[İlber Ortaylı]

Birlik tarafı

Günlerden güneşli bir salı günüydü. Alexander Hays askerlerini ve de halkı bir meydana toplamış konuşma yapacaktı. Yanına Abraham Lincoln’ü de almıştı. Saatlerce süren konuşma da en çok Abraham Lincoln’ün ‘’87 yıl önce atalarımız bu kıtada, özgürlük içinde bütün insanların eşit yaratıldıkları ilkesine inanarak yeni bir ulus yarattılar. Şimdi bizler böyle bir temel üzerine kurulmuş herhangi bir ulusun ayakta kalıp kalamayacağını test eden büyük bir iç savaşın içindeyiz. Şu anda büyük bir çarpışmanın gerçekleştiği bir alanda bulunuyoruz. Biz buraya, bu alanın bir parçasını, bu ulusun yaşayabilmesi için canlarını verenlere son bir istirahatgâh yeri olarak armağan etmeye geldik. Bir diğer taraftan, bu toprağı kutsamamız, kutlu kılmamız mümkün değildir. Burada çarpışarak hayatını feda etmiş insanlar, burasını öylesine kutlu kılmışlardır ki ona bir şey eklemek ya da ondan bir şey eksiltmek bizim gücümüzün üstündedir. Dünya burada söylediklerimize az önem verse de, umursamasa da, o insanların burada yaptıklarını hiçbir zaman unutmayacaktır.

 

Burada bundan böyle kendini esas adaması gerekenler hayatta kalmış olanlardır. Bu bitmemiş görevi, bu cesur insanların bu kadar ilerlettiği noktadan alıp daha ileriye taşımalıyız. Biz hayatta kalanlar, işte bu görevi sırtlanıp, burada hayatını vermiş olanların fedakarlığından aldığımız kuvvetle daha çok ilerlemek zorundayız ki bu insanların bir hiç uğruna ölmediğini ispatlayalım. Tanrı’nın şahitliğindeki bu ülkenin yeni bir özgürlük doğuşu yaşamasını sağlayalım ve halkın, halk tarafından halk için yönetimi olduğu bu devlet yeryüzünden silinmesin.’’ sözleri sırasında halk çığlıklar atmıştı. Başarılı bir konuşma olmuştu ve de insanlar gece saatlerine kadar sakin bir gün geçirmişlerdi.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Birlik, kalkınmanın sembolüydü: Mamur kentleri, arşı karartmada yarışan bacalarla örülü fabrikaları, ileri bir teknolojisi ve kan banyosunun uzun sürmesini sağlayacak miktarda parası vardı. Konfederasyon, yoksuldu: Kentucky'den güneye doğru inildikçe, Kuzeyin endüstri lordları arazi sahiplerine; ucu bucağı görünmeyen, ufku bir baştan bir başa örtmüş sınai kompleksler de Afrikalı kölelerin çalıştırıldığı mısır ve pamuk tarlalarına bırakıyordu yerlerini. Şehirleri daha mütevazı, daha doğrusu, dürüst olmak gerekirse, alenen fakir ve bakımsızdı. Güney, taşranın sözünün ağır bastığı, geçer akçe kabul edildiği, itibar gördüğü bir yerdi ki Kuzey'in parıldayan toplarına, ışıltılı tüfeklerine, gözüne kestirdiği her şeye çelikten bir fırtına üfleyen kruvazörlerine karşı yegane kozu, o taşranın ta kendisiydi:  Texas'tan, Arkansas'tan, Tenneesee'den gelen genç taşralılar; işte Lincoln'ün savaş makinesini durduracak olan, Güney'in biricik silahları onlardı.
Güney Carolina'nin Fort Sumter kalesi, İç Savaş'ın ilk çatışması sonucunda Konfederasyon'un eline geçmişti ancak kimse, daha çok sıradan bir devir teslim törenini andıran, sadece bir atın hayatını kaybettiği bu çatışmanın sonucundan tam anlamıyla memnun değildi. "Gerçek", Kuzey'e karşı psikolojik üstünlük kurulmasını sağlayacak bir saldırı, hayati önem taşımaktaydı ve Fort Sumter, kesinlikle bu doğrultudaki ihtiyaca cevap vermemişti. Tam manasıyla askeri bir operasyon yapılması gibi ağır bir görev, tamamen Virginia'nın seçkin, gözü pek, iyi donanımlı ve eğitimli erlerinden oluşturulmuş Stonewall Tugayı'na komuta etmekte olan, Konfederasyon cephesinin ön saflarında görev yapan Thomas Jackson'a verildi. Mayıs ayı ortalarında kendisine ulaştırılan emre uygun olarak, Jefferson Davis'in ordu içindeki teftişlerinin çeşitli mırıltılara sebep olduğu, köleci eyaletlerin taraf değiştirerek Lincoln'ün kanatları altına girerek soluğu almalarının moralleri bozduğu bir zaman diliminde bulunan Konfederasyon'a idari ve askeri açıdan büyük yararlar sağlayacağını düşündüğü bir baskın planlamaya başlamıştı. Kuzey'in sanayiyle takviye edilen savaş cihazını ne kadar kısa sürede ne kadar çok yıpratırsa o kadar faydalı olurdu.
500 cesur ve elit Virginialı askerden kurduğu bir müfrezeyi, 3 Haziran 1861 sabahı cephe hattına gönderdi Jackson. Ertesi gün öğle güneşi yükseldiğinde, Pennysylvania-New Jersey sınırındaki zayıf, Kuzey kibrinin ve lakayıtlığının bir emsali olarak bolca cephaneyle doldurulmuş ve özensizce kazılmış mevzilere, isabetli top atışları eşliğinde çok şiddetli bir baskın verdiler. Kuzey askerleri, soğuk, çorak toprakların yetiştirdiği, sıcağa karşı fazla dayanıklı olmayan, haliyle haziran güneşi altında güçlükle ayakta durabilen, sürekli aylaklık eden ve su molası isteyip işlerini tavsatan çocuklardı. Rehavetleri, canlarına mal oldu; 500 kişilik müfreze, binlercesini görece çok az kayıplarla çiğneyip geçti. Konfederasyon topçuları, hızla Birlik'ten boşalan mevzilere geçerek, düşmanı iyice paniklettiler. Yarıntının haberi, Richmond'un, kendilerinden habersiz, izinsiz saldırı yapılmasının karşısında burnundan soluyan ama içten içe de taarruzun boşa çıkmasından ve cephenin henüz orduların tam olarak intikal edip yerleşmediği cephe hattının çökmesinden ölesiye korkan yöneticiler gürühunu çok sevindirdi. Güney'in top mermileri, saatler boyunca, Kuzey'in dehşet içindeki mevzilerine düşüp Yankeeleri havaya uçurdukça, Virginialılar ilerledikçe iyice keyiflendiler.
Jackson'ın elit birliğinin gerçekleştirdiği yarıntı, bir noktadan sonra o kadar derinleşti ki Konfederasyon karargahında yapılan hesaplarda ciddi bir şaşma, sapma belirmesi kaçınılmaz oldu: Virginialıların kat ettikleri yol o kadar uzundu ki siperleriyle aralarında açılan mesafe feci biçimde artmıştı. Görevlerini hatırlayan ve de Birlik askerlerinin yavaş yavaş etraflarını çevirdiğini farkeden ve hayatta kalan 450 Virginialı geri çekildiler. Her ne olursa olsun Konfederasyon için şanlı bir gündü!

Konfederasyon Tarafı

Thomas Jackson’ın düzenlediği saldırının başarıya ulaşması tüm ülkede yankı yaptı ve de herkesin moralini yükseltti. Savaşın arka tarafında bulunan Robert E. Lee de moralleri aşırı düşük askerlerinin kendisine gelmesi için konuşma yeteneklerini kullanmıştı.
‘’Evet Yiğitlerim Bundan 2 Hafta Önce Fort Sumter Muharabesi İle Kuzey'deki Lincoln'ün Köpek Yankee'lerini Mağlubiyete Uğrattık. Bu Onların Saçma Düşüncelerine Bir Darbe Vurmuştur. Konfederasyon Olarak Fikirlerimizden Vaz Geçmeyeceğiz. Ben Ki Robert E. Lee, Siz Aslanlarım Ve Diğer Komutan Dostlarım Thomas Jackson Ve George Pickett İle Birlikte Konfederasyonumuzu Zafere Sürükleyeceğiz! Kuzey'deki Yankee'lerin Kazanmasına İzin Vermeyeceğiz, Gerekirse Her Birimiz Bu Topraklarda Can Verene Kadar Çarpışacağız’'
Bu konuşmanın üstüne küçük muharebenin de duyulması üzerine Konfederasyon askerlerinin yüzü kesinlikle gülüyordu.

1. Tur Sonu
(Bir çok şeyin gizli kalması için bazı kumandanların yaptıklarını buraya taşımadım. Eğer isterseniz daha çok bilgi içeren ancak bazı şeylerin ortaya döküldüğü metinler oluşturabilirim.)