen ülkeler aitler. Yapay zeka sizin ordunuzla gelip onu kendi bünyenize katmanızı beklemiyor. Amaçlarına uygun bir şekilde, diğer bilgisayar kontrollü devletlerle veya sizle görüşüyor, anlaşmaya çalışıyor. Amaçtan bahsetmişken, eğer yapmak isterseniz sizin ülkenizin de amaçları var fakat amaçları yapmak zorunda değilsiniz. Ülkenizi istediğiniz yoldan yönetebilirsiniz. Bu amaçları arayüzdeki yönetim sekmesinin altındaki görevler başlığında bulabilirsiniz.
Bütçe
Şimdi gelin oyundaki en önemli kısımlardan biri olan ekonomiden bahsedelim. Ekonomi penceresini açtığınızda ekranın sağ kısmında çubuklar farkedeceksiniz. Bu çubuklar misyonerlerinize, gemilerinize, askerlerinize ve kolonilerinize ne kadar bütçe ayırdığınızı gösteriyor. Eğer ekonomik olarak bir kriz içerisinde değilseniz misyoner ve koloni çubuğu her zaman en üstte olmalı. Öte yandan donanmaya ayırdığınız bütçeyi deniz savaşları yapmadığınız durumlarda kısabilirsiniz, ancak donanma bütçesini kıstığınızda ticaret geliriniz düşecektir. Savaşlardan önce bu bütçe kısmını kontrol etmeyi unutmayın. Son olarak askeriyeye ayırdığınız bütçe barış dönemlerinde azaltılmalı, savaş durumlarında yükseltilmelidir. Özellikle oyunun erken döneminde bu tür küçük ayarlamalar ekonomide büyük avantajlar sağlayabilir. Ancak ordularınızın bütçesini kıstıktan sonra ordunuzun bulunduğu bölgede bir isyan çıkmayacağından veya komşu ülkeden bir sürpriz savaş ilanı almayacağınızdan emin olmalısınız.
EU'e yabancı olan oyuncular için ipuçları
Genel İpuçları
- EUIV, hata toleransı olmadan çok doğru zamanlama ile verilmesi gereken askeri ve diplomatik kararlarla dolu karmaşık bir oyun gibi gözükebilir, fakat aslında öyle değildir. Evet oyunun öğrenmeniz gerek tarafları var ve oyunun eğitim kısmı vasatın altında. Fakat birkaç saat oynadıktan sonra kendinizi Ryukyu ile dünyayı tamamen fethederken bulacaksınız.
- Oyuna tamamen hakim olmak pratik, zaman ve deneyim gerektirir. Oyunu yüzlerce saat oynamış oyuncular bile bazı konularda zorlanabilir.
- Oyunun eğitici kısmında kolonileşme, koalisyon, kişisel birlik gibi önemli konulara değinilmemiştir. Bunlar gibi bilmediğiniz konularda vikilerden faydalanmak iyi bir karar olacaktır.
- EUIV'de karşınıza çıkabilecek birkaç kötü olay vardır fakat çoğu önlenebilir. Köylülerin isyan çıkarması veya kişisel birlik altında bir yöneticinin hükümdarınız olmazı gibi. "Çifte Gül Savaşı" veya "Kuyrukluyıldız görüldü" gibi ortaya çıkması engellenemeyen olaylar da vardır. Ne olursa olsun sakin kalıp mantıklı düşünmeniz önemlidir. Bir istikrar puanı için oyunu silmek oyunun oynaması gereken kişinin tutumu olmamalıdır.
- Güçlü ve zayıf yönünüzü öğrenin. Savaş zamanı, sayısız duka verebilecek veya kuşatmaya birlikleri ile yardım edecek müttefikleriniz yoksa Rusya ile savaşmak iyi bir fikir değildir. Rusya ile savaşa girmek en basitinden kuşatacağınız toprak büyüklüğünden ötürü kötü bir karardır , özellikle de batılılaştıysa.
- Avusturya, Moskova,veya Polonya gibi büyük devletlerle uğraşmadan önce Fransa, Kastilya veya Osmanlı gibi başlangıç için kolay ülkeler seçin.
- Ekonominize dikkat edin! Güçlü bir imparatorluğun anahtarı ekonomiden geçer. Birçok yeni oyuncu Avusturya olarak oynarken ne yaparlarsa yapsınlar ekonomileri dibe vurduğu için hayal kırıklığına uğrar. Avusturya ile oynayan oyuncuların ekonomi istikrarını sürdürememesinin sebebi ayda yaklaşık 10 duka kazandıran Tirol altın madenidir. Fakat bir dakika, altın kazanmanın neresi kötü? Tek kelime... Enflasyon. Tirol'daki altın madeni size ayda 0.15 enflasyon verecektir. Şuan büyük bir değer gibi gözükmese de hızlı bir şekilde birikir. Ve sonunda her yedi ayda enflasyonunuz 1.05 artar. Fakat bu kalıcı değildir. Belirli bir teknoloji seviyesine ulaştıktan sonra yeterli sayıda vergi dairesi inşa ederek altın madenini enflasyon kazanmadan işletebilirsiniz.
- Bir ülkeyi yok etmenin en kolay yolu, o devlet bayındırığında yaşayan devleti serbest bırakmak veya kendiniz için bölge fethetmenizdir. Ortadan ikiye bölünmüş bir ülke bir kısmından diğer kısmına birlik gönderemez ( Kendisini bölen ülke(ler) ile geçiş hakkı olmadığı sürece). Eğer bölünen ülkenin bir kısmında büyük bir isyan çıkarsa ve tüm birlikleri diğer kısmındaysa, isyanı ordusuyla bastırma şansı çok düşüktür. Fakat bir ülkeyi ikiye bölmek kolay değildir ve genellikle aşırı genişlemenizi biraz arttırır(Ya da çok).
Zamanı durdurduğunuzda, ilerleyişini tekrar başlatmadan önce birkaç şey yapabilirsiniz. Haritayı kontrol edin. Oyun arayüzüne bakın ve hangi durumda olduğunuzu anlamaya çalışın. EUIV genelde, tarihi örnek alır bu yüzden biraz coğrafya ve tarih bilgisi işinize yarayabilir. Ancak gerçekleşmesi garip olan durumların yaşanması tamamen imkansız değildir. Fransa'nın İspanya'ya savaş kaybedip, daha önce ilhak ettiği devletleri salması ve ülkenin yarıya küçülüp güç kaybetmesi gibi. Ülke düzeninizi kontrol etmek için birçok yol olduğu için yeni oyuncuların arayüze alışmaları gerekebilir.
- Harita üzerinde gezinin. Hangi bölgenin topraklarınız içinde kaldığını, hangi deniz bölgesinin[/url] size yakın olduğunu, hangi ticari rotanın topraklarınızdan geçtiğini veya yakın olduğunu görün. Oyunun başlarında , haritanın birçoğu savaş sisi ile kaplanmıştır. Bir kısmı da bilinmeyen araziler veya gizli, kapalı bölgelerle doludur.
- Harita modlarını sağ alttaki haritanın üzerindeki tuşlar ile değiştirebilirsiniz. En önemlileri politik, ticari ve din haritalarıdır.
- Ekonominiz ne durumda? hükümdarınız vasıflı mı? Hangi yönetim biçimi ülkenizde geçerli ? Ülkenizde hangi din baskın ? Hangi ulusal kararlar işine yarayabilir ? Ülkenizin bunun gibi detaylarını görmek için arayüzdeki kalkana tıklayın.
- Diplomatik arayüzü kullanarak komşularınız hakkında bilgi edinin. Müttefiğiniz, rakibiniz veya düşmanınız olabilirler.
- Bilgi barı ve uyarıları kontrol ederek arayüzün devletiniz hakkında neler gösterdiğini anlayın. Hazinenizin dengesini ayarlayın. Oyunun başında devletinizde istikrar oluşturun.
- Hazinenizde altın varsa, birim veya gemi üretin. Ya da, savaş için saklayın. Yalnızca, sahip olduğunuzdan daha fazla harcamamaya dikkat edin. Eğer harcarsanız borç almak zorunda kalabilirsiniz.
- Çeşitli harita modları ile komşunuzun eyaletlerinden birinde hak talep ettiğinizi görebilirsiniz. Bunlar fethinize başlamak için ilk hedefler olabilir, fakat saldıracağınız eyaletlerin kimin olduğuna dikkat edin. Uzun ve yorucu bir savaşta rakip devleti tamamen yeneceğinizden emin olun. Ayrıca komşularınıza diplomatik harita modunda tıklarsanız, sizin eyaletlerinizde talebinin olduğunu veya olmadığını görebilirsiniz. Bu savaş konularından biri olabilir. Eyaletlerinizdeki din durumunu kontrol edin. Hepsi aynı dine mi mensup ? Eğer değilse bu insanları doğru dine yönlendirmek için misyoner göndermeniz gerekecektir. (Tabi ki de sizinkine)
Paradox oyunlarına yeni başlayan oyuncular, tek bölgeli küçük bir devlet ile başlama hatasına düşüyorlar. Bundan sakının. Belki oyunu öğrenmeniz için küçük bir devleti yönetmek en kolay yolmuş gibi gözükebilir fakat gerçekte oyuncu, o devletle derin bir karmaşa halinde oynuyordur. Ekonomik, askeri ve diplomatik anlamda sınırlı seçenekleriniz vardır. Eğer yanlış hareket ederseniz, nefes alıp vermeden kendinizi yok olmuş bulabilirsiniz.
Genellikle, oyunu öğrenmek için büyük devlet seçmek daha iyidir. Harcayacağınız para daha çok olacak, askerleriniz ve gemilerinizle oyuncak gibi oynayacaksınız. Daha fazla stratejik seçeneğiniz olacak ve endişe duymadan oynayacaksınız. Eğer her şeyi mahvederseniz (ki yeni başlayan herkes bunu yapar), sizin için korkunç sonuçla bitecek olan bir savaşta yalnızca birkaç bölge kaybedeceksiniz ve oyununuz tamamen sona ermeyecek.
Senaryo seçme ekranında, oyun size senaryonuzda seçmeniz için güzlü ülkeler önerecek. Bunlar yapımcının o senaryoda oynamanın ilgi seçici olduğunu düşündüğü ülkeler. Oyunu öğrendikten sonra, geri dönüp küçük bir devlet seçebilirsiniz. Fakat şimdi,büyük başlayın.
Hangi büyük devleti seçeceğinizi belirlerken dikkat etmeniz gerekiyor. Kara temelli devlet seçip devasa orduları mı kontrol etmek istersiniz (donanma mekaniği hakkında endişelenmeyin) yoksa deniz devleti olup donanmanızı yönetip koloni kurmak mı? Bazı devletler yeni savaşlar açmak üzereyken bazıları savaşın karmaşasında kaybolur.
- Karşıt görüş: Küçük bir ülke olarak başlarsanız (Roma-Germen Birliği, Amerika veya Japonya içinden), gözden uzak bir şekilde ülkenizi kolayca yönetebilirsiniz. Ayrıca, büyük bir ülke olarak başlarsanız, farklı stratejilerden ve zorluklardan bunalabilirsiniz.
Hangi senaryodan başlamalıyım?
Paradox oyunculara 11 senaryodan herhangi bir ile başlama imkanı sunuyor. Oyuna ana senaryo olan 1444 yılında veya diğer senaryolardan herhangi birini seçerek başlayabilirsiniz. Ayrıca, oyunun sunduğu tarih aralığından herhangi bir günü seçebilirsiniz.
Tercih ettiğiniz bir başlangıç noktası varsa özgürce seçebilirsiniz. Eğer ana senaryo yılı olan 1444'de başlamıyorsanız, sınırlarında kayda değer değişiklikler, devletlerin teknolojilerinde senaryoya uygun gelişmeler, kurulan devletler olabilir.
EUIV'e geri dönenler için rehber
EUIV'ün nasıl oynandığını biliyorsanız ancak son dönemlerde yapılan değişikliklere yabancı kaldıysanız takip edebileceğiniz çok sayıda kaynak var. (örneğin bu forum)
Geliştirici günlükleri
Paradox haftalık olarak oyunlarında yaptığı değişiklikleri tanıttığı Geliştirici Günlükleri paylaşır. Bu geliştirici günlüklerinde oyunda yapılan tasarım değişiklikleri, oyuna yeni eklenen mekanikler tanıtılmaktadır. Bu günlükleri bu forumda Türkçe olarak takip edebilirsiniz.
![[+]](https://forum.strategyturk.com/images/majestic/collapse_collapsed.png)
