[İlber Ortaylı]

Orada agrasif davransaydimda davranmasaydimda o devletler bana karsi düşmanlardı. Bu kacinilmayacak bir olaydi be  güçlü olmamalarını istedigimden erkenden kisitlama yoluna gittim ve gayette işledi.

Asyayı darlayan olay Ming-Osmanlı ittifakı değil saçma saçma savaşlar açtıktan sonra oyunu terkeden hindistandir. Hindistan ilk savaşı delhi üzerinde exploit kullanarak kazandi ve iki ülkeyide ciddi borçlara soktu. Hala borçlar ödenmemiş haldeyken ve Osmanlı defansif olarak dostumken ikinci bir savasi açtı ve kaybetti.

İlk savas sonucunda Osmanli beni koruma ihtiyaci duydu. Hindistan 5 tane nepal toprağı, japonya 3 tane kore topragi aldi. Bende savas sonunda seri savaslar acarak hindistanda yaklasik 15 kadar toprak ilhak ettim. Japonyada karada asla savunamayagi topraklari aldi ve arkasinda ming oldugundan ternateye asla savas acamadi amerikayada odaklanamadi. Diğer bir olayda aslinda benim almayi planladigim orta asya topraklarina rusya kondu. Buda osmanli ile ittifakimizi güçlendirdi.
Sonuc olarak ben o savasi 80 ws kaybetsemde sonuclari acisindan kazanan taraf bendim.

İkinci savaşta ise osmanlinin sind üzerinden 60k birlik getirmesi ile hizlica toprak alinmadan bitti. Buraki olay osmanlinin hayir demesine ragmen savas acmis olmaları.

Sonuc olarak hindistanin ulkesini gec toplamasi isime geldi ve oradaki bengal hattini kaptim ondan. Hindistan bunu yediremediginden benimle anlasmis gibi yapip hindistanin geri kalanini yutmaya kalkmaktansa bana savas acarak iki ulkeyide borca soktu. Rusyanin asyaya yardirmasina sebep oldu. Japonyaninda denize odaklanmasini engelledi. Osmanlininda beni kollamasini sagladi. Hindistan cikincada tum asya bana kaldi olay budur. O saatten sonra Asyayi toplamak icin Osmanliyada ihtiyacim yoktu. Rusya-Ming-Ternate  ittifaki olsun reform olduktan sonra hepsini yenecek gücüm vardi.

Gelire gelirsek benim ekonomim ancak 1650 den sonra saglam hale gelebildi ve ülkemde gayet bina dolu. İnanmıyorsan kayit sende acip bakarsın.

Öncelikle Hindustan adına konuşmam gerektiğini düşündüm.Ming oyuncusu 1460 yılında ben daha ikinci Vijayanagar savaşındayken bengal e doğru ilerliyordu.Bundan 30 yıl sonra ben tam Civil war ve overextension değerleri arasında boğulurken Nepal ile sınır idi ve müttefik olmuştu.Benim dalmamı engelledi ve de kendisi de girmedi.Ardından bana seni buraya girdirmem girdiğimde girmeyeceksin dedi.Ben hayır diyince dibimdeki Garjat ı vasal aldı. Sonrasında Garjat ı salarım ama bengal e girmeyeceksin dedi mecbur kabul ettim.Ama yaparken de belirttim orayı hala istiyorum çünkü ekonomimi yokedicek.Benim ümitsiz konuşmalarım oldu kendisine bir miktar o da yok şuraya gidersin buraya gidersin daha bitmedi falan dedi.Bir de ben ming im dediğimi yapacaksın elinde sonunda dedi.Ben de peki ama unutma beni dedim.Yani kendisininde dediği gibi illa düşman olmamıza gerek yoktu o bu şekilde istedi eğer Hindistana agresif bir şekilede ilerlemeseydi rahatlıkla müttefik olabilirdik ki kendisi de bir ara bunu teklif etti.

Savaşlara gelirsek savaşları ben açma taraftarı tam olmadım ikisinde de ilk teklif Japonya oyuncusu Sezar dan geldi.İlk savaşta manpower ı olmayan ming in 100 k askerini 60 k ya tek battle da düşürdükten sonra bunun üzerine bu ordunun en az 5-6 isyan bastırdığını bizim Beijing i düşürdüğümüzü varsayarsak ki benim sadece bu sırada 13 borcum olduğunu varsayarsak da (ki bankrupta kadar 30 a götürürdü en kötü) Ming i tamamen yıkamaz mıydık?Ancak oyuncuları yıkmaya yönelik oynamadığım için o savaşta kendimi de ikinci bir savaşa giremeyecek halde bırakmamak için 72 lik bir warscore ile savaştan ayrıldım.(Ki Japonya sırf kore yi istemişti 100 e zorlasam tamamen ben alacaktım kalanını da).Ki yapay zekayı savaştan çıkarmamız etik mi muhabbeti savaşın yaşandığı günde dönmüştü ki burada da konusu açılmış o duruma gelirsek forumda ki insanlara da sorarım yukarıda ben mingim elinde sonumda istediğimi yapacaksın mantığı çok mu etik? Bir oyuncunun kendisine düşman olacak diye gelişmesini engellemek adına ilk 20-50 yıl boyunca onun coğrafyasına yönelmek ne kadar etik bir düşüncedir? (Ki kendisi bunları o gün bu oyun mekaniğinde olan bir şey diye savundu ben de söylüyorum toprak karşılığı savaştan devlet eksiltmekte bir oyun mekaniğidir) 

İkinci savaşa gelirsek Ming yaklaşık 12 yıla reformunun geldiğini ilan etmişti sesli olarak.Biz de Japonya ile ya reformdan önce yada hiç bir zaman dedik o anda da Otto ya sorduk gelir misin diye evet kabul ediyorum gelirim dedi.Ben Ottonun ters bir savaşa girmesini beklemek isterdim ama Japonya ile çok geç kalabileceğimize bunu beklerken karar verip Osmanlının asker getiririm teklifinin blöf olduğunu umduk ama şansımız yaver gitmedi.Ki yine bu savaşta da Beijing düşmüştü ama otto nun askerleri gördüğüm anda mercenary basmak bile istemedim zaten benim basıp toparlayabileceğim sürede de hindustan ın üst yarısı düşmüştü orada da peace istedim.(Wp atıcam nolur gel diyipte 800 gold ve de savaş vergisi almak ta baya wp idi.Anlayanlar anladı.)

Sonrasında oyundan ayrılma konusu bu savaşlardan sonraki mp lere aile durumlarından gelemedim hatta bunu bildiremedim bile aklıma dahi gelmemişti.Bu yüzden ragequit attığım düşünülerek savunma hakkım verilmemişti.Bu karara laf etmiyorum kesinlikle gm in yerinde olsam bunu yapardım.O sırada da ming direk fırsat bilip hindustan a saldırmış ve daha da genişlemiştir o andan sonra da benim yokluğumda oluşan bloklaşmaları incelediğimde yapabileceğim tek şey oyunu izlemek olacağından ki bunda bile savaş açıldığında bize kaybetme şansımız vardı (ki ben bu duruma daha önce düştüm ve devletimde oynadım çok eğlenceli olmuyor) bunu gm e belirterek gelmeyeceğim dedim.Üzgünüm ama Osmanlı ben mingi orada yıktırtmam derken o da sizin üçünüze dalmaya şu anda korkuyor derken gelip şansımı denemek istemedim zaten zaman ming in aleyhine olacaktı.İkinci savaşta ki gibi ümitsiz bir savaş daha yapmak istemedim.Burada ki suçlayıcı cümleler aşırı derece de rahatsız ediciler ve oyunun durumuna bakarak ve de fatromatın asya üzerine olan derin yorumu da ele alındığında rahatlıkla ming oyuncusuna da belli suçlamalar yapılabilir.(Suçlamadan kastım Asyayı darlayan olay Ming-Osmanlı ittifakı değil saçma saçma savaşlar açtıktan sonra oyunu terkeden hindistandir budur).

Şansızlığımdan dolayı Hindustan'ı geç toparlamak zorundaydım ama sanki geç toparlamasam bengale inemeyecekmiş gibi konuşması saçma olmuş.Zaten 1480 de bengal ile sınır olmuştu.Bir çok oyuncu ilk savaşı biz bitirdikten sonra oradaki Nepal düzgün değil ben hindustan olsam mingi yıkmaya oynardım dedi keşke de oynasaymışım.

Osmanlı-Ming müttefikliğine gelince sanki o noktada ming e biz sırf onu yıkmak istediğimizden girmişiz de o da zor durumda kalmışta yardımına otto yetişmiş gibi anlatılmış.O noktada neden mingin tek amacı kendisini bana karşı korumak olan biz savası açarken 300 dev olan Nepal de sınırları olan Nepal ortaya konulmuyor. Ki Osmanlının ben orada mingi yıktırtmam yaklaşımı saçmaydı.Onu yıktırmamak için iki devleti yıktı.100 k ming ordusu  60 k kaliteli 40 k Nepal ordusu Osmanlı ordusuna karşı toplamları 130 k olan Japon-Hindustan orduları ne yapabilirdi ki?

Her şeyi daha detaylı olarak soruldukça açıklarım.Sadece merak ettiğim ''Hindistan-Japonya açtığı ofansif savaşta Delhi'yi etik olmayan yollardan savaştan çıkarttıklarından zor durumum dikkat çekti.'' bu cümleye bakarsak daha önce yukarda sorduğum soruyu tekrarlıyorum.Oyunun ilk 20-50 yılı içerisinde bir oyuncunun üzerine oynanması ne kadar etik bir davranıştı? ''Biz bu muhabbetleri Grileader ile de yapmıştık BEN MİNGİM ELİNDE SONUNDA DEDİKLERİMİ KABUL EDECEKSİN'' mantığı ne kadar etikti? ''Sanki Mingin ana topraklarına sırf onu engellemek için oyun başıdan itibaren ilerleryenler Hindistan-Japonya ikilisiymiş gibi konuşulması da garip.Zor durumda kalmış Ming Hazretleri acaba neden ? Japonya nın wc sinin onda olmasından ve Hindustanin anavatanını toparlamak istemesinden olabilir mi? Sormak istediğim sorular bunlar özellikle Mingten cevap beklerim gelen sorularıda detaylı olarak açıklarım çünkü basit geçtim olayları. Buradan oyunda emeği bulunan her oyuncuya da teşekkür ederim.Oyun birincisi @iberkay ı da kutlarım.