[Xepluper]

Shaka kaSenzangakhona, bilinen adıyla Shaka Zulu. 1787 yılında doğan Shaka, Zulu kabilesini dünyaya tanıtan ve bulduğu yeni ordu formasyonları ile bilinen savaşçı/lider. Shaka, "ukuhlobonga" denilen evli olmayan çiftlere pentrasyon harici cinsel ilişkiye izin veren gelenek sonucu doğduğu için "gayriresmi" bir çocuktu ve annesinin kabilesinde büyüyene kadar sürgün hayatı yaşadı, Dingiswayo'nun ordusunda asker olarak görev yaptı.

---

Yükselişi:
Babasının(Senzangakhona) ölümünden sonra Sigujana yasal varis olarak kabilenin başına geçti fakat hükümdarlığı uzun sürmedi. Dingiswayo ve üvey kardeşi Ngwadi'nin desteğini alan Shaka, Sigujana'yı öldürdü. Kabilenin başına geçen Shaka Dingiswayo'un Zwide'ın orduları karşısında yenilip öldürülmesine kadar Mthethwa'ın vassalı olarak kabileyi yönetti, savaş sonrası intikam için Zwide ile savaşan Shaka 25 bin askere karşı 4 bin asker ile büyük bir zafer aldı ve oluşan güç boşluğunda bölgedeki etkisini iyice güçlendirdi. Mthethwa ve çevre kabilelerin ordularını reforme ederek Thukela Nehri'nin güneyine kadar sınırları genişletti ve başkenti Bulawayo'ya taşıdı.

---

Yenilikleri:
Shaka'nın ordusu dönem afrika ordularına göre muazzam bir güce sahipti, morallerini profesyonellikten değil vahşilikten alan ve geleneği çok kısa bir zamanda oturtmayı başaran Shaka bunu iyi bir lojistik sistemine ve akıl oyunlarına borçluydu.

Zulu ordusu genel olarak mobilize ve şok hasarı güçlü bir orduydu. Altı yaşından büyük her kız ve erkek Zulu orduda çalışmak zorundaydı, hiçbir işe yaramasalar bile orduya ikmal sağlayanlara yardımcı oluyorlardı. Shaka'nın en iyi yönü herkesin yeteneğine göre görevlendirme yapması ve kabileye bağlılığı esas kılmasıydı. Shaka öncesi Zulu askerleri "assegai" adı verilen uzun mızrakları kullanıyorlardı, fırlatma için gayet iyi olan mızraklardı. Shaka ise mızrağın boyunu kısaltarak "iklwa" denilen kuvveti daha iyi ileten ve fırlatmak için değil de yakın dövüş için tasarlanmış mızrakları ordusunda kullanmaya başladı.

Diğer bir yenilik ise kabile hayatının yaşa göre sınıflandırmasını orduya entegre etmesidir, yaş gruplarına ve sosyal saygınlıklarına göre ayırdığı ordusu asker yetiştirmeyi büyük ölçüde kolaylaştırıyordu. Zulu olmak demek toplumda kabul görmeye çalışmak demekti, bu da ordudan geçiyordu. Bu Shaka'nın sosyoloji bilgisinin ne kadar derin olduğunu gösterir.

Ordu söylentilere göre ayaklarının sertleşmesi için sandaletsiz yürütülürdü ve yürümeyi reddedenler anında öldürülürdü.

En ünlü yeniliği ise geleneksel ordu formasyonlarını değiştirmesiydi. "Boğa Boynuzu"(the bull horn formation) formasyonu ile dönemin en modern ordusu İngilizlere karşı büyük başarılar elde etmiştir.

Bu dizilimde "chest" grubu savaşta asıl işi yapan gruptu ve deneyimli savaşçılardan oluşuyordu, "chest" grubu yerinden ayrılmazdı ve bölge savunması yapardı. "Horn" grupları ise daha çok genç ve hızlı Zulu askerlerinden oluşuyordu, amaçları düşmanı bir daireye alıp "chest" grubu ile birlikte yok etmekti. "Loins" ise rezerve grubuydu ve savaşta gizli kalırlardı, ihtiyaç durumunda -düşman daireyi delmeye çalıştığında- savaşa dahil olurlardı. Bu formasyon kurtkapanı -bilinen adıyla turan taktiği- ile benzer mantıktadır. Düşmanın yendiğini düşünmesinin ardından şok hasarı ile düşman çevrelenir ve kolayca imha edilir.

Shaka, İngilizlere karşı büyük bir teknolojik dezavantaja sahipti fakat bunu şok saldırısı ile telafi etmeyi başardı. Shaka'ya göre tüfekli bir İngiliz piyadesi atış yaptıktan sonra geri doldurana kadar herhangi bir Zulu savaşçısı tarafından kolayca öldürülecekti, fakat bu düşünce daha fazla ateş gücü ile işe yaramaz hale gelmiştir.

Ölümü ve Sonrası:
Başarıyla geçen yılların ardından hiç istemeyeceği kadar düşman kazanan Shaka 1828'de suikaste uğradı. Üveykardeşi Dingane, Shaka'nın ölümünden sonra kabilenin başına geçti ve yaklaşık yirmi yıl kadar yönetti ardından diğer üveykardeşi Mpande Boer ve İngilizlerin desteğini alarak tahtı ele geçirdi ve otuz yıl kadar o ülkeyi yönetti, 1879'deki Isandlwana Muharebesinde Zulu ordusu büyük bir yenilgi alınca diğer afrika kabileleri gibi Zulu'nun da sonu gelmiş oldu.