[Elefsar]

Tür: Felsefe, Psikoloji, Otobiyografi
Yayım Yılı: 1903

20. yüzyılın önde gelen psikiyatrlarından Viktor Frankl, otuzun üzerinde yabancı dile çevrilen ve bütün dünyada 12 milyondan fazla satan İnsanın Anlam Arayışı’nda, kurucusu olduğu logoterapinin ilkelerini, İkinci Dünya Savaşı sırasında bir toplama kampındaki deneyimleri eşliğinde anlatmaktadır.
Okurlar, Frankl’ın tasvir ettiği toplama kampının, dünyayı daha büyük bir hapishane olarak kavramamızı sağlayacak parlak bir metafora dönüştüğünü fark edecektir. Gasset, Heidegger ve Sartre’dan aşina olduğumuz düşünceler ışığında, varoluşun çetin koşullarında “anlam”ı keşfetmemize yardım edecek süreci anlatan Frankl, “İnsanı insan yapan nedir?” sorusuna da yanıt vermeye çalışıyor…

“Gerçekten ihtiyaç duyulan şey, yaşama yönelik tutumumuzdaki temel bir değişmeydi. Yaşamdan ne beklediğimizin gerçekten önemli olmadığını, asıl önemli olan şeyin yaşamın bizden ne beklediği olduğunu öğrenmemiz ve dahası umutsuz insanlara öğretmemiz gerekiyordu. Yaşamın anlamı hakkında sorular sormayı bırakmamız, bunun yerine kendimizi yaşam tarafından her gün, her saat sorgulanan birileri olarak düşünmemiz gerekirdi. Yanıtımızın konuşma ya da meditasyondan değil, doğru eylemden ve doğru yaşam biçiminden oluşması gerekiyordu. Nihai anlamda yaşam, sorunlara doğru çözümler bulmak ve her birey için kesintisiz olarak koyduğu görevleri yerine getirme sorumluluğunu almak anlamına gelir.”

Yorum

Kitap doğrudan hayatın anlamı şudur demiyor tabii ki. Nazi kampı gibi acılarla dolu bir ortamda dahi hayatta kalmanın psikolojik arka planını sorgulayarak bilinçaltımızdaki anlam mefhumuna dair bakış açısı sunuyor. Bir bilim adamı olarak kamplara katılmış, oradaki insanları gözlemlemiş ve hayatta kalarak bu gözlemlerini yorumlayıp bizlere aktarabilmiş biri.

Neticeye baktığımız zaman hayata anlam yüklemese de insan hayatta kalmaya odaklı olduğu bir hikaye ortaya çıkıyor. Acı da çekseniz umudunuz varsa çabalıyorsunuz. Kamp süresince umudunu kaybedenler ise bir şekilde daha erken ölüyorlar. İntihar etmeseler de daha erken ölüyorlar.

Öte yandan pişmanlıklarla dolu geçmişe sahip insanlar vicdan yapıp kendilerine zarar verme girişiminde bulunabiliyorlar. Karamsarlık içerisinde bir hayat yaşamak yerine ölmeyi diliyorlar. Şu noktada ortaya çıkıyor ki meselenin fiziksel dünya ile alakasından daha çok insanın kendi içerisinde mücadele ettiği ve deneyimlediği düşünceler üzerine kurulu bir anlamlandırma durumu var.

Nihayetinde bence bu kitap hayatın anlamı nedir? sorusundan ziyade insan neden ve nasıl hayatta kalmak ister? sorusuna bir cevap ortaya koyuyor. Varlık sebebi ile değil, var olma isteği sebebi ile ilgileniyor. Uzun bir kitap olmadığı için tavsiye ederim. Ben aradığımı bulamasam da bakış açısı kattığı bir gerçek.